Chủ tọa 'rất đau lòng' khi xét xử vụ 11 anh chị em ruột tranh chấp một mảnh đất

TAND cấp cao tại Hà Nội vừa mở lại phiên xét xử phúc thẩm, quyết định hủy bản án của TAND tỉnh Phú Thọ để giải quyết lại theo trình tự sơ thẩm, đối với vụ tranh chấp chia tài sản thừa kế xảy ra trên địa bàn H.Thanh Thủy (Phú Thọ).

Đầu tháng 4, phiên tòa từng được mở song phải tạm dừng để xác minh thêm thông tin và dành thời gian cho các bên hòa giải. Đến nay, hội đồng xét xử cấp phúc thẩm đưa ra phán quyết như đã nêu.

TUYẾN PHAN

Tranh chấp vì cha mẹ không để lại di chúc

Vụ án liên quan đến 11 người là anh chị em ruột, đều trú tại H.Thanh Thủy (Phú Thọ). Nguyên đơn là ông V.T.A (73 tuổi), bị đơn là ông V.K.B (65 tuổi).

Theo đơn khởi kiện, cha mẹ những người này (cha mẹ) sinh được 11 con chung, trong đó ông A. là con cả, ông B. là con thứ tư. Năm 1962, cha mẹ nhận chuyển nhượng thửa đất 1.213 m² từ một người địa phương, chưa được cấp "sổ đỏ".

Năm 1984, cha mẹ cho ông B. 138 m² đất để làm nhà riêng, hơn 1.000 m² còn lại gồm nhà, cây cối và công trình xây dựng của cha mẹ. Năm 2001 và 2015, cha mẹ lần lượt qua đời, không để lại di chúc; một trong số 11 người con cũng mất vào năm 2014.

Năm 2020, ông A. họp anh chị em bàn xây nhà từ đường của dòng họ trên phần đất hơn 1.000 m² vì đây tài sản thừa kế chung. Tuy nhiên, ông A. "bất ngờ và sốc" khi ông B. không đồng ý và cho hay toàn bộ 1.213 m² đất đã đứng tên ông B., được cấp "sổ đỏ" từ năm 2005.

Ông A. cho rằng em trai sử dụng thửa đất khi cha mẹ không có di chúc, gia đình không họp mặt để phân chia tài sản, cũng không ai ủy quyền làm thủ tục đứng tên, là trái quy định pháp luật. Do vậy, ông A. đại diện cho 9 anh chị em cùng khởi kiện (vợ và con trai của người đã mất ủy quyền cho ông A. khởi kiện), đề nghị hủy "sổ đỏ" đã cấp cho ông B., chỉ cho ông B. được hưởng 138 m², phần còn lại chia đều.

Ngược lại, ông B. khẳng định từ năm 1992, cha đã tới UBND xã làm thủ tục cho ông toàn bộ 1.213 m² đất. Suốt quá trình sử dụng, ông đã tôn tạo, trồng trọt, chăn nuôi, đóng thuế đất... đến năm 2005 thì được UBND H.Thanh Thủy cấp "sổ đỏ".

Vẫn theo lời ông B., sau khi cho ông toàn bộ 1.213 m², cha mẹ mua một khu đất khác cùng xã để sinh sống ổn định. Đến nay, thửa đất này đã bán để lấy tiền chia cho 11 anh chị em. Ông B. cho rằng toàn bộ di sản thừa kế của cha mẹ đã được định đoạt xong, không ai có ý kiến gì, nay do "sốt đất" nên các anh chị em mới đòi quyền lợi. Ông không chấp nhận yêu cầu của phía nguyên đơn.

Là người duy nhất ủng hộ ông B., bà V.T.C, con thứ hai trong gia đình, xác nhận lời khai của ông B. về việc cha mẹ để lại toàn bộ 1.213 m² đất cho ông là đúng; khi cho cha mẹ có nói cho các con biết. Bà C. không đồng ý việc các anh chị em khác kiện ông B. để đòi đất, đồng thời nói rằng nếu được chia cũng sẽ không lấy mà cho ông B. theo đúng ý nguyện của cha mẹ.

