Chỉ còn 2 tháng để gỡ 'thẻ vàng' IUU

Nỗ lực gỡ 'thẻ vàng' IUU

Sau nhiều năm triển khai thực hiện chống khai thác IUU theo khuyến nghị của EC, việc tăng cường quản lý hoạt động nghề cá ngày càng chặt chẽ. Trước những chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ về chống khai thác thủy sản trái phép để gỡ thẻ vàng IUU, nhiều địa phương là "điểm nóng" vi phạm đã nỗ lực để khắc phục.

QUANG THUẦN

Kiên Giang là một trong những tỉnh có ngư trường trọng điểm của cả nước, với nghề cá phát triển mạnh, lâu đời, đứng đầu cả nước trong một thời gian dài, đã giải quyết việc làm cho gần 70.000 người lao động và góp phần phát triển kinh tế cho ngư dân, đóng góp quan trọng cho phát triển kinh tế của tỉnh. Theo thống kê của Bộ NN-PTNT, thời gian qua vẫn có 7 tàu cá ở các tỉnh Kiên Giang (5 tàu cá), Quảng Ngãi, Tiền Giang vi phạm, vượt ranh giới trên biển. Có 4.375 tàu cá trên 15 m không bật thiết bị giám sát hành trình trên 6 tháng, trong đó có 220 tàu cá trên 24 m.

Ngay từ những ngày đầu năm 2024, các đồn biên phòng ở Kiên Giang đã chỉ đạo các trạm kiểm soát, tổ công tác tiếp tục vận động tất cả chủ tàu, tài công có tàu khai thác xa bờ viết cam kết không xâm phạm vùng biển nước ngoài để khai thác hải sản; khi tàu xuất bến phải có đầy đủ giấy tờ, có hải đồ, nhật ký khai thác, máy thông tin, liên lạc phục vụ việc xác định ranh giới trên biển nhằm hạn chế tình trạng các tàu cá vi phạm liên quan đến IUU. Các đơn vị thường xuyên kiểm tra thiết bị giám sát hành trình, nhật ký khai thác; đồng thời hướng dẫn ngư dân bổ túc các giấy tờ theo quy định của pháp luật trước khi vươn khơi. Các chủ ghe lưới đánh bắt gần bờ thì cam kết không dùng chất nổ, xung điện, chất cấm để đánh bắt.

Tuy nhiên, theo đại diện Hội Nghề cá TP.Rạch Giá (Kiên Giang), nhiều chủ tàu trên địa bàn TP.Rạch Giá rất chật vật để lo trang trải chi phí ra khơi. Chi phí cho một chuyến biển hiện lên đến gần 1,3-1,4 tỉ đồng cho một cặp tàu ra khơi khoảng 30 ngày. Đối với các tàu làm nghề lưới khác, chi phí cũng khoảng từ 500-600 triệu đồng/tàu, trong đó chi phí xăng, dầu chiếm hơn 70% tổng chi phí chuyến biển. Giá xăng, dầu từ tết đến nay vẫn neo ở mức cao, cộng thêm việc giá cả các mặt hàng khác như nước đá, lương thực, thực phẩm cũng tăng theo giá dầu. Bối cảnh khó khăn đó càng làm cho những nỗ lực khuyến cáo các chủ tàu phải tuân thủ quy định pháp luật để gỡ "thẻ vàng" IUU thêm vất vả hơn.

Tại Nghệ An, Sở NN-PTNT đã lập danh sách tàu cá mất tín hiệu thiết bị giám sát hành trình (VMS) quá 6 giờ nhưng không nhắn tin xác nhận vị trí trên biển, tàu cá mất tín hiệu quá 10 ngày trên biển nhưng không về sửa chữa… cung cấp cho Bộ đội Biên phòng tỉnh để xử lý theo quy định, tập trung nguồn lực tổ chức tuần tra kiểm soát trên các vùng biển tỉnh Nghệ An, xử lý tàu cá vi phạm, đặc biệt là tàu cá khai thác sai vùng…

Thời gian đang cạn dần

Tại hội nghị triển khai giải pháp khắc phục "thẻ vàng" IUU được Bộ NN-PTNT tổ chức mới đây, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản, thông tin: "Sau 4 đợt thanh tra thực tế, Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) đã ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của VN trong chống khai thác IUU. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thể gỡ được cảnh báo "thẻ vàng" do vẫn còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng yêu cầu. Nếu để tình trạng này kéo dài nguy cơ bị nâng mức cảnh báo lên "thẻ đỏ" là rất cao".

Theo lãnh đạo Cục Thủy sản, xét về tổng thể, đến nay tại một số địa phương vẫn còn tồn tại, hạn chế chậm khắc phục như: tình trạng tàu cá, ngư dân khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài vẫn tiếp tục xảy ra, diễn biến phức tạp; việc kiểm soát, xác nhận, chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác chưa hiệu quả. Bên cạnh đó, nhiều địa phương chưa quản lý, kiểm soát được tàu cá "3 không"; cơ quan, lực lượng chức năng tại địa phương chưa thực hiện đầy đủ chức trách, nhiệm vụ trong điều tra, xác minh, xử phạt các hành vi chống khai thác IUU như khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, ngắt kết nối hoặc gửi, vận chuyển VMS trái phép, vi phạm về nhật ký khai thác, tàu cá hoạt động khai thác sai vùng... dẫn đến kết quả còn rất hạn chế, chưa đồng bộ giữa các địa phương, không đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật…

Trao đổi với Thanh Niên, đại diện truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản VN lo lắng: Thời gian từ đây đến ngày 30.4 còn quá ngắn. Nhưng quan trọng nhất là ý thức, tâm lý của ngư dân khi tìm được nguồn hải sản để đánh bắt không ai muốn chia sẻ lợi nhuận của mình, nhất là trong bối cảnh nguồn tài nguyên hải sản khan hiếm, chi phí khai thác tăng cao. Chính vì lý do đó mà suốt nhiều năm nay tình trạng mất liên lạc trên biển hoặc đánh bắt sai vùng vẫn chưa khắc phục được.

"Chúng tôi chỉ lo rằng rất khó để cải thiện 100% tình trạng này. Nếu không gỡ được "thẻ vàng" IUU, xuất khẩu thủy hải sản sang EU sẽ bị đình trệ vì thủ tục xác nhận, chứng nhận thủy sản khai thác còn bất cập. Trong đó, nhiều ngành hàng như cá ngừ, mực, bạch tuộc và cá biển sẽ bị ảnh hưởng nhiều nhất", vị này nói.

Trong công điện mới đây, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang yêu cầu các bộ trưởng, thủ trưởng các bộ, cơ quan có liên quan và Chủ tịch UBND 28 tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư ven biển tập trung lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết dứt điểm các tồn tại, hạn chế hiện nay; trong đó chú trọng thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm từ nay đến ngày 30.4.2024.