Giữ từng cột mốc biên giới

Ông Lý Viết Coỏng, nguyên Đồn trưởng biên phòng Đàm Thủy, nghỉ hưu năm 2007 khi là thượng tá, Phó trưởng phòng Trinh sát, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh Cao Bằng nhớ lại: “Từ năm 1965, phía Trung Quốc đã có ý đồ lấn chiếm thác Bản Giốc, xây dựng trạm thủy điện ngay cạnh nhánh sông cực Bắc và ngăn nước thay đổi dòng chảy. Lực lượng bảo vệ biên giới Trung Quốc nhiều lần xâm nhập lãnh thổ nước ta, ngăn cản Bộ đội biên phòng và nhân dân ta đi lại, nhất là trong năm 1975 - 1976. Thậm chí họ còn ngang ngược nhận đường biên giới đi qua dòng phía nam của thác, cồn Pò Thoong là lãnh thổ của họ!” và chi tiết: “Từ lúc ký Hiệp ước biên giới đất liền tháng 12.1999 đến cuối năm 2004, phía Trung Quốc tập trung làm cầu, bè mảng để du khách vào chân thác tham quan, xâm nhập cồn Pò Thoong, làm đường ra mốc 53, lấn sang đất ta. Cuộc đấu tranh ở khu vực cồn Pò Thoong và đoạn từ đỉnh thác nối đến mốc 53 là dai dẳng và khốc liệt nhất!”.

Ông Nông Tài Nghĩa (trái) kể chuyện giữ thác Bản Giốc bên cột mốc 835 - Ảnh: Độc Lập

Ông Trần Quý Sơn (57 tuổi), nguyên Trưởng thôn Bản Giốc hồi tưởng: “Thời điểm 1998 - 2000, khi manh nha các dịch vụ du lịch, bè chở khách Trung Quốc đi qua đường trung tuyến, áp sát bờ sông phía VN, thậm chí còn định cho người Trung Quốc nhảy lên” và cắn môi: “Hàng trăm người dân thôn Bản Giốc đã cắt cử nhau ra trực ven bờ sông Quây Sơn để ngăn chặn và bị họ ném gạch đá làm nhiều người bị thương!”.

Thương binh vì giữ đất như tôi, ở vùng Sóc Hà này nhiều lắm. Đất của Tổ quốc, dân Cao Bằng dù chết cũng quyết giữ, đâu cần danh hiệu gì Ông Nông Văn Niêm

Nhớ lại những ngày này, ông Nông Tài Nghĩa (77 tuổi, nguyên Bí thư Đảng ủy chuyên trách biên phòng của xã Đàm Thủy) kể lại: “Cam go nhất là những ngày đấu tranh ở cồn Pò Thoong dưới chân thác Bản Giốc. Dân mình trồng ngô thì họ ra nhổ!” và trầm giọng: “Từ năm 1974, dân trong xã đã quen với việc nghe tiếng kẻng dân quân huy động đấu tranh giữ đất. Cứ nghe 3 hồi kẻng liên tục là mọi người bỏ công việc, chạy ra thác ngăn cản bên Trung Quốc sang trồng cấy, lấn đất. Có khi hàng nghìn dân dựng lều canh suốt mấy ngày đêm, khiến lính Trung Quốc mặc thường phục cũng phải sợ!”.

Ngày 28.8.1996, UBND tỉnh Cao Bằng tổ chức lễ mở cửa khẩu Sóc Giang - Bình Mãng và ngày 3.6.1997 khởi công xây dựng trạm kiểm soát liên hợp cửa khẩu ở cách mốc 114 khoảng 25 m về phía VN. “Ngay lập tức, phía Trung Quốc phản ứng” - ông Nông Văn Nhà (57 tuổi, Trưởng xóm Nà Sát, Sóc Hà, Hà Quảng, Cao Bằng) cho biết như vậy và liệt kê: Ngày 7 và 8.6.1997, phía Trung Quốc đóng cửa biên giới, xua đuổi dân ta đi chợ bên đó và mắc 2 loa phóng thanh công suất lớn hướng sang khu vực ta đang thi công, liên tục phát thanh tuyên truyền xuyên tạc, kích động, vu khống đe dọa ta. Đồng thời, Trung Quốc cho 1 đại đội vũ trang đào công sự từ mốc 113 đến mốc 115, áp sát trước cửa khẩu và triển khai hoạt động trên các nhà cao tầng đối diện và chĩa súng vào khu vực trạm biên phòng của ta trong tư thế sẵn sàng chiến đấu.

