Học nghề cấp tốc với hy vọng... 3 tháng đổi đời

Chỉ cần 3 tháng là có thể làm nghề vững vàng ?

Huỳnh Thị Phạm Thảo (19 tuổi, ngụ P.Chánh Phú Hòa, TP.HCM; trước đây là xã Hưng Hòa, H.Bàu Bàng, tỉnh Bình Dương) kết thúc khóa học phun xăm thẩm mỹ kéo dài 3 tháng. Theo Thảo, trong ngày khai giảng, cô đã được hứa hẹn sau khi tốt nghiệp sẽ "tự tin mở tiệm, thu nhập 20 - 30 triệu đồng/tháng". Thế nhưng, thực tế sau khi hoàn thành khóa học nghề, Thảo vẫn đang loay hoay đi làm thuê với mức lương 5 triệu đồng/tháng. Hơn nữa, Thảo cho biết "tay nghề còn non" như những gì đồng nghiệp, chủ cơ sở kinh doanh mà cô đang làm thuê nhận xét.

ẢNH: THANH NAM

Thảo thở dài kể: "Khách khó tính lắm, thấy tôi mới ra nghề, nhiều người không dám cho làm. Lúc học thì thấy dễ, nhưng ra làm nghề mới biết cần nhiều kỹ năng hơn. Tôi cũng chưa dám mở tiệm vì vốn ít và chưa tự tin".

Chuyện của Thảo không hiếm. Trên mạng xã hội, dễ dàng bắt gặp hàng loạt fanpage quảng cáo: "Học nghề nail 2 tháng, ra nghề ngay", "Khóa pha chế 12 tuần, cam kết có việc làm", "Học làm tóc 90 ngày, bảo đảm thu nhập ổn định"... Và những biển quảng cáo học nghề ngắn hạn, học cấp tốc như vậy đã thu hút không ít người trẻ. Đặc biệt là với những người không theo học cao đẳng, đại học.

Theo Nguyễn Thị Thu Hoài (22 tuổi, quê ở xã Nhơn Hội, tỉnh An Giang; trước đây là An Nhơn Hội, H.An Phú, tỉnh An Giang), từng làm công nhân may hơn 1 năm nhưng thu nhập bấp bênh, chỉ vừa đủ chi tiêu. Sau đó, vì thấy nhiều bạn bè rủ nhau học nghề làm tóc nên Hoài cũng đăng ký một khóa 3 tháng, học phí tổng cộng 26 triệu đồng, với hy vọng "nghề mới sẽ dễ sống hơn".

"Lúc học tôi nghĩ nghề này sẽ dễ có thu nhập, nhưng khi ra làm nghề mới thấy khó. 3 tháng chỉ đủ biết căn bản. Khi xin việc, các nơi đòi hỏi nhiều yêu cầu. Hiện tại, thu nhập của tôi mỗi tháng chưa đến 6 triệu đồng", Hoài chia sẻ.

Lê Thị Minh Tú (20 tuổi, quê ở xã Tân Minh, tỉnh Lâm Đồng; trước đây là xã Tân Phúc, H.Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận) cho biết có đăng ký khóa học nối mi 3 tháng, đóng học phí 21 triệu đồng. Ngày đầu, Tú đến lớp học có gần 40 học viên, giáo viên chỉ kèm vài thao tác cơ bản.

"Thầy dạy rất nhanh, học viên đông, ai không theo kịp thì… tự chịu. Hết khóa, tôi chỉ biết sơ sơ. Sau đó, tôi đi xin việc bị từ chối vì không đủ kỹ năng", Tú kể.

Đặng Thị Như Nguyệt (23 tuổi, ngụ ở P.Hòa Hưng, TP.HCM; trước đây là P.13, Q.10, TP.HCM) cho biết học phun xăm 3 tháng với học phí 30 triệu đồng. Đến nay cô vẫn kiên trì đi làm thuê để rèn thêm tay nghề. "Tôi nhận ra nghề nào cũng vậy, phải có thời gian tích lũy. Học nhanh chỉ giúp mình biết căn bản, còn để khách tin tưởng thì phải luyện hàng năm trời", Nguyệt nói.

Câu chuyện của Thảo, Hoài, Tú, Nguyệt phản ánh một sự thật mà như chính họ thừa nhận, rằng không có con đường thành công nào chỉ trong một vài tháng. Học nghề cấp tốc có thể là lựa chọn khởi đầu, nhưng nếu thiếu định hướng, thiếu quản lý và thiếu sự đầu tư nghiêm túc, người trẻ sẽ mãi quanh quẩn trong vòng mưu sinh ngắn hạn, dễ thất bại.

ẢNH: THANH NAM

ẢNH: THANH NAM

Có thể học nghề cấp tốc, nhưng...

Theo chuyên gia lao động Nguyễn Thành Vỹ (Viện Nghiên cứu, thực hành tâm lý giáo dục và đào tạo phát triển nguồn nhân lực, P.Chánh Hiệp, TP.HCM; trước đây là P.Tương Bình Hiệp, TP.Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương), câu chuyện ngày càng có nhiều người trẻ chọn học nghề ngắn hạn từ 1 - 6 tháng như: phun xăm thẩm mỹ, nail, cắt tóc, pha chế, làm bánh, thiết kế đồ họa… để nhanh có việc làm, kiếm sống là xu hướng có thật.

"Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xu hướng này. Có thể kể như áp lực mưu sinh sớm. Nhiều người trẻ không có điều kiện học đại học, muốn đi làm ngay để có thu nhập. Tâm lý ngắn hạn, tin vào lời quảng cáo "3 tháng đổi đời". Ngoài ra còn có lý do từ xu hướng xã hội. Nghĩa là dịch vụ làm đẹp, ăn uống, giải trí bùng nổ kéo theo nhu cầu nhân lực nhanh chóng. Một lý do khác, đó là hàng loạt cơ sở dạy nghề tự phát không có chương trình chuẩn, chất lượng không được kiểm định được mở ra rầm rộ và vô tình thu hút người trẻ", ông Vỹ phân tích.

Ông Đỗ Thanh Bình (Trung tâm tư vấn nghề nghiệp đào tạo và dịch vụ, Trường CĐ Xây dựng TP.HCM) nói: "Không thể phủ nhận vai trò của đào tạo nghề ngắn hạn, nhưng nó phải được chuẩn hóa. Người học cần chứng chỉ được công nhận, gắn với nhu cầu thật của doanh nghiệp. Nếu không, người trẻ dễ rơi vào vòng xoáy đổi nghề liên tục mà không tích lũy kỹ năng nào thực sự".

Ngoài ra, theo các chuyên gia, đằng sau xu hướng này là hàng loạt mặt trái: nguy cơ thất nghiệp khi tay nghề non kém, cũng như hiển hiện rủi ro về chất lượng, việc làm và sức khỏe cộng đồng.

Ở góc độ y tế, bác sĩ Dương Nguyên Hiền, làm việc tại Bệnh viện Columbia Asia Bình Dương (P.Thuận Giao, TP.HCM; trước đây là P.Thuận Giao, TP.Thuận An, tỉnh Bình Dương), cảnh báo: "Những nghề dịch vụ liên quan sức khỏe, thẩm mỹ nếu đào tạo qua loa có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Các nghề liên quan đến cơ thể người như phun xăm, nối mi, xỏ khuyên… cần có kỹ năng, kỹ thuật, kiến thức y tế cơ bản. Việc học cấp tốc vài tuần, vài tháng nhưng lại hành nghề độc lập là cực kỳ nguy hiểm".

Chuyên gia lao động Trần Thành Vinh (Viện Nghiên cứu đào tạo và phát triển nguồn nhân lực TP.HCM) khuyến nghị, người trẻ cần phân biệt giữa nghề cấp tốc và nghề chính quy. "Với nghề cần kỹ năng chuyên sâu (điện lạnh, cơ khí, sửa xe , thẩm mỹ…), nên chọn chương trình trung cấp, cao đẳng nghề để có chứng chỉ, được thực tập tại doanh nghiệp. Với nghề dịch vụ ngắn hạn (pha chế, làm bánh, bán hàng…), có thể học cấp tốc nhưng phải kiên trì rèn luyện thêm, không thể chỉ trông chờ "3 tháng đổi đời" như những quảng cáo của các trung tâm", ông Vinh nói.

Ông Vinh cho hay: "Nhà nước cần siết chặt quản lý các cơ sở dạy nghề tự phát, đồng thời có các quỹ học bổng và chương trình vay vốn để thanh niên có cơ hội theo học trường nghề chính quy. Các doanh nghiệp cũng nên tham gia nhiều hơn vào đào tạo, nhận thực tập sinh, để người học có môi trường rèn luyện thực tế".