Đề nghị Chính phủ đề xuất rõ hơn chính sách rút BHXH một lần

Chiều 2.11, Bộ trưởng LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung đã trình Quốc hội tờ trình luật BHXH sửa đổi, trong đó có quy định rút BHXH một lần.

Trình 2 phương án rút BHXH một lần

Theo đó, Chính phủ trình 2 phương án. Phương án 1 quy định việc rút BHXH một lần đối với 2 nhóm người lao động khác nhau.

Cụ thể, nhóm 1 là người lao động đã tham gia BHXH trước khi luật BHXH sửa đổi có hiệu lực (dự kiến 1.7.2025), sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, có nhu cầu thì được nhận BHXH một lần.

GIA HÂN

Với nhóm này, nếu người lao động lựa chọn bảo lưu, không nhận BHXH một lần thì sẽ được hưởng các quyền lợi bổ sung như: chỉ cần đóng BHXH đủ 15 năm và đủ tuổi nghỉ hưu thì được hưởng lương hưu; hưởng trợ cấp hàng tháng trong trường hợp có thời gian đóng BHXH mà không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội; hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đảm bảo trong thời gian hưởng trợ cấp hàng tháng…

Nhóm 2, đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ khi luật BHXH sửa đổi có hiệu lực, không được nhận BHXH một lần. Chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần trong các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như quy định hiện hành.

Phương án 2 chỉ giải quyết một phần nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất.

Ý kiến còn rất khác nhau 

Báo cáo thẩm tra sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, vấn đề này còn nhiều loại ý kiến khác nhau.

Một loại ý kiến cho rằng nên lựa chọn theo phương án 1 vì phương án này có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn, khuyến khích người lao động khi bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì rút BHXH một lần.

Cạnh đó, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức ở Việt Nam hiện nay vẫn còn rất cao (68,5%), tích lũy từ tiền lương và thu nhập của người lao động còn thấp. Do đó, việc rút BHXH một lần có thể là nguồn tài chính hữu ích để người lao động duy trì, bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt.

GIA HÂN

Phương án 1 cũng không gây xáo trộn, ảnh hưởng tới những người có thời gian bắt đầu tham gia BHXH trước khi luật này có hiệu lực thi hành. Loại ý kiến này cho rằng, phương án 2 vẫn còn những cách hiểu khác nhau, chưa rõ việc giải quyết một phần thời gian đóng là khoảng thời gian nào trong cả quá trình đóng BHXH, chưa kể có nhiều trường hợp đóng gián đoạn, không liên tục…

Bên cạnh đó, khi phát sinh tình huống khi người lao động quay trở lại tham gia BHXH thì việc cộng nối thời gian sẽ được tính thế nào cũng chưa rõ.

Trong khi đó, một loại ý kiến khác lại ủng hộ phương án 2 vì cho rằng, phương án này giúp người lao động có tiền để giải quyết những khó khăn trước mắt, đồng thời cũng vẫn còn những yếu tố động lực để giữ người lao động ở lại hệ thống lâu hơn, tăng thêm khả năng được thụ hưởng các quyền lợi của BHXH.

Phương án này cũng đảm bảo Quỹ BHXH luôn được duy trì ở trạng thái an toàn cao hơn so với phương án 1 trong các trường hợp người tham gia BHXH đồng loạt rút BHXH một lần.

Tiếp tục lấy ý kiến đối tượng chịu tác động

GIA HÂN

Loại ý kiến thứ 3 là chưa đồng ý với cả 2 phương án Chính phủ trình. Theo đó, phương án 1 sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa những người tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực, tiềm ẩn gây mất ổn định xã hội, tạo làn sóng ồ ạt rút BHXH một lần. Phương án 2 cho rút 50% là không hợp lý vì số tiền người sử dụng lao động đóng BHXH cho người lao động là tiền của người lao động và chưa lý giải về tỷ lệ 50%. 

Do đó, loại ý kiến này đề nghị không nên thiết kế thành hai phương án để lựa chọn một phương án mà chỉ nên có một phương án nhưng thiết kế thành nhiều phương thức khác nhau để người lao động lựa chọn.

Nêu quan điểm của cơ quan thẩm tra, bà Thúy Anh cho hay, mỗi phương án Chính phủ đưa ra đều có ưu điểm, nhược điểm nhất định. Tuy nhiên, Chính phủ chưa thể hiện rõ về quan điểm về phương án lựa chọn. Hơn nữa, khi chưa đủ tuổi nghỉ hưu mà rút BHXH một lần, tức là đang trẻ, còn sức khỏe làm việc, tạo thu nhập nuôi sống bản thân và gia đình mà lại lấy của tuổi già để chi tiêu, dù với lý do gì, đều trái với mục đích, tính chất của chế độ bảo hiểm hưu trí.

Từ đó, cơ quan thẩm tra kiến nghị Chính phủ tiếp tục tham vấn, lấy ý kiến công chúng, đối tượng chịu tác động trực tiếp vấn đề này.

Cùng đó, Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, đề xuất rõ hơn chính sách về rút BHXH một lần; đồng thời, cần có quy phạm tương ứng cho từng phương án để làm căn cứ trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến theo hướng bảo đảm tốt nhất quyền lợi lâu dài của người lao động tham gia bảo hiểm nhưng cũng hài hòa với nguyên tắc đóng - hưởng, có chia sẻ của BHXH.