Judo Việt Nam đẩy mạnh phát triển quyền thuật

Tại giải Vô địch Judo toàn quốc 2020 hồi đầu tháng 10 vừa qua ở Bình Dương, lần đầu tiên toàn bộ 5 bài quyền trong hệ thống thi đấu quốc tế đã được chính thức tranh tài. Và ở giải Vô địch các câu lạc bộ Judo toàn quốc diễn ra từ ngày 23 - 30.10 tại Trung tâm Thể dục Thể thao Quốc phòng 2 - Quân khu 7, 5 bài quyền nói trên tiếp tục góp mặt. Trước thềm giải đấu, một kỳ tập huấn kata toàn quốc đã được tổ chức để cập nhật và phổ biến thêm về quyền thuật cho các huấn luyện viên và vận động viên đến từ khắp các tỉnh thành. Dự kiến, nội dung kata cũng sẽ được đưa vào thi đấu ở SEA Games 31 tại Việt Nam vào năm sau.

Tuy cho đến nay, quyền thuật mới bắt đầu được giảng dạy đầy đủ hơn ở Việt Nam (trước đây, phổ biến nhất chỉ có 2 bài quyền Nage no Kata và Katame no Kata vì là nội dung để thi huyền đai), nhưng kata cùng với randori (đối luyện tự do) được Tổ sư judo Jigoro Kano xem là “hai nền tảng không thể thiếu trong việc tập luyện kỹ thuật” của môn võ này. Trong bài viết “Kata to randori no shokunō ni tsuite” (tạm dịch: “Về vai trò của kata và randori”) vào tháng 12.1934, Tổ sư Kano phân tích: “Cả hai hình thức tập luyện có tác dụng bổ trợ qua lại cho nhau. Vì randori cho thấy hiệu quả và ích lợi rất lớn nên nhiều người có xu hướng xem trọng cách tập này mà bỏ quên kata. Tuy nhiên, trong lúc đấu randori, khó có thể cùng lúc áp dụng được đầy đủ các kỹ thuật nên nếu muốn tập luyện một cách toàn diện các đòn thế thì cần phải có các bài quyền. Điều này cũng giống như bạn có thể dạy ngữ pháp thông qua một bài tập làm văn, nhưng nếu muốn thật sự đi sâu vào ngữ pháp thì phải dành giờ học riêng cho ngữ pháp”.

HLV Cao Ngọc Phương Trinh hướng dẫn bài quyền Ju no Kata trong kỳ tập huấn toàn quốc ẢNH: LAN CHI

Từng chi tiết nhỏ đều được chú ý khi tập quyền ẢNH: LAN CHI

Thực tế, ở Nhật Bản - quê hương của judo và các nước mạnh về môn này như Pháp, kata rất được xem trọng. Tại Pháp, chương trình đào tạo huấn luyện viên chuyên nghiệp (kéo dài khoảng 9 tháng) dành rất nhiều thời lượng cho 5 bài quyền của hệ thống thi đấu quốc tế và để tốt nghiệp, học viên bắt buộc phải thuần thục cả 5 bài. Rất nhiều câu lạc bộ judo ở nước này trong thời khóa biểu hằng tuần luôn có một buổi tập dành riêng cho kata. Gần đây nhất, hồi tháng 9.2019, Liên đoàn Judo Quốc tế (IJF) và Kodokan - tổ đường của môn judo (trụ sở tại Tokyo, Nhật Bản) đã chính thức ra mắt Kodomo no Kata, bài quyền dành cho trẻ em, chủ yếu gồm những kỹ thuật cơ bản. Bài quyền này được IJF và Kodokan phối hợp với các chuyên gia của Liên đoàn Judo Pháp để thực hiện, đã được dạy thử nghiệm tại Pháp và Nhật nhiều tháng trước khi công bố.

Kỳ tập huấn kata toàn quốc từ ngày 22 - 24.10 do các võ sư Cao Ngọc Phương Trinh, Nguyễn Quốc Tuấn, Nguyễn Thanh Tài giảng dạy. Cả 3 võ sư đều có nhiều năm nghiên cứu về quyền thuật và có bằng giám khảo kata châu Á. Có thể nhận thấy các học viên đều rất hào hứng khi được học những bài quyền mới, hoặc được cung cấp thêm nhiều chi tiết chuyên sâu về các bài quyền đã biết. Trao đổi với Thanh Niên, HLV Đinh Thị Tố Loan của đơn vị Thủ Đức cho biết: “Trước đây, tôi tập quyền chủ yếu chuẩn bị cho các kỳ thi đai đen, không tìm hiểu sâu nên không thấy thích lắm. Đợt này, được các thầy cô giảng dạy chi tiết, được tập và hiểu hơn về các bài quyền trước đây chỉ mới nhìn chứ chưa thử bao giờ nên mới ‘thấm’ và thấy rất hay. Tôi dự định sẽ phát triển thêm về kata ở quận mình cho các võ sinh tập luyện”.

VĐV Trần Quốc Cường (trái) và đồng đội Phan Minh Hạnh, vô địch nội dung Kodokan Goshin Jutsu tại Giải Vô địch Kata Châu Á 2019 ẢNH: NVCC

Đối với những vận động viên chuyên về thi quyền thì càng tập chuyên sâu, càng nhận ra được “sức hút” của nội dung này. Vận động viên Trần Quốc Cường (đơn vị Quân đội), huy chương vàng Giải Kata châu Á năm 2019 tại Thái Lan, nội dung quyền Kodokan Goshin Jutsu chia sẻ: “Khi nghiên cứu sâu, dành nhiều thời gian để tập luyện quyền, tôi đã hiểu thêm về những nguyên lý trong môn võ của mình, tại sao phải kéo tay như vậy; đòn thế phải đánh đúng hướng nhằm mục đích gì; cách thức làm mất thăng bằng đối phương, hoặc ‘tá lực đả lực’… Nhờ vậy, khi đứng lớp giảng dạy, tôi truyền đạt, giải thích rõ ràng hơn, giúp cho học trò hiểu về đòn thế để dễ nhớ và dễ thực hiện”.

Từ những bước đi đầu tiên tại các giải trong nước, hy vọng rằng kata sẽ có thêm nhiều điều kiện để được phát triển một cách rộng rãi trong làng judo Việt Nam. Đây là một hướng đi rất đúng đắn, sẽ giúp cho việc huấn luyện kỹ thuật của các vận động viên trở nên “căn cơ” hơn. Ngoài ra, các bