Doanh nghiệp dệt may, da giày giải bài toán thưởng tết

Lỗ cũng phải có lương tháng 13

Ông Phạm Xuân Hồng, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may thêu đan TP.HCM, cho hay câu chuyện thưởng tết là "bài toán khó" của ngành dệt may, da giày năm nay. Song bắt buộc các doanh nghiệp (DN) nếu đang còn hoạt động thì phải "giải được bài toán này" dù có lãi hay lỗ. Theo ông, đa số DN dệt may thêu đan trải qua một năm thua lỗ, doanh số phổ biến đạt mức cao nhất chỉ 75 - 80% so kế hoạch, còn lại chỉ đạt 50 - 70% kế hoạch. Tuy vậy, cập nhật đến nay, các DN cho biết mức thưởng cho công nhân nếu cân đối tốt thì nhiều nhất là thêm một tháng lương 13, ít nhất cũng nửa tháng. Với mức lương công nhân may mặc trung bình từ 8 - 10 triệu đồng/tháng, mức thưởng tết dành cho họ dao động khoảng 4 - 10 triệu đồng.

ĐÀO NGỌC THẠCH

Đại diện một DN da giày lớn tại Đồng Nai cho hay năm vừa qua, số lượng công nhân giảm mạnh theo lượng đơn hàng đi xuống. Từ con số gần 22.000 lao động, đến nay công ty ông chỉ còn hơn 18.000 người, chủ yếu là số lao động biến động tự nhiên. Nếu như trước đây mỗi năm, khi lao động xin nghỉ, đổi nghề… thì công ty sẽ tuyển mới để đảm bảo hoạt động sản xuất. Nhưng liên tục trong 2 năm 2022 - 2023, công ty lại không tuyển thêm nhân công vì đơn hàng xuất khẩu sụt giảm mạnh. Vì vậy lượng lao động còn lại xuống thấp.

Theo dự báo của ông, tình hình năm 2024 vẫn khá khó lường vì phụ thuộc hoàn toàn vào thị trường xuất khẩu, hoạt động của các đối tác lớn. Tuy nhiên, công ty vẫn thưởng cho người lao động sau một năm kinh doanh và nhân dịp Tết âm lịch. Mức thưởng dự kiến tính theo thâm niên lao động, thấp nhất từ 1 tháng lương đến 1,98 tháng lương (gần 2 tháng). Ví dụ, làm việc đủ từ 1 đến dưới 2 năm là 1 tháng lương; cao nhất gần 2 tháng lương là những người làm việc đủ 12 năm trở lên. Với mức lương công nhân dao động từ 8 đến gần 10 triệu đồng/tháng, mỗi người sẽ nhận được số tiền thưởng tết từ 8 - 19 triệu đồng.

Tương tự, ông Phạm Văn Việt, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Việt Thắng Jean, cũng thông tin các năm trước, mức thưởng cho công nhân, người lao động của công ty "xông xênh" vài ba tháng lương, nay công ty phải cắt giảm nhiều, cố gắng có thêm lương tháng 13 cho tổng cộng khoảng 3.200 lao động. Về phần mình, Tập đoàn Vinatex - DN có số lượng lao động lớn nhất ngành dệt may - dự tính vẫn thưởng lương tháng 13 cho người lao động; một số đơn vị thành viên có lãi có thể thưởng 2 tháng lương...

Cũng có trường hợp đặc biệt như Công ty TNHH may mặc Dony cho biết mức thưởng cho người lao động thấp nhất là 1 tháng lương, cao nhất 3 tháng lương. Ông Phạm Quang Anh, Tổng giám đốc công ty, nói: "May mắn năm qua là công ty mở rộng được đơn hàng sang thị trường Nga và Đông Nam Á, phát triển mạnh tại thị trường nội địa nên doanh số tăng 21%, trong khi kỳ vọng chỉ tăng 10%. Thế nên, hàng đi, tiền về là chi thưởng cuối năm cho công nhân ngay. Đặc biệt, ngoài tiền thưởng, những công nhân xuất sắc được thưởng thêm 0,5 - 3 chỉ vàng, còn có tiền để dành".

Trong khi đó, ông Trần Thế Linh, Tổng giám đốc Công ty giày Viễn Thịnh, thông tin kết thúc năm 2023, công ty bị thua lỗ do đơn hàng không đủ sản xuất. Đồng thời, đơn giá giảm mạnh, nhiều đơn hàng công ty biết sẽ bị lỗ từ 1 - 2 USD/đôi giày nhưng vẫn chấp nhận để duy trì việc làm cho công nhân. Có nhiều tháng trong năm qua, công nhân chỉ làm việc 4 - 5 ngày/tuần, thu nhập cũng sụt giảm. Một số người tự xin nghỉ, công ty cũng sắp xếp, tinh giản nhân sự nên từ hơn 2.200 lao động đến nay chỉ còn khoảng 2.000 người. Tuy nhiên tháng cuối năm 2023 và bước sang năm mới 2024, tình hình đã bớt khó khăn hơn. Hiện công ty đã có đủ đơn hàng sản xuất đến hết quý 1/2024.

"Năm 2023 quá khó khăn, dù vậy, công ty vẫn quyết định có lương tháng 13 cho người lao động để họ đón tết cổ truyền. Đó cũng là truyền thống lâu năm của DN. Kỳ vọng năm mới này tình hình sẽ đỡ khó khăn hơn cho cả ngành da giày", ông Trần Thế Linh chia sẻ.

NGỌC DƯƠNG

Đẩy mạnh thị trường nội địa

Năm 2023, theo báo cáo từ Hiệp hội Dệt may VN (VITAS), nếu như năm 2022, kim ngạch xuất khẩu đạt 44,4 tỉ USD, tăng gần 10% so với năm 2021 thì sang đến năm 2023 chỉ đạt khoảng 40,3 tỉ USD, giảm 10%. Ngoài việc đơn hàng sụt giảm, đơn giá sản xuất cũng giảm bình quân 30%, thậm chí có một số chủng loại giảm đến 50%.

Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch VITAS, kỳ vọng năm 2024, thị trường sẽ ấm dần và phục hồi vì nhu cầu mua sắm quay trở lại. Kim ngạch xuất khẩu toàn ngành trong năm 2024 đặt mục tiêu 44 tỉ USD, tăng hơn 9% so với năm qua. Tuy vậy, theo ông Phạm Xuân Hồng, ngành này vẫn còn đối diện nhiều thách thức khi tình hình thế giới cũng như thị trường chưa ổn định, bất ổn địa chính trị liên tục xảy ra, gây bất ổn cho xuất khẩu. "Thị trường nội địa đang có dấu hiệu phục hồi tốt, những DN làm hàng nội địa hay quay lại thị trường nội địa thành công có thể phục hồi tốt hơn DN xuất khẩu", ông Hồng nhận xét.

Liên quan đến tình hình xung đột mới đây tại khu vực biển Đỏ, ông Phạm Quang Anh cho hay một lô hàng của công ty xuất qua Jordan đang bị neo tại cảng Singapore hơn 2 tuần qua do cảng biển duy nhất của Jordan đang tạm đóng vì các vụ tấn công vào tàu container trên biển Đỏ. "Tôi có dự báo khá lạc quan với thị trường trong năm tới, tuy nhiên, công bằng mà nói, nếu phụ thuộc quá lớn vào xuất khẩu, đặc biệt tập trung vào thị trường chủ lực thì khi gặp xung đột về địa chính trị sẽ rất khó xoay xở", ông Phạm Quang Anh nói.

Tổng giám đốc Công ty TNHH may mặc Dony nhận định thêm: "Năm qua, xuất khẩu của công ty vào thị trường Mỹ giảm mạnh, bù lại, mở rộng được sang thị trường Nga và Đông Nam Á. Tuy nhiên, theo tôi, thị trường nội địa đang là khu vực hấp dẫn nhất mà rất nhiều nhà sản xuất xuất khẩu hàng dệt may, da giày bỏ qua. Nếu bám trụ được thị trường nội địa gần 100 triệu dân như VN, có doanh số từ 40% trở lên, thì mọi biến động trên thế giới sẽ không gây ảnh hưởng nhiều. Tăng trưởng của công ty trong năm qua phần lớn nhờ vào thị trường nội địa. Kế hoạch năm tới của công ty sẽ tập trung vào thị trường nội địa và mức tăng dự tính 15%. Với mức tăng trưởng này, công ty không cần phải đầu tư nhiều hơn, chỉ cấu trúc lại để giảm rủi ro, giảm hàng tồn mà thôi. Đầu tư lớn lúc này rất dễ rủi ro".

Để chuẩn bị cho giai đoạn thị trường phục hồi, các DN dệt may và da giày cho biết đang nỗ lực cắt giảm chi phí sản xuất, bằng mọi cách giữ chân lực lượng lao động. Với may mặc, ông Vũ Đức Giang cho hay định hướng phát triển của ngành là tiến dần lên các phương thức sản xuất mang lại giá trị gia tăng cao hơn. Để thực hiện được quá trình chuyển đổi này, rất cần quyết tâm mạnh mẽ của các DN, sớm đưa công nghệ vào quy trình sản xuất và kinh doanh, thích nghi dần với những đơn hàng nhỏ, thời gian giao hàng ngắn, bắt buộc sử dụng nguyên liệu tái chế…