Học gì hôm nay để không bị AI thay thế ngày mai?

Vào lúc 10 giờ 30 sáng nay 20.5, tại Báo Thanh Niên diễn ra chương trình tư vấn trực tuyến Chọn ngành học cho tương lai: Ngôn ngữ & AI - Học gì hôm nay để không bị thay thế ngày mai?

Chương trình được trực tuyến tại địa chỉ: thanhnien.vn, fanpage Facebook, kênh YouTube, TikTok Báo Thanh Niên. 

Đây là nội dung đang được nhiều thí sinh và phụ huynh quan tâm vì trong thời gian qua, rất nhiều thông tin nói về những công việc trong tương lai có nguy cơ bị thay thế bởi AI - trí tuệ nhân tạo, như biên phiên dịch, giáo viên, thư ký...

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại cho rằng người học không nên lo lắng và quan tâm đến việc học ngành gì để không bị thay thế, mà điều cần quan tâm hơn là học như thế nào để không bị thay thế.

ẢNH: MỸ QUYÊN

Chương trình tư vấn sẽ mang đến cho phụ huynh và thí sinh những thông tin về nhu cầu nhân lực, chương trình đào tạo, học phí, học bổng... của những ngành ngôn ngữ và văn hóa các nước, ngành trí tuệ nhân tạo đang được đào tạo ở bậc ĐH hiện nay.

Đặc biệt là những kỹ năng và kiến thức quan trọng mà người học cần có để tồn tại trong thị trường lao động biến đổi không ngừng bởi sự phát triển của công nghệ.

Tham gia vấn có các khách mời:

ảnh: Lê Thanh Hải

• Thạc sĩ Chung Quốc Phong, Trưởng phòng Tuyển sinh Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM;
• Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên, giảng viên Khoa Ngoại ngữ Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM;
• Thạc sĩ Thanh Tú, giảng viên Khoa Công nghệ thông tin Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM.

Trong bối cảnh AI có thể làm thơ, sáng tác nhạc, vẽ tranh, soạn văn bản, thậm chí có thể trở thành một người bạn của con người khi biết vui đùa, lắng nghe, trò chuyện... thì liệu có những phạm vi nào mà AI không thể đặt chân vào hay không?

Những công việc liên quan đến ngành ngôn ngữ, sư phạm, hành chính... được cho là sẽ bị AI thay thế, vậy điều này có ảnh hưởng, tác động thế nào đến việc tuyển sinh và đào tạo các ngành nghề trong trường ĐH, đặc biệt là cơ hội việc làm của sinh viên sau khi tốt nghiệp?

Vậy việc đào tạo các ngành học về ngôn ngữ và văn hóa, công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo... tại trường ĐH được thay đổi ra sao, sinh viên được học những kỹ năng gì và học như thế nào để tương lai không lo bị AI thay thế?

Bên cạnh đó, trường ĐH có chính sách học phí, học bổng cụ thể nào dành cho thí sinh trúng tuyển vào các ngành ngôn ngữ, trí tuệ nhân tạo, thiết kế vi mạch... năm 2025?

Tất cả những vấn đề trên sẽ được thông tin trong chương trình tư vấn. Phụ huynh và học sinh quan tâm cũng có thể đặt thêm câu hỏi để được giải đáp.

Vai trò của AI hiện nay với việc học, việc làm

Thạc sĩ Chung Quốc Phong, Trưởng phòng Tuyển sinh Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM (HUFLIT), AI ảnh hưởng tới mọi lĩnh vực công việc. Các ngành học hiện nay có xu hướng chuyển dịch sang yếu tố chất lượng cao.

Những công việc đơn thuần trước đây như biên phiên dịch, thư ký, hành chính sẽ có sự thay đổi về nhu cầu tuyển dụng, nhưng những ngành kết hợp yếu tố về công nghệ với chuyên môn sẽ xuất hiện. Ví dụ chuyên môn ngôn ngữ ứng dụng AI, quản trị hành chính số... Vì vậy AI sẽ đồng hành với người học trong việc làm sau này.

Hiện nay AI là chất xúc tác đổi mới việc học và dạy. AI không thay thế con người mà làm thay đổi vai trò của chúng ta trong học tập và công việc.

Còn thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên, giảng viên Khoa Ngoại ngữ Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM, cho hay: " Đầu tiên chúng ta phải hiểu rõ bị thay thế bởi AI là như thế nào? Những công việc lặp đi lặp lại cần quy chuẩn hóa thì AI làm khá tốt nên chúng ta nghĩ là bị thay thế. Tuy nhiên về bản chất AI không thay thế con người mà chỉ định hình lại cách chúng ta làm việc. Có những xu hướng công việc mới đang xuất hiện dựa vào AI. Ví dụ trong lĩnh vực ngôn ngữ, nhiều doanh nghiệp cần người có chuyên môn ngôn ngữ, có tư duy logic thiết kế bài giảng, kiến thức về AI để phát triển các phần mềm...".

''AI đang tạo ra những cơ hội việc làm mới hơn đòi hỏi chúng ta thay đổi góc nhìn và cập nhật các kỹ năng mới'', cô Hồng Liên nhấn mạnh.

Thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú, giảng viên Khoa Công nghệ thông tin Trường ĐH Ngoại ngữ - Tin học TP.HCM, chia sẻ: ''Từ 2019 đến nay thị trường bùng nổ nhiều công việc liên quan đến AI, theo đó đòi hỏi nhiều kỹ năng mới nên quá trình đào tạo cũng cần bổ sung các kỹ năng này. Chúng ta đang ở giai đoạn đầu tiên của việc vận dụng kỹ năng AI vào công việc. Vì vậy ai có kỹ năng AI thì sẽ có cơ hội công việc tốt hơn''.

ảnh: Lê Thanh Hải

Tuyển sinh, đào tạo ngành học thay đổi ra sao trong thời kỳ AI?

Thạc sĩ Chung Quốc Phong cho hay Bộ GD-ĐT đã ban hành hướng dẫn kế hoạch triển khai tuyển sinh 2025, HUFLIT sẽ cập nhật thông tin mới nhất. Năm nay, trường có 4 phương thức: xét tuyển thẳng, bằng điểm học bạ, điểm thi tốt nghiệp THPT và điểm thi đánh giá năng lực của ĐH Quốc gia TP.HCM. Ở phương thức học bạ trường chỉ xét kết quả lớp 12.

Các tổ hợp môn xét tuyển năm nay cũng mở rộng theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, có thêm môn tin học, công nghệ, giáo dục kinh tế và pháp luật.

Do trường tập trung vào ngoại ngữ đa ngành nên các tổ hợp môn ưu tiên sử dụng để xét tuyển là văn, toán (bắt buộc), ngoại ngữ.

Theo thạc sĩ Chung Quốc Phong, cứ 2 năm HUFLIT thay đổi, cập nhật chương trình đào tạo một lần, lấy ý kiến chuyên gia, ý kiến doanh nghiệp để điều chỉnh phù hợp. Ngoài học trực tiếp, trường có hệ thống công cụ học tập online để giảng viên, sinh viên tiếp cận nguồn học liệu mới.

Trường lồng ghép học phần AI vào tất cả các ngành học. Song song đó trường đầu tư vào hoạt động nghiên cứu khoa học cho sinh viên và các hoạt động trải nghiệm với doanh nghiệp.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên thông tin chi tiết về các ngành ngôn ngữ và văn hóa: Trường HUFLIT đào tạo ngôn ngữ Anh, ngôn ngữ Trung, ngôn ngữ Nhật, ngôn ngữ Hàn và Đông phương học. Điểm đặc biệt là trường đào tạo theo hướng ứng dụng để phát triển nghề nghiệp sau này. Ngay từ năm nhất, sinh viên học kiến thức về văn hóa, ngôn ngữ đại cương. Năm hai bước sang chuyên ngành. Chẳng hạn ngành ngôn ngữ Anh có tới 8 chuyên ngành khác nhau.

"Học ngôn ngữ không chỉ là nghe nói đọc viết mà còn là cách làm việc, giao tiếp với con người để sinh viên sau khi tốt nghiệp có việc làm ngay'', thạc sĩ Hồng Liên nhấn mạnh.

Một học sinh gửi câu hỏi đến chương trình: ''Đông phương học gồm các chuyên ngành Hàn Quốc học và Nhật Bản học, vậy chương trình học ngành này khác gì với ngôn ngữ Hàn và ngôn ngữ Nhật? Học xong em có thể sang Nhật, sang Hàn làm việc hay là làm việc ở các cơ quan, đơn vị nào tại Việt Nam?''

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên giải đáp: 2 ngành ngôn ngữ Hàn và Nhật trọng tâm đào tạo về ngôn ngữ, các kỹ năng giao tiếp ngoại ngữ chuyên sâu, phù hợp với các bạn muốn làm biên phiên dịch, giảng dạy, du lịch, thương mại... tại các công ty liên kết với Nhật, Hàn hoặc công ty Nhật, Hàn.

Ngành Đông phương học (Nhật bản học, Hàn Quốc học) không chỉ tập trung ngôn ngữ mà còn trang bị các kiến thức văn hóa, lịch sử, kinh tế, chính trị, xã hội của Nhật, Hàn. Học xong các em làm việc tại các đơn vị ở Việt Nam hay nước ngoài có kết nối với Nhật Bản, Hàn Quốc...

Liên quan đến các ngành công nghệ thông tin, thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú cho hay Khoa công nghệ thông tin năm nay tuyển sinh 4 ngành. Trong đó công nghệ thông tin có 5 chuyên ngành như an ninh mạng, thiết kế vi mạch... Đây là ngành học liên ngành, năm đầu học kiến thức cơ sở, sau đó các em được lựa chọn chuyên ngành dựa trên sở thích và tư vấn của giảng viên. Ngoài ra, với ngành thương mại điện tử, các em có thể làm cho doanh nghiệp hoặc tự mở kênh thương mại riêng.

Trí tuệ nhân tạo là ngành mới mở năm nay, đòi hỏi các em có kiến thức về toán, tư duy logic, ngoại ngữ đầu vào vì các môn chuyên ngành giảng dạy bằng tiếng Anh.

