Chuyên gia cảnh báo về phương pháp giảm cân bằng berberine gây sốt trên TikTok

Video giảm cân bằng berberinetràn lan trên TikTok

@Beingsavv TikTok

Loại thực phẩm bổ sung có tên berberine đang gây sốt trên các nền tảng mạng xã hội, đặc biệt là TikTok khi được nhiều dân mạng chia sẻ là có tác dụng giảm cân hiệu quả và được gọi là "Ozempic của tự nhiên". Tính đến ngày 5.6, các video liên quan đến berberine được chia sẻ trên TikTok đã vượt quá 64 triệu lượt xem, trong đó các video về giảm cân bằng berberine thu hút hơn 23 triệu lượt xem. Ngoài ra, NBC News cũng tiết lộ số lượt tìm kiếm "berberine" trên Google bắt đầu tăng vào cuối tháng 3 và tăng đột biến vào cuối tháng 5.

Trong các video chia sẻ bí quyết giảm cân bằng berberine, người dùng TikTok chia sẻ chất này được tìm thấy ở một số loài thực vật, giúp kiềm chế cảm giác thèm ăn, cải thiện lượng đường trong máu từ đó giúp cân nặng sụt giảm. Đáng nói, loại phẩm bổ sung này có giá thành rẻ, không cần bác sĩ kê đơn và có thể dễ dàng tìm mua trên các sàn thương mại điện tử. Trong một video thu hút hơn 1,4 triệu lượt xem, một tài khoản tên @beingsavv chia sẻ bức ảnh trước và sau khi sử dụng berberine trong 30 ngày và tiết lộ cô đã giảm được khoảng 3 kg. "Tôi đã bắt đầu sử dụng berberine vì đã làm tất cả những điều đúng đắn như tập thể dục, tính toán sự thiếu hụt calo, ăn uống đúng cách nhưng cân nặng của tôi vẫn tăng thay vì giảm". Một người dùng khác khoe đã dùng berberine đến tuần thứ 9 và giảm được hơn 8 kg. Trong một video khác hiện có hơn 1,9 triệu lượt xem, tài khoản @daphnunez quảng cáo đây là chất có thể điều trị béo phì và là chất bổ sung tuyệt vời cho những ai đang muốn giảm cân. Nhiều người khác cũng chia sẻ họ thường xuyên dùng berberine và nhận thấy cân nặng đang giảm dần.

@Briana_parra2 TikTok

Berberine là chất được tìm thấy ở một số loài thực vật như goldenseal, goldthread, nho Oregon, hoàng bá… chính vì thế mà nhiều người đã nhấn mạnh vào yếu tố "tự nhiên" khi nhắc đến berberine trong các clip đang gây sốt trên TikTok. Thậm chí, nhiều người còn ví chất này giống Ozempic. Đây là loại thuốc hoạt động giống GLP-1 trong cơ thể người, có tác dụng tăng sản xuất insulin, được dùng cho bệnh nhân tiểu đường type 2. Ngoài ra, chất này làm giảm lượng thức ăn nạp vào cơ thể bằng cách giảm cảm giác thèm ăn và làm chậm quá trình tiêu hóa trong dạ dày từ đó được dùng để giảm cân.

Theo NBC News, Ozempic có hiệu quả cao, nhưng giá thành cũng không hề rẻ (khoảng 1.000 USD trở lên) và phải cần được bác sĩ kê. Ozempic đã được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa kỳ (FDA) cấp phép vào năm 2017 để sử dụng cho những người mắc bệnh tiểu đường. Ngược lại, berberine chưa được FDA chấp nhận như một phương pháp điều trị cho bất kỳ tình trạng nào, nó vẫn nằm trong danh mục thực phẩm bổ sung. Berberine được bán rộng rãi trên mạng và thường có giá từ 15 USD đến 40 USD cho một tháng sử dụng.

Nguy hiểm đằng sau phương pháp giảm cân thiếu cơ sở khoa học

Getty

Theo Daily Mail, các chuyên gia cho rằng cơ chế đằng sau berberine được cho là hoạt động như một chất hỗ trợ giảm cân vẫn chưa rõ ràng. Một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy nó có thể làm tăng quá trình trao đổi chất của cơ thể nhưng không được cho là có tác dụng kiềm chế sự thèm ăn. Chuyên gia cảnh báo xu hướng giảm cân đang gây sốt trên TikTok này có thể gây nguy hiểm và làm dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về hiệu quả của berberine.

