Doanh nghiệp khó khăn, ngân hàng thương mại lãi cao

Báo cáo tại phiên họp 23 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khai mạc sáng 9.5, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, tình hình kinh tế - xã hội năm 2022 đạt được nhiều thành quả quan trọng. 

QUOCHOI

Nền kinh tế phục hồi nhanh, là một trong số ít các quốc gia đạt tăng trưởng cao, kiểm soát được lạm phát, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; dù vậy, vẫn còn nhiều chỉ tiêu chưa đạt.

Bước sang tháng 4.2023, nhiều chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn ban hành từ đầu năm đến nay bắt đầu có hiệu ứng tác động, tạo chuyển biến tích cực trong một số lĩnh vực như thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, đầu tư công, khơi thông điểm nghẽn về dòng tiền trong nền kinh tế...

Trình bày báo cáo thẩm tra, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội, nhấn mạnh năm 2022 thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã phát sinh những rủi ro.

Việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp mới vô cùng khó khăn do niềm tin thị trường sút giảm mạnh. Dự kiến hàng trăm nghìn tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp, nhất là của các công ty bất động sản, đáo hạn trong các năm 2023 - 2024 cần phải được rà soát khả năng chi trả, có biện pháp phù hợp để trả nợ cho nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, bảo đảm quyền lợi của nhà đầu tư.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng lưu ý, doanh nghiệp hầu như không huy động được vốn trái phiếu doanh nghiệp, dẫn đến thị trường bất động sản gần như đóng băng, ảnh hưởng trực tiếp và tác động dây chuyền đến nhiều ngành, lĩnh vực của nền kinh tế, việc làm của người dân.

Có ý kiến cho rằng, việc các doanh nghiệp huy động vốn với số lượng lớn vào thời gian qua làm tăng dư nợ của nền kinh tế dẫn đến “bong bóng” với thị trường bất động sản tăng cao bất thường.

Tuy nhiên, Ủy ban Kinh tế cho rằng, chỉ phân khúc nhà ở cao cấp gặp khó, còn phân khúc nhà ở dành cho số đông người dân vẫn thiếu hụt. Do đó, Chính phủ cần hỗ trợ nhà đầu tư mới phát triển phân khúc này.

Bên cạnh đó, đầu năm 2023 tới nay, thị trường, doanh nghiệp bất động sản vẫn đối mặt với rất nhiều khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, đặc biệt trong bối cảnh áp lực đáo hạn và trả nợ trái phiếu doanh nghiệp năm 2023 rất lớn. Theo Hiệp hội thị trường trái phiếu Việt Nam, lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn năm nay gần 290.000 tỉ đồng, trong đó quý 3/2023 lớn nhất với khoảng hơn 104.000 tỉ đồng trái phiếu đáo hạn.

Nhiều doanh nghiệp chậm thanh toán gốc, lãi trái phiếu; một số vụ việc lừa đảo, chiếm đoạt tài sản của lãnh đạo một số doanh nghiệp lớn gây bức xúc dư luận, giảm niềm tin của nhà đầu tư.

Nợ xấu có xu hướng gia tăng

Tính đến ngày 25.4, tín dụng chỉ tăng 2,75%, cho thấy tình hình sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, khả năng hấp thụ vốn của doanh nghiệp, nền kinh tế tiếp tục khó khăn.

Lãi suất cao khiến doanh nghiệp không muốn vay và doanh nghiệp gặp khó về đơn hàng đầu ra nên không vay. Mặt bằng lãi suất cho vay tăng mạnh trong năm 2022 và vẫn còn duy trì ở mức cao trong quý 1/2023. Lãi suất cho vay bình quân của 35 ngân hàng thương mại trong nước tính đến cuối tháng 3.2023 khoảng 10,23%, cao hơn 0,56 điểm % so với cuối năm 2022.

QUOCHOI

Theo Ủy ban Kinh tế, việc triển khai Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025 và phương án xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, các dự án, công trình chậm tiến độ, đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài còn rất chậm. 

Nợ xấu có xu hướng tăng, trong khi tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng so với nợ xấu giảm có thể gây ảnh hưởng đến an toàn hệ thống tài chính. Theo Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, giá trị nợ xấu tăng 40,2% so với cuối năm 2022 (cùng kỳ 2022 tăng 8,8%). 

Tỷ lệ nợ xấu bình quân toàn hệ thống đến cuối tháng 3.2023 là 2,88 % (cuối năm 2022 là 2,05%). Tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng/nợ xấu bình quân toàn hệ thống là 80,8% (cuối năm 2022: 114,2%). Tỷ lệ dự phòng cụ thể/nợ xấu trong cho vay tổ chức kinh tế và cá nhân bình quân toàn hệ thống là 54,1% (cuối năm 2022 là 77,2%).

Cơ quan của Quốc hội đề nghị Chính phủ báo cáo bổ sung về cơ cấu nợ liên quan đến bất động sản (bao gồm cả doanh nghiệp bất động sản, vay mua nhà, kinh doanh bất động sản...).

Đáng chú ý, trong bối cảnh doanh nghiệp gặp rất nhiều khó khăn, ngân hàng thương mại lãi cao, trong đó thu nhập thuần từ hoạt động tín dụng tiếp tục tăng so với năm 2021. Chẳng hạn, năm 2022, Vietcombank dẫn đầu với lợi nhuận trước thuế đạt hơn 37.000 tỉ đồng, tiếp theo là Techcombank (hơn 25.500 tỉ đồng), BIDV (hơn 23.000 tỉ đồng), MB (gần 23.000 tỉ đồng).

Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu bình quân của ngành ngân hàng là gần 20% - một tỷ suất rất cao. Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng với tình hình khó khăn như hiện nay, nếu không được cải thiện thì dự báo số nợ xấu của các ngân hàng sẽ tăng nhanh trong thời gian tới và sẽ bào mòn đáng kể năng lực tài chính của các ngân hàng thương mại.

Nghiên cứu tăng mức giảm trừ gia cảnh

Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa, chính sách vĩ mô khác. Cần chủ động sớm “chuyển trạng thái” điều hành từ thắt chặt, thận trọng sang “thích ứng, nới lỏng phù hợp”, tiếp tục xem xét hạ lãi suất điều hành nhằm hỗ trợ tăng trưởng trong bối cảnh áp lực lạm phát, tỷ giá không còn quá căng thẳng như thời điểm cuối năm 2022.

Khuyến khích các ngân hàng giảm chi phí, phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh.

Ngoài ra, Chính phủ cũng cần nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân. Giảm thuế giá trị gia tăng từ 10% xuống 8% áp dụng đến hết 31.12.2023 cho tất cả hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10%…