Ngành kỹ thuật phần mềm, ngoài kiến thức chung của ngành công nghệ phần mềm còn bổ trợ kiến thức công nghệ mới như AI.

Đây đều là những ngành xu hướng nên nhu cầu nhân lực lớn, có nhiều triển vọng.

Tuy nhiên, với xu hướng thị trường ngày càng chọn lọc thì khi có đam mê và có sự tập trung chuyên môn, thí sinh mới nên theo học lĩnh vực công nghệ thông tin. Thí sinh không nên chọn ngành theo xu hướng nếu không có đam mê.

Tham gia chương trình, một bạn đọc đặt câu hỏi: ''Việt Nam đang có chiến lược phát triển những ngành công nghệ cốt lõi như vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo... Em băn khoăn không biết nên đăng ký ngành kỹ thuật vi mạch hay trí tuệ nhân tạo. 2 ngành này có liên quan gì nhau trong quá trình học và làm việc sau này không? Có phải thu nhập các ngành này đều rất cao?''.

Thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú giải đáp thắc mắc: Trong vòng 10 năm tới Việt Nam tập trung phát triển các ngành công nghệ lõi như vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo. 2 ngành này đi theo 2 hướng khác nhau, đòi hỏi kiến thức đầu vào khác nhau. Ví dụ kỹ thuật vi mạch cần các em giỏi toán và lý trong khi trí tuệ nhân tạo làm việc thuật toán nhiều nên phải giỏi toán.

Một dự án có phần cứng và phần mềm thì vi mạch như hạ tầng nền tảng bên dưới và trí tuệ nhân tạo sẽ tích hợp phần mềm đi kèm. Xu hướng của thế giới là chuyên môn hóa để trở thành chuyên gia nên các em cần tập trung tốt năng lực ở chuyên ngành của mình.

"Ngành học nào cũng có giai đoạn là xu hướng. Chúng ta đang đứng ở thời kỳ đầu của xu hướng nên nếu tham gia sớm vào thị trường thì cơ hội việc làm cao hơn, thu nhập sẽ tốt hơn'', thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú cho lời khuyên.

Một học sinh gửi câu hỏi đến chương trình: ''Ngành thương mại điện tử sau này có cần phải giỏi công nghệ thông tin mới làm việc được hay không? Em thấy nhiều người tự mở kênh bán hàng trên mạng mà không cần tốt nghiệp ĐH và kinh doanh rất tốt, vậy học ĐH sẽ khác gì so với những người tự kinh doanh như vậy?''.

Thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú chia sẻ: ''Ngành thương mại điện tử yêu cầu kiến thức công nghệ thông tin ít nhất, các em được tập trung học kiến thức về quản trị kinh doanh, luật. Các em được trang bị kiến thức về chọn mô hình kinh doanh thương mại điện tử đến các kỹ thuật quản lý kênh kinh doanh như dựng video, viết content, làm marketing... Với các bạn vừa đam mê công nghệ thông tin vừa đam mê kinh doanh thì ngành này là lựa chọn tốt.

Các em chỉ cần có 10 triệu đồng là có thể mở định kênh kinh doanh trên mạng, nhưng phải trải qua nhiều lần thử nghiệm, sai và sửa. Các bạn này cũng phải tự học hỏi rất nhiều để có thể duy trì, tồn tại phát triển. Nhưng nếu các em được học ĐH bài bản thì sẽ các em sẽ có đủ kiến thức và kỹ năng, với những trải nghiệm tham gia dự án ngay trong quá trình học''.

ảnh: Lê Thanh Hải

Thay vì ngại, sợ thì học để làm chủ AI 

3 khách mời tham gia chương trình chia sẻ những lời khuyên hữu ích cho thí sinh khi lựa chọn ngành học trong thời đại bùng nổ AI.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng Liên nhấn mạnh: ''Các em đừng ngại, đừng sợ AI, chúng ta học để làm chủ AI. Hợp tác cùng AI để phát triển và làm cho mình giỏi hơn, tốt hơn mỗi ngày''.

Thạc sĩ Bùi Thị Thanh Tú chia sẻ: ''Ngành nào thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin cũng đều tốt và vẫn đang là xu hướng trong tương lai. Các em cần căn cứ vào năng lực và định hướng nghề nghiệp của mình để lựa chọn. AI được coi là công cụ, các em phải trải nghiệm, tận dụng để áp dụng tốt nhất trong công việc của mình. AI không lấy đi công việc của ai, chỉ người biết vận dụng Ai mới lấy đi công việc của người không biết AI. Các em phải làm chủ được công nghệ, làm chủ AI''.

Thạc sĩ Chung Quốc Phong cho lời khuyên: ''Các em hãy tìm hiểu thật kỹ công việc mà mình muốn làm sau này. Sau đó tìm hiểu các ngành học đào tạo ra những lĩnh vực công việc này. Khi lựa chọn ngành học rồi thì phải học tốt về chuyên môn và rèn luyện kỹ năng. Đặc biệt kỹ năng ngoại ngữ và công nghệ thông tin''.