Dưa hường cá cơm

Dưa hường là một loại dưa giống như dưa hấu, nhưng trái nhỏ hơn, ăn khi còn xanh. “Trời nắng tốt dưa, trời mưa tốt lúa”, dưa hường không chịu được nước nhiều nên bà con nông dân chủ yếu trồng từ tháng giêng đến cuối mùa hè. Tuy dễ trồng, lại nhanh lớn nhưng muốn dưa cho trái ngon tươi tốt thì phải cất công làm đất, rải phân, đánh luống trước khi tỉa hạt. Chừng hai tháng sau khi trồng là dưa có trái.

Nhà tôi ngày trước có cả mấy luống dưa. Đến mùa, tôi thường lẽo đẽo theo ba má ra đồng hái dưa. Mỗi tối, sau khi đã cơm nước xong, má lại tỉ mỉ ngồi nhặt dưa cho vào rổ để sáng mai đem ra chợ huyện bán, kiếm ít đồng lời từ công lao khó nhọc, lấy tiền đóng học phí cho anh em tôi. Có hôm má chọn ra những trái dưa vừa chín, to tròn, mùi thơm thoang thoảng, rồi tỉ mỉ gọt bỏ lớp vỏ ngoài chỉ lấy phần dưa bên trong; rửa sạch, xẻ dọc thành từng sợi nhỏ; tiếp tục băm nhỏ dầm cùng đường tán hoặc đường cát, để làm món giải khát cho cả nhà.

Nhưng tôi thích nhất là được ăn dưa hường nấu canh. Món canh này tuy đơn giản nhưng khi nấu cũng cần khéo léo, có thể nấu cùng tôm, thịt nhưng ngon nhất, rẻ nhất vẫn là nấu với cá cơm, nếu trúng cá cơm mồm lại càng ngon. Theo kinh nghiệm dân gian, dưa hường vị ngọt, tính lạnh, tác dụng giải khát, giải nhiệt và thông khí. Đặc biệt trong những ngày hè nóng bức ăn các món từ dưa hường có thể phòng ngừa được cảm nắng, chống say nắng, trị táo bón và mất ngủ. Cá cơm mồm là loại cá không “to con” như cá cơm sọc, cơm than, cơm lép... Nó trông “út” hơn hết thảy, nhưng thịt rất lành, hàm lượng đạm cao, chứa nhiều canxi, nhiều vitamin. Dưa hường nấu canh cá cơm mồm vừa ngon miệng lại giải nhiệt, làm mát cơ thể.

Các bà, các chị nội trợ miệt vườn thường chọn dưa hường trái lớn bằng chén ăn cơm, vỏ căng bóng và quan trọng nhất là dưa phải tươi, non để nấu canh. Nếu chọn dưa bị già và không tươi thì khi bổ ra sẽ thấy có nhiều hạt cứng. Nhầm trái dưa bị héo, khi nấu canh vị sẽ không ngọt, thơm. Gọt bỏ lớp vỏ bên ngoài, rửa sạch rồi cắt dưa thành những lát dài, mỏng. Cá cơm mồm mua về chỉ cần rửa sạch. Nấu nước sôi, thả cá rồi cho dưa vào, chờ nước canh sôi bùng lên lần nữa nếm vừa miệng là hạ lửa ngay, bởi để lâu dưa sẽ nát. Cho thêm ít rau như hành, ngò để tô canh vừa đẹp mắt và dậy mùi thơm.

Cái quyến rũ của canh dưa hường nấu cá cơm mồm nằm ở sự kết hợp giữa vị ngọt thanh của dưa và cá, nước canh không quá béo, không quá ngọt nên ăn mãi vẫn không thấy ngấy...

Phan Thị Thanh Ly