Tiến sĩ Simon Cork, giảng viên về sinh lý học tại Đại học Anglia Ruskin ở Cambridge (Anh) chia sẻ: "Tôi không tìm thấy bằng chứng nào cho hầu hết các tuyên bố được đề cập trong loạt video này. Tôi chỉ tìm thấy một thử nghiệm lâm sàng sử dụng berberine để giảm cân. Thử nghiệm với quy mô nhỏ, chỉ 7 người tham gia và kết quả cho thấy trọng lượng cơ thể giảm không đáng kể trong 6 tuần và thực sự một số người đã tăng cân trong quá trình nghiên cứu". Vị này phân tích: "Không chính xác khi gọi berberine là 'Ozempic của tự nhiên' vì hai loại này hoạt động theo cách rất khác nhau. Một số bằng chứng cho thấy berberine có tác dụng nhẹ trong việc tăng cường trao đổi chất bằng cách tăng sử dụng glucose. Điều này rất khác với cách thức hoạt động của Ozempic, Wegovy hoặc semaglutide - tức là trực tiếp làm giảm cảm giác thèm ăn. Berberine không làm giảm cảm giác thèm ăn". Ông nói thêm rằng chất bổ sung này cũng có thể ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của các loại thuốc khác, có thể làm giảm hiệu quả của chúng hoặc dẫn đến sự tích tụ của chúng trong cơ thể.

Getty

Chuyên gia đưa ra lời khuyên: "Với những người đang gặp tình trạng thừa cân hoặc béo phì, việc tuyệt vọng tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả có thể khiến họ tin vào những tuyên bố không có căn cứ. Đặc biệt là khi những người chào hàng sản phẩm sử dụng các thuật ngữ khoa học phức tạp với mục đích phủ lên những lời nói của họ một lớp vỏ tin cậy, xác thực. Những người đang vật lộn với cân nặng của bản thân nên nói chuyện với bác sĩ có chuyên môn để họ tư vấn về các phương pháp giảm cân khoa học và đã được chứng minh lâm sàng".

Berberine có thể mang đến các tác dụng phụ thường gặp như tiêu chảy, táo bón, khó chịu ở dạ dày, buồn nôn. Các bác sĩ cũng khuyên tránh dùng berberine khi mang thai bởi có nghiên cứu cho thấy chất bổ sung này có thể gây vàng da ở trẻ sơ sinh thậm chí làm tăng nguy cơ mắc bệnh kernicterus - một loại tổn thương não có thể gây tử vong.

Getty

Trong khi đó, người phát ngôn của Trung tâm Quốc gia về Rối loạn Ăn uống (NCFED) chia sẻ với Daily Mail: "Berberine sẽ không giải quyết được việc ăn uống theo cảm xúc, suy nghĩ và các vấn đề xã hội gây ra bệnh béo phì. Họ sẽ lãng phí tiền của mình và một số người sẽ giảm cân vì họ nghĩ rằng họ đang làm điều gì đó tích cực và đây được gọi là hiệu ứng giả dược". Phía này cho rằng gọi berberine là "Ozempic của tự nhiên" là cách tiếp thị nguy hiểm vì hai loại này hoàn toàn khác nhau đồng thời nhấn mạnh nếu muốn giảm cân, họ nên kiểm soát chế độ ăn uống lành mạnh, tắt điện thoại và vận động.

Một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng berberine có thể kiểm soát cơn đói và cảm giác no. Tuy nhiên, Bridget Benelam - một nhà khoa học dinh dưỡng tại Quỹ Dinh dưỡng Anh, nói với Daily Mail: "Có một số nghiên cứu đã xem xét tác động của berberine đối với các kết quả sức khỏe khác nhau, bao gồm giảm cân và kiểm soát lượng đường trong máu. Nhưng hầu hết những nghiên cứu này đều được thực hiện ở động vật hoặc trong ống nghiệm và có rất ít thử nghiệm lâm sàng ở người. Vì vậy, nghiên cứu về tác dụng của berberine đang ở giai đoạn rất sớm và mọi người cần thực sự thận trọng khi làm theo lời khuyên giảm cân từ các xu hướng trên mạng mà không nhận được sự hỗ trợ y tế thích hợp". Cô nói thêm: "Giảm cân lành mạnh liên quan đến việc cân bằng lại chế độ ăn uống và kiểm soát khẩu phần ăn để đảm bảo rằng bạn đang nhận được cả chất lượng và số lượng thực phẩm phù hợp với mình".

Tom Quinn, giám đốc đối ngoại của tổ chức từ thiện rối loạn ăn uống Beat, chia sẻ: "Các chất bổ sung như berberine có thể rất hấp dẫn đối với những người mắc chứng rối loạn ăn uống vì chúng dường như mang lại kết quả nhanh chóng. Tuy nhiên, sử dụng các chất bổ sung có thể nguy hiểm vì chúng có thể làm trầm trọng thêm các hành vi rối loạn ăn uống và khiến người dùng không khỏe hơn". Vị này cũng cho rằng cần phải giáo dục, tuyên truyền nhiều hơn về sự nguy hiểm và tác dụng phụ có hại của việc sử dụng các loại thuốc giảm cân chưa có cơ sở khoa học rõ ràng.