Có thật đường ngầm bí mật từ Tòa thượng thẩm sang Hỏa Lò?

Thời Pháp thuộc, không phải ngẫu nhiên mà 3 công trình quyền lực được đặt gần nhau để tạo dây chuyền khép kín: Sở Mật thám Bắc kỳ (điều tra, bắt giữ), Tòa án (xét xử) và Nhà tù Hỏa Lò (giam giữ và thi hành án). Khi đó, các khu trại giam của Nhà tù Hỏa Lò nằm trải dài tận phía sau Tòa án. Vì vậy, phố 19 Tháng 12 ngày nay chính là hành lang lộ thiên áp giải tù nhân từ Hỏa Lò sang Tòa án và ngược lại. Cũng vì thế, ngày xưa người dân thường xem đây là "con đường định đoạt sinh tử".

Lời đồn phổ biến nhất là có một đường ngầm bí mật nối từ tầng hầm Tòa thượng thẩm sang Nhà tù Hỏa Lò. Thực tế là Tòa thượng thẩm có tầng hầm, nhưng dựa trên các tài liệu quy hoạch lưu trữ và báo cáo khảo sát trùng tu gần đây, không có bằng chứng xác thực về sự tồn tại của đường ngầm bí mật này.

Đưa vào sử dụng năm 1911, Tòa thượng thẩm do KTS Auguste Henri Vildieu thiết kế. Không tìm cách dung hòa với kiến trúc bản địa (như phong cách Đông Dương sau này của KTS Ernest Hébrard), Vildieu "áp đặt" ngôn ngữ kiến trúc thuần Âu châu để khẳng định vị thế của kẻ cai trị. 

Cụ thể, công trình 5 tầng này mang phong cách kiến trúc Tân cổ điển (phục hồi các giá trị kiến trúc Hy Lạp, La Mã cổ đại). Điểm nhấn mặt đứng là khối trung tâm với bộ mái nhô cao, phía trước có hàng cột La Mã theo thức Doric ("nam tính" nhất trong các thức cột, biểu tượng cho sức mạnh, kỷ luật, trật tự). Hai cánh nhà sử dụng hàng cột giả theo thức Ionic (mang vẻ đẹp nữ tính, biểu tượng cho sự uyển chuyển, trí tuệ). Sự kết hợp này như có ý: Pháp luật tuy cứng rắn (Doric) nhưng vẫn cần sự soi sáng của trí tuệ và lòng nhân ái (Ionic). Thời mới xây dựng, khu nhà không có hàng rào, chỉ có cây xanh và đường đi bao quanh.

Cũng trong khuôn viên Tòa thượng thẩm, năm 2020, tòa nhà mới hoành tráng (43 Hai Bà Trưng) được khánh thành. Công trình mới giữ nguyên trục đối xứng, tái hiện những chi tiết kiến trúc của tòa nhà cũ.