Cựu Chủ tịch nước Trung Quốc Giang Trạch Dân từ trần

Thông báo được đảng Cộng sản Trung Quốc, quốc hội và chính phủ Trung Quốc đưa ra trong một bức thư đăng trên Tân Hoa xã.

Ông Giang Trạch Dân duyệt đội danh dự khi thăm Anh năm 1999

Reuters

Sự nghiệp chính trị

Ông Giang Trạch Dân sinh ngày 17.8.1926 tại Dương Châu (thuộc tỉnh Giang Tô), thành phố có lịch sử lâu đời ở vùng Giang Nam của Trung Quốc, không xa Thượng Hải. Cha ông là kế toán của một công ty điện lực và sau đó là giám đốc của một công ty phà. Mẹ ông xuất thân từ một gia đình làm nông.

Ông lớn lên cùng phong trào cách mạng của những chiến sĩ cộng sản trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng Trung Quốc. Năm 1947, ông tốt nghiệp Đại học Giao thông Thượng Hải với bằng cử nhân về kỹ thuật điện tử. Trong thời gian là sinh viên, ông đã gia nhập đảng Cộng sản Trung Quốc.

Ông đã trải qua nhiều vị trí trong ngành công nghiệp của Trung Quốc, từng làm việc tại Nhà máy Ôtô Stalin ở Moscow vào những năm 1950, cũng như có một năm làm nhà ngoại giao ở Romania. Sau khi Trung Quốc bắt đầu “cải cách mở cửa” vào cuối thập niên 1970, ông làm việc tại một ủy ban về thương mại và đầu tư nước ngoài tham gia vào việc thành lập các đặc khu kinh tế ở 2 tỉnh Quảng Đông và Phúc Kiến.

Tại Đại hội 12 năm 1982, ông được bầu vào Ủy ban Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc. Đến năm 1985, ông được chọn làm Thị trưởng Thượng Hải và 2 năm sau trở thành Bí thư thành phố, đồng thời là ủy viên Bộ chính trị. Đến năm 1989, ông được bầu làm ủy viên thường vụ Bộ chính trị giữ chức Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc.

Ông làm Tổng bí thư đến khi trao quyền cho người kế nhiệm Hồ Cẩm Đào vào năm 2002. Ông cũng giữ chức Chủ tịch nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa từ năm 1993 - 2003 và chức Chủ tịch Quân ủy Trung ương từ năm 1989 - 2004.

“Nhà lãnh đạo trác việt”

Trong bức thư thông báo về sự ra đi của ông Giang Trạch Dân ngày 30.11, đội ngũ lãnh đạo Trung Quốc ca ngợi ông là “nhà lãnh đạo trác việt và vô cùng uy vọng, được đảng, quân đội và nhân dân các dân tộc đất nước chúng ta công nhận”, là “chính khách, nhà chiến lược quân sự, nhà ngoại giao, chiến sĩ cộng sản lão luyện”.

Dưới sự lãnh đạo của ông Giang Trạch Dân, Trung Quốc tiếp tục đi sâu thực hiện “cải cách mở cửa” và chứng kiến sự bùng nổ của “nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa”. Trong thời gian ông nắm quyền, Trung Quốc đã nhận lại Hồng Kông (từ Anh năm 1997) và Macau (từ Bồ Đào Nha năm 1999), cũng như vượt qua cuộc khủng hoảng tài chính châu Á 1997 - 1998, gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) năm 2001 và giành quyền đăng cai Thế vận hội Mùa hè 2008 tại Bắc Kinh.

Nhà lãnh đạo đã dẫn dắt Trung Quốc vượt qua các cuộc khủng hoảng trong quan hệ với Mỹ sau vụ NATO ném bom đại sứ quán của Bắc Kinh ở Belgrade (thuộc Nam Tư cũ) năm 1999 và vụ va chạm giữa một chiến đấu cơ Trung Quốc và một máy bay do thám của Mỹ trong không phận Trung Quốc năm 2001, khiến quan hệ song phương xuống mức thấp nhất kể từ khi chính thức thiết lập bang giao vào năm 1979.

Ông được xem là hạt nhân thế hệ lãnh đạo tập thể thứ ba của đảng Cộng sản Trung Quốc và là người đề ra thuyết “Ba Đại diện” nổi tiếng. Nền tảng lý luận này đã được đưa vào điều lệ đảng Cộng sản Trung Quốc năm 2002, đứng chung với Tư tưởng Mao Trạch Đông và Lý luận Đặng Tiểu Bình.

“Đồng chí Giang Trạch Dân biết nhìn xa trông rộng, biết đánh giá tình hình, luôn quan sát và suy nghĩ các vấn đề từ góc độ xu thế phát triển chung của Trung Quốc và thế giới, công việc chung của đảng và đất nước, không ngừng thúc đẩy lý luận, đổi mới và sáng tạo ở các khía cạnh khác nhau”, bức thư đăng trên Tân Hoa xã có đoạn viết.