Những cựu TNXP, dân quân địa phương, nhân chứng của trận tập kích kinh hoàng ngày 1.5.1970 trên tuyến giao thông chiến lược xuyên Trường Sơn thuộc H.Lệ Thủy, Quảng Bình, bất ngờ gặp lại nhau.
48 năm trước, ngày 1.5.1970, bom đạn bất ngờ đổ xuống khu vực Bang trên đường 16 khiến rất nhiều TNXP và bộ đội hy sinh. Trận tập kích kéo sang ngày 2.5.1970. Đau thương, mất mát là quá lớn; nhưng những ký ức kinh hoàng đó gần như bị quên lãng, cho đến một ngày…
Đó là ngày 25.12, khuôn viên trụ sở UBND xã Mai Thủy, H.Lệ Thủy đông đúc khác thường với sự có mặt của các đại biểu Quốc hội, các cơ quan chức năng trung ương và địa phương, bà con nhân dân cử tri và các nhân chứng lịch sử về dự hội nghị tiếp xúc cử tri chuyên đề về sự kiện máy bay Mỹ tập kích các đơn vị làm nhiệm vụ trên tuyến đường 16 vào ngày 1.5.1970.
Hội nghị do Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình phối hợp với Ủy ban MTTQ VN H.Lệ Thủy tổ chức.
Có lẽ đấy là một ngày “lịch sử” và khó để quên được đối với nhiều người, nhất là với những nhân chứng trận tập kích kinh hoàng 48 năm về trước trên đường 16 và những người đau đáu với sự kiện bị lãng quên mấy chục năm qua.
Đoàn đại biểu Quốc hội Quảng Bình tổ chức tiếp xúc cử tri chuyên đề về sự kiện 1.5.1970 Ảnh: Trương Quang Nam
Lâu lắm rồi, các cựu TNXP từng sống, chiến đấu trên tuyến đường 16 mới có dịp gặp lại nhau. Có cả cuộc gặp lần đầu của những người làm nhiệm vụ chôn cất; họ là dân quân địa phương và xã đội thời kỳ đó. Những cái bắt tay thật chặt, những vòng ôm ấm áp trong ánh mắt xúc động đến nghẹn ngào. Từ ngày rời chiến trường đến nay, có lẽ không ai nghĩ sẽ có cuộc gặp trùng phùng đầy bất ngờ như vậy.
Chiến tranh đã lùi xa hằng chục năm, từ những chàng trai cô gái phơi phới tuổi đôi mươi thì nay họ đã già, mái đầu bạc trắng; từ sức vóc xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước thì nay họ chân yếu tay run.
Lần đầu tiên sau trận tập kích, các cựu TNXP, dân quân, xã đội mới có một cuộc gặp gỡ đông đủ Ảnh: Trương Quang Nam
Ai dự buổi tiếp xúc cử tri cũng khó có thể quên được hình ảnh ông Nguyễn Xuân Chước (nguyên Đại đội trưởng C753 N119 P31 trên đường 16). Có lẽ, do lần đầu được nói về trận tập kích trước đông người, trước cơ quan chức năng và nói về những cái chết đau thương của đồng đội nên ông Chước không được bình tĩnh, giọng ông run nghẹn. Và trong mấy phút phát biểu, ông liên tục nhắc đến từ “toại nguyện”.
Đó là sự mong mỏi từ xưa đến nay của bản thân ông và toàn thể cử tri là những cựu TNXP về việc có những ghi nhận, công trình tưởng niệm những liệt sĩ hy sinh trong trận tập kích kéo dài 2 ngày 1 và 2.5.1970.
Ông Chước và đồng đội mong mỏi về một công trình tưởng niệm để khơi dậy niềm tự hào và giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Ước mong đó thành hiện thực là toại nguyện lớn nhất của ông Chước.