Đặc biệt, buổi sáng 7.6.1997, sau khi bố trí đội hình chiến đấu, phía Trung Quốc cho 10 binh sĩ mặc quần áo rằn ri mang súng AK tràn qua cửa khẩu vượt mốc 114 và gí nòng súng vào ngực cán bộ chiến sĩ biên phòng và nhân dân ta đang đấu tranh ngăn chặn. “Các ngày sau đó, họ huy động 150 người thường trực tập trung ở cửa khẩu định sang ngăn cản, phá hoại việc thi công của ta. Số người này hò hét, đe dọa hòng làm công nhân xây dựng lo sợ, bỏ về”, ông Nhà kể.

“Hôm ấy tôi đang làm nương, nghe tiếng hô: lính Trung Quốc tràn sang đất mình, không cho mình xây nhà. Ra giúp bộ đội đi!”, ông Nông Văn Niêm (63 tuổi, ở thôn Nà Sát, Sóc Hà, Hà Quảng, Cao Bằng) nhớ lại những ngày đầu tháng 6.1997 và kể tỉ mỉ: Mọi người dù đang làm nương, buôn bán, nấu ăn đều rầm rập kéo ra cửa khẩu, chỗ mốc 114 (nay là mốc 647). Tới nơi đã thấy lính Trung Quốc mặc quần áo rằn ri tràn sang đất ta, qua cả cột mốc và chĩa súng vào lực lượng Bộ đội biên phòng, cán bộ huyện xã đang khoác tay nhau đứng chặn, vừa không cho họ đi vừa giải thích. Bà con của thôn gần 100 người ùa ngay vào, đứng ngay sau bộ đội thành khối đông đặc, đẩy lính Trung Quốc sang bên kia cột mốc. Khoảng 10 phút sau, hàng trăm bà con các thôn Quý Xuân, Trường Hà, Xuân Hòa cũng rùng rùng kéo lên, nối thành vòng người chắn dọc biên giới. Ai nấy đều bừng bừng sắc mặt, giơ nắm tay hô: “Đất này của VN. Lính Trung Quốc về đi!”, khiến lính Trung Quốc chùn chân, chỉ giơ súng dọa và lùi dần chứ không dám tiến lên đẩy người, định đánh đập công nhân xây dựng như lúc trước... “Tôi hô lên: “Bà con đừng sợ!” và lao lên đẩy bật thằng đang chĩa súng. Bà con thấy vậy cũng ào ào lao lên, cùng hô phản đối!” - ông Niêm cười sảng khoái: “Dân Hà Quảng này nghèo tiền nghèo bạc, chứ tinh thần giữ đất thì giàu lắm!”...

Treo cờ khẳng định chủ quyền ở từng ngôi nhà xã Sóc Hà, Hà Quảng, Cao Bằng

Ông Nông Văn Niêm chỉ cho chúng tôi xem vết thương ở ngực, do gạch đá lính Trung Quốc ném, khi tham gia bảo vệ Nà Khum ngày 29.2.2005: “Tôi đi giám định, bị thương tật 21% và được công nhận thương binh” và bảo: “Thương binh vì giữ đất như tôi, ở vùng Sóc Hà này nhiều lắm. Đất của Tổ quốc, dân Cao Bằng dù chết cũng quyết giữ, đâu cần danh hiệu gì”...