Hiểu đúng về bệnh lý thần kinh hiếm gặp xơ cứng rải rác

Tuy nhiên, việc tuân thủ điều trị triệu chứng bệnh xơ cứng rải rác có thể làm giảm tiến triển của bệnh, giúp người bệnh trở lại sinh hoạt, làm việc bình thường.

Bệnh lý thần kinh hiếm gặp trong cộng đồng

Theo TS-BS Nguyễn Bá Thắng, Trưởng Trung tâm Khoa học Thần kinh, Trưởng khoa Thần kinh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM), xơ cứng rải rác là một bệnh hiếm gặp của hệ thần kinh. Bệnh thường khởi phát ở lứa tuổi 30. Tỷ lệ phụ nữ mắc bệnh nhiều hơn 2 đến 3 lần so với nam giới. Đây là bệnh lý mạn tính, có thể tiến triển gây khuyết tật như đi lại khó khăn phải dùng dụng cụ hỗ trợ, giảm thị lực theo thời gian nếu không được chẩn đoán và điều trị hợp lý. Hiện y học vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác gây bệnh. Tuy nhiên các yếu tố di truyền, môi trường và miễn dịch có liên quan đến căn nguyên của bệnh.

BVCC

BS-CKII Đinh Huỳnh Tố Hương, Khoa Thần kinh, BV ĐHYD TP.HCM, cho biết các triệu chứng và dấu hiệu thần kinh của bệnh xơ cứng rải rác là biểu hiện của những ổ tổn thương và sự lan rộng của những ổ mất myelin, xảy ra chủ yếu ở chất trắng của não, tủy, hoặc dây thần kinh thị giác. Các triệu chứng thường gặp nhất là: Mất hoặc giảm thị lực ở 1 mắt, có thể kèm đau hoặc nhìn đôi; rối loạn cảm giác hoặc dị cảm tay chân; yếu chi; rối loạn cảm giác hoặc cơn đau lan xuống lưng và đôi khi lan ra tứ chi khi cúi cổ về phía trước; đau nửa mặt; giữ thăng bằng và đi lại ngày càng khó khăn, chóng mặt; rối loạn chức năng bàng quang, rối loạn chức năng tình dục, mệt mỏi…

Các triệu chứng của bệnh dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, do đó để chẩn đoán chính xác, người bệnh cần được thực hiện một số cận lâm sàng chuyên biệt như chụp MRI, chọc dò dịch não tủy, điện thế gợi thị giác, xét nghiệm máu…

Tuân thủ điều trị giúp làm chậm tiến triển bệnh

BS-CKII Đinh Huỳnh Tố Hương cho biết, hiện tại không có phương pháp chữa trị nào cho xơ cứng rải rác nhưng có các lựa chọn điều trị có thể giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các thuốc điều chỉnh bệnh có vai trò làm chậm sự tiến triển của bệnh, làm giảm tỷ lệ tái phát và giảm xuất hiện các tổn thương mới. Do đó, nhiều người bệnh xơ cứng rải rác đang theo dõi điều trị tại BV ĐHYD TP.HCM vẫn học tập, làm việc một người bình thường.

Điển hình, BV ĐHYD TPHCM tiếp nhận điều trị cho người bệnh nhân nữ N.N.T.L (26 tuổi ngụ tại Đồng Nai). Chị L. cho biết, tháng 12.2018 chị bị yếu chân trái, tê từ gối xuống bàn chân trái, cảm giác nóng. Hai tháng sau, cảm giác tê lan sang chân phải, có lúc thuyên giảm. Chị L. tê hai chân ngày nhiều hơn, tiểu khó, không sốt, nhìn mờ và đến khám tại Phòng khám Thần kinh BV ĐHYD TP.HCM. Sau khi thực hiện các cận lâm sàng cần thiết, bác sĩ chẩn đoán chị L. bị xơ cứng rải rác, chỉ định nhập viện truyền Methylprednisolone và thuốc điều trị triệu chứng. 2 tuần sau các triệu chứng thuyên giảm rõ rệt, người bệnh trở lại sinh hoạt và làm việc bình thường.

Đến tháng 5.2022, chị L. đột ngột bị méo miệng sang trái, mắt phải nhìn mờ. Sau khi thực hiện điện thế gợi thị giác, bác sĩ phát hiện tổn thương thần kinh thị mắt phải kiểu mất myelin ở trước giao thoa thị giác. Chị T. được chỉ định nhập viện truyền Methylprednisolone. Sau điều trị người bệnh tỉnh, thỉnh thoảng tê tay trái, thị lực phục hồi tốt, không yếu liệt chi, có thể đi lại và làm việc bình thường. Đến nay chị T. tái khám định kỳ tại bệnh viện, sức khỏe ổn định.

Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc thì điều trị không dùng thuốc như tối ưu hóa lối sống cũng rất quan trọng. Người bệnh nên duy trì chế độ ăn khỏe mạnh bao gồm tăng lượng trái cây và rau quả, giảm thực phẩm chế biến và đường tinh luyện, nên ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt so với ngũ cốc tinh chế. Người bệnh nên ngưng hút thuốc (nếu có), tập thể dục thường xuyên giúp làm giảm mệt mỏi, thậm chí giúp cải thiện chức năng nhận thức. Có nhiều bài tập dành cho người bệnh xơ cứng rải rác tùy thuộc vào mức độ khuyết tật. 

Năm 2012, Hiệp hội MS Canada đã công bố các khuyến cáo tập thể dục nhịp điệu đầu tiên cho người lớn bị xơ cứng rải rác có mức độ khuyết tật nhẹ đến trung bình: Nên tập 2-3 lần/tuần, 10-30 phút với cường độ vừa phải như đi bộ, chạy bộ, chèo thuyền, thể thao dưới nước... Đối với người bệnh có triệu chứng lo âu, căng thẳng nên tập yoga, thiền, thái cực quyền, xoa bóp... Nên tham gia vào các nhóm hỗ trợ, hoạt động xã hội, tình nguyện… để có tinh thần lạc quan hơn, chất lượng cuộc sống tốt hơn.