Trong trận tập kích kinh hoàng ấy, đơn vị ông Chước có 5 người hy sinh, gồm: Đại đội phó Hoàng Thị Đào và Nguyễn Thị Thí, Hồ Thị Doàn, Nguyễn Thị Chính, Lê Hồng Bảo. Cũng theo ông Chước, Đội 34 tỉnh Thanh Hóa đóng ở khu vực Bang (hiện thuộc xã Kim Thủy) chịu nhiều tổn thất nhất; ngoài ra còn nhiều đơn vị khác, nhiều TNXP đến từ Thái Bình, Nam Hà (cũ), Hà Nam Ninh (cũ)…
Đồng đội và thân nhân các liệt sĩ ở khắp mọi miền ắt cũng đang ngóng chờ.
Ông Nguyễn Xuân Chước kể về diễn biến trận bị tập kích ngày 1.5.1970 Ảnh: Trương Quang Nam
Hành trình đi tìm "những người ở lại"
Nhớ lại những ngày hè tháng 5 trời nắng như đổ lửa, khi nhận thông tin từ anh Hoàng Gia, Trưởng đài truyền thanh - truyền hình H.Lệ Thủy và thầy giáo Ngô Mậu Tình, chúng tôi vội vã về Lệ Thủy để cùng đi tìm gặp những nhân chứng như: ông Lê Ngọc Viếng, nguyên Phó chủ tịch UBND H.Lệ Thủy thời kỳ đó; bà Lê Thị Xuân, cựu TNXP ở xã Xuân Thủy; ông Nguyễn Đức Nhậm, Xã đội trưởng xã Mai Thủy thời kỳ 1965 -1973; ông Phan Văn Toại (dân quân du kích có nhiệm vụ vào mai táng TNXP…
Qua lời kể của những nhân chứng có thể hình dung được thảm trận 1.5.1970 trên đường 16 rất kinh hoàng, tổn thất là rất lớn...
Nghĩa trang Liệt sĩ Mai Thủy, nơi có ô mộ các liệt sĩ hy sinh ngày 1.5.1970 tại Bang được quy tập về Ảnh: Trương Quang Nam
Xác minh thông tin tại các nghĩa trang liệt sĩ ở Quảng Bình, chúng tôi phát hiện có 77 ngôi mộ cùng có ghi thời gian hy sinh ngày 1.5.1970; trong đó, 33 ngôi mộ ở Nghĩa trang liệt sĩ Mai Thủy (H.Lệ Thủy), 30 ngôi mộ ở Nghĩa trang liệt sĩ xã Vạn Ninh và Nghĩa trang liệt sĩ TNXP xã Vạn Ninh (H.Quảng Ninh), 13 ngôi mộ ở Nghĩa trang liệt sĩ Ba Dốc (TP.Đồng Hới)… Và có 17 liệt sĩ hy sinh đúng thời gian ngày 2.5.1970.
Các nhân chứng chúng tôi gặp đều mong muốn có công trình tưởng niệm tri ân các liệt sĩ. Như ông Toại nói: “Nếu trên Bang mà xây dựng một đài tưởng niệm là rất đúng đắn”.
Từ bài báo trên Báo Thanh Niên, nhiều ý kiến cử tri đã đề nghị các cơ quan chức năng vào cuộc xác minh và có những ghi nhận xứng đáng Ảnh: Trương Quang Nam
Giáo sư, Tiến sĩ y khoa, Thầy thuốc nhân dân, Anh hùng lao động Nguyễn Anh Trí - đại biểu Quốc hội khóa 14, Đoàn đại biểu Quốc hội TP.Hà Nội rất quan tâm đến thông tin trên bài báo. Ông đã có mặt trong cuộc tiếp xúc cử tri tại xã Mai Thủy.
Ông Nguyễn Anh Trí chia sẻ với hội nghị: “Sự hy sinh mất mát này là quá lớn; chỉ cần nói trung thực thôi, không cần thêm bớt gì cả cũng quá đủ để được lịch sử ghi nhận”.
Rồi đây, sự kiện trận tập kích kinh hoàng sẽ được xác lập lại một cách bài bản, đầy đủ. Với lòng nhiệt huyết của người còn sống, tôi tin, ở bên kia chín suối, các anh hùng liệt sĩ cũng sẽ ấm lòng!
Bình luận (0)