TUYẾN PHAN

"Anh em kiện nhau đã là thua cả hai bên rồi"

Tháng 8.2022, TAND tỉnh Phú Thọ mở phiên tòa sơ thẩm, nhận định UBND H.Thanh Thủy cấp "sổ đỏ" cho ông B. mà không có văn bản phân chia tài sản thừa kế hoặc di chúc, không có hồ sơ về việc tách, hợp 2 thửa đất (138 m² và hơn 1.000 m²) là không đúng quy định, nên quyết định huỷ "sổ đỏ" đã cấp cho ông B. để phân chia tài sản thừa kế.

Theo đó, ông B. hưởng 138 m² đã được cha mẹ cho từ trước. Hơn 1.000 m² còn lại được định giá 6,7 tỉ đồng, chia đều cho 11 người. Không đồng ý, ông B. kháng cáo, đề nghị hủy án sơ thẩm.

Đầu tháng 4, tại phiên phúc thẩm lần đầu, HĐXX nhiều lần động viên nguyên đơn và bị đơn cố gắng tìm tiếng nói chung để hòa giải với nhau. Vị chủ tọa nói "rất đau lòng" khi xét xử vụ kiện này, bởi cả nguyên đơn và bị đơn đều đã già cả, từng trải qua gian khổ, nghèo khó nhưng vẫn rất hòa thuận, nay lại không thể ngồi bàn bạc mà tố nhau ra tòa.

"Mục đích xây nhà thờ là để tưởng nhớ tổ tiên, đoàn kết con cháu, nhưng chỉ vì nó mà mất tình anh em, có đáng không, anh em kiện nhau đã là thua cả hai bên rồi", HĐXX phân tích.

Tuy nhiên, cả hai bên không thay đổi quan điểm. Ông B. nói từ đầu muốn hòa giải nhưng anh mình muốn hơn thua vì thấy đất lên giá, đến nay thì đã quá muộn để ngồi lại với nhau, ông quyết kiện đến cùng. Tương tự, ông A. cũng nói sẽ theo đuổi vụ việc tới cùng.

Ngày 3.8, khi mở lại phiên tòa sau 4 tháng tạm dừng, HĐXX tạo thêm cơ hội để hai bên có thể tìm được tiếng nói chung, bằng việc hỏi ông A. và ông B. có thay đổi quan điểm hay không. Cả hai vẫn nhất định không hòa giải.

Sau khi đánh giá tài liệu, chứng cứ và quan điểm của các bên liên quan, HĐXX phúc thẩm nhận thấy, tháng 3.2022, vợ chồng ông B. đã thế chấp thửa đất 1.213 m² tại ngân hàng để đảm bảo cho khoản vay theo hợp đồng tín dụng.

Giai đoạn sơ thẩm, TAND tỉnh Phú Thọ tuyên hủy "sổ đỏ" cấp cho ông B. là tài sản đang được thế chấp tại ngân hàng, nhưng ngân hàng lại không nhận được thông báo nào về ý kiến liên quan đến tài sản vừa nêu.

TAND cấp cao tại Hà Nội cho rằng cần xác định phía ngân hàng tham gia tố tụng với tư cách người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan, để đảm bảo quyền lợi cho bên nhận thế chấp; đồng thời cần xác minh, thu thập thêm tài liệu, chứng cứ về nguồn gốc, quá trình quản lý, sử dụng, tặng cho thửa đất 1.213 m² để có cơ sở đánh giá toàn diện giải quyết vụ án.

Vì vậy, tòa phúc thẩm tuyên hủy án sơ thẩm, chuyển hồ sơ vụ án về TAND tỉnh Phú Thọ để giải quyết lại theo trình tự sơ thẩm.