Doanh nghiệp được tự quyết giá một số sản phẩm xăng dầu

Ngày 22.11, Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương) thông tin về những vấn đề đang có những quan điểm khác nhau trong dự thảo nghị định thay thế các nghị định về kinh doanh xăng dầu trình Thủ tướng Chính phủ.

ẢNH: PHAN HẬU

Liên quan đến điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường, Bộ Công thương cho rằng, xăng dầu là 1/9 loại hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá theo quy định tại luật Giá nên cần có cơ chế quản lý.

Hiện nay, Nhà nước công bố công thức tính, giá sản phẩm xăng dầu thế giới bình quân 7 ngày/lần và chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức, các chi phí về thuế. Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố đầu vào do Nhà nước công bố tự tính toán và công bố giá bán xăng dầu trên thị trường. Giá bán lẻ xăng dầu của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trên thị trường không được vượt quá giá được tính toán theo công thức quy định.

Theo Vụ Thị trường trong nước, quá trình lấy ý kiến về dự thảo nghị định kinh doanh xăng dầu còn có nhiều ý kiến khác nhau. Trong đó, có đề xuất Nhà nước nên để doanh nghiệp chủ động tính toán, quyết định giá bán theo cơ chế thị trường.

Đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và một số thương nhân đề xuất nội dung nguyên tắc điều chỉnh giá bán xăng dầu theo hướng: Nhà nước công bố công thức tính giá, mức giá tham chiếu quốc tế và premium bình quân; không công bố chi phí kinh doanh và lợi nhuận định mức. Căn cứ công thức tính giá và mức giá tham chiếu nhà nước công bố, thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu và thương nhân phân phối xăng dầu quyết định giá bán buôn, giá bán lẻ và thời điểm điều chỉnh giá theo cơ chế thị trường.

Thương nhân kinh doanh xăng dầu có trách nhiệm làm thủ tục kê khai và công bố giá do mình quyết định theo quy định của pháp luật. Trường hợp thị trường xăng dầu diễn biến bất ổn, có quyết định bình ổn giá thì thực hiện theo nguyên tắc điều chỉnh giá xăng dầu như quy định tại dự thảo nghị định.

Bộ Công thương đánh giá, phương án của đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam và một số doanh nghiệp đề xuất có ưu điểm là doanh nghiệp hoàn toàn được chủ động quyết định giá bán xăng dầu và sát hơn với luật Giá năm 2023.

Nhưng nhược điểm là chi phí của các doanh nghiệp khác nhau, dẫn tới giá bán xăng dầu tại các khu vực khác nhau sẽ khác nhau. Đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, chi phí sẽ tăng cao gây khó khăn cho người dân tại khu vực này. Trong đề xuất này, Nhà nước không có công cụ kiểm soát và có thể dẫn tới thiếu hụt, đứt gãy nguồn cung và hiện tượng thiếu hàng, sốt giá ở vùng sâu, vùng xa.

Còn phương án theo dự thảo nghị định quy định có ưu điểm là Nhà nước duy trì được công cụ kiểm soát giá xăng dầu, qua đó giám sát được nguồn cung. Cạnh đó, phương án này có nhược điểm sẽ làm cho giá xăng dầu chưa sát với luật Giá do còn kiểm soát giá bán xăng dầu thông qua giá trần. Doanh nghiệp chưa hoàn toàn được chủ động quyết định giá theo cơ chế thị trường.

Qua các phân tích nêu trên, Vụ Thị trường trong nước khẳng định, điều hành giá xăng dầu theo cơ chế thị trường là vấn đề lớn. Đây là mặt hàng nhạy cảm, ảnh hưởng tới an ninh kinh tế, an ninh năng lượng. Vì thế, đề xuất của Hiệp hội xăng dầu Việt Nam và một số thương nhân cần phải được xem xét kỹ lưỡng và có lộ trình thực hiện.

Doanh nghiệp sẽ được công bố giá một số sản phẩm xăng, dầu

Cũng theo Vụ Thị trường trong nước, nội dung của dự thảo nghị định mặc dù vẫn giữ công cụ để kiểm soát về giá nhưng đã tiến thêm một bước hướng tới lộ trình thị trường hóa hoàn toàn đối với giá bán xăng dầu trong nước trong tương lai.

Cụ thể, dự thảo nghị định dự kiến chỉ công bố giá sản phẩm xăng dầu thế giới đối với 2 mặt hàng xăng, dầu diesel tiêu dùng phổ biến trên thị trường (mặt hàng xăng RON 95, dầu diesel) thay vì công bố giá của 5 mặt hàng như hiện nay (RON 95, dầu diesel, E5RON 92, dầu mazut, dầu hỏa).

Đối với mặt hàng xăng RON 95, dầu diesel có tỷ trọng tiêu thụ lớn, là mặt hàng xăng, dầu tiêu dùng phổ biến trên thị trường, ảnh hưởng tới đa số người tiêu dùng nên Nhà nước cần tiếp tục công bố giá thế giới, các yếu tố đầu vào để doanh nghiệp thực hiện tính toán và công bố theo công thức.

Còn lại các mặt hàng: xăng E5RON 92 và các mặt hàng dầu mazut, dầu hỏa có tỷ trọng tiêu thụ không lớn nên có thể để doanh nghiệp chủ động công bố giá xăng dầu thế giới tại kỳ điều chỉnh giá và quyết định giá bán xăng dầu trên thị trường.

Các thương nhân công bố giá xăng dầu phải thực hiện kê khai giá theo quy định, trường hợp tăng giá bất hợp lý sẽ bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, xử lý.

Bộ Công thương khẳng định đề xuất quy định này phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị và đây là nội dung mới của dự thảo nghị định, là bước thí điểm, thăm dò thị trường để từng bước áp dụng giá xăng dầu hoàn toàn theo cơ chế thị trường.

Bộ Công thương sẽ trình Chính phủ hai phương án, trong đó phương án 1 là giữ nguyên như dự thảo nghị định và phương án 2 là theo đề xuất của hiệp hội và đại diện một số doanh nghiệp.