Dấu ấn tò he của 'họa sĩ 4,9 tỉ đồng' Lê Kinh Tài

Khi triển lãm cá nhân lần thứ 8 mang tên Tò he của Lê Kinh Tài được tổ chức tại Hà Nội hồi năm 2011, nhiều tác phẩm của họa sĩ có kích cỡ quá lớn so với phòng trưng bày VietArt Centre lúc đó. Chính vì vậy, cho dù là một phòng tranh chuyên nghiệp khi trưng bày tác phẩm của nghệ sĩ, ánh sáng của các đèn rọi quá gần vẫn tạo các quầng sáng ảnh hưởng tới việc xem tranh. Cùng lúc, truyền thông về triển lãm này nhấn nhá chi tiết Lê Kinh Tài là “họa sĩ 4,9 tỉ đồng”. Theo đó, 37 bức tranh của ông đã được nhà sưu tập Zen Collection mua với giá 4,9 tỉ đồng vào năm 2009.

Tò he năm 2011 cũng đánh dấu những trao đổi bên lề rất thú vị. Giám tuyển Nguyễn Như Huy, một bạn lâu năm của Lê Kinh Tài, cho rằng những tác phẩm của ông mang lại niềm hân hoan rất mạnh, chỉ cần chạm vào đã có thể biến người xem thành trẻ thơ. “Trước thế giới đang ngày càng già nua và buồn chán này, trở thành trẻ thơ chính là một nhu cầu, thậm chí một đòi hỏi quyết liệt nhất cho chúng ta có thể sống sót”, ông Huy viết. Trong khi đó, một người xem ký tên Mai Chi lại cho rằng: “Cái mà chúng tỏa ra không phải là sự hồn hậu ngây thơ hay niềm vui trong trẻo, chúng thể hiện (và ở đây khó mà không dùng tới một số từ ngữ đao to búa lớn) một cuộc vật lộn nội tâm rất hao tổn sức lực”… Những trao đổi như vậy gợi mở về việc vậy thì cuối cùng, Lê Kinh Tài vẽ ngây thơ đến đâu và dấn thân vào những vấn đề xã hội đến dường nào.

Mặc dù vậy, việc Lê Kinh Tài có mặt trong danh sách những họa sĩ ăn khách trên thị trường mỹ thuật thì hầu như không có ai phản đối. Họa sĩ cho biết ông bán bức tranh đầu tiên vào tháng 10.1992. Người mua là một nhà sưu tầm trong nước và tới giờ họ vẫn giữ tác phẩm này. Tác phẩm đó được vẽ khi ông mới vào nghề và tham gia một triển lãm tại TP.HCM. Tuy nhiên, phải đến ngày 14.2.2005, Lê Kinh Tài mới có triển lãm cá nhân đầu tiên.

Năm 2015, Lê Kinh Tài cùng 2 nghệ sĩ khác là họa sĩ Nguyễn Quang Vinh và nhà điêu khắc Bùi Hải Sơn làm nên chuyện lạ mỹ thuật khi bán vé triển lãm tác phẩm của mình. Theo đó, vé vào cửa tối khai mạc triển lãm Filter - Nghệ thuật đương đại Việt Nam có giá 3,6 triệu đồng/cặp. Những ngày tiếp theo, giá vé là 250.000 đồng và có giảm giá cho học sinh, sinh viên. Lượng vé mỗi tác giả phân phối là 150 vé, chưa kể vé của ban tổ chức bán ra. Cho dù tiền bán vé được dùng làm từ thiện, Filter - Nghệ thuật đương đại Việt Nam đã đặt mốc cho việc bán vé xem triển lãm mỹ thuật, thậm chí giá còn cao hơn vé xem phim, biểu diễn khi đó.

Tác phẩm của họa sĩ Lê Kinh Tài được trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam ẢNH: CỤC MỸ THUẬT - NHIẾP ẢNH - TRIỂN LÃM CUNG CẤP

Trong tác phẩm của Lê Kinh Tài, có một nhân vật trở đi trở lại là tò he. Nhân vật có cái đầu rất to, hàm răng rất bự và nụ cười choán hết khuôn mặt. Tò he trong tranh, tò he bước ra từ tranh và độc lập như một tác phẩm điêu khắc, hòa vào không gian trưng bày. Tò he của Lê Kinh Tài cũng mang những sắc màu rất đỏ, rất xanh, sặc sỡ như những tò he bằng bột gạo nhuộm phẩm màu thiên nhiên, nhưng hình dáng và tâm tư của chúng lại rất khác. Nếu như tò he bột gạo hiền lành bất biến thì tò he của Lê Kinh Tài lại rất “hiếu động”. Trong các tác phẩm, tò he tự chìm chiếc đầu to xuống, hoặc ngẩng lên ngắm cuộc đời chăm chú rồi cười, cũng có khi tò he vừa đi vừa ngúc ngoắc cổ… Đây cũng là lý do khiến nhiều người thấy tác phẩm của Lê Kinh Tài hồn nhiên, có người lại thấy nó kể câu chuyện phản kháng với các vấn đề xã hội.

Tranh Lê Kinh Tài đôi khi có những thông điệp được viết bằng lời. Trong tác phẩm sơn dầu (50x40 cm) mới đây vẽ Thiên thần, ông viết chi chít: “This is a Thiên thần”, “Angel flying”, “Không! Đừng cãi! Đây là Angel”. Thiên thần là một khối xanh chuyển màu rất to với đôi cánh trắng nhú nhú, tóc lởm chởm và miệng ngoác tận mang tai. Bức tranh rộn ràng, rất vui và có thể gây bất đồng về tưởng tượng thiên thần, nhưng có ai nghĩ giống ai đâu. Lê Kinh Tài chỉ việc nghĩ đúng như mình nghĩ, vẽ đúng như mình nghĩ đã là đủ.

Tranh Lê Kinh Tài, theo nhiều người, dường như là những câu chuyện cá nhân của anh nối tiếp nhau. Từ bức vẽ đầu tiên được bán, tranh của họa sĩ nay đã quá khác. Những khối hình lớn hơn, những vệt màu nhanh hơn, tâm trạng nhân vật cũng linh hoạt hơn, và hơn hết, nó trở nên khó đoán hơn. Tranh Lê Kinh Tài có sự lạc quan, chậm rãi của một người từng trải ẩn giấu sau nhịp điệu vui tươi, tưng bừng. Dường như trong tranh, nhân vật của ông biết hết việc tốt, xấu nhưng lúc nào cũng mở to đôi mắt ngạc nhiên và cười với cái miệng siêu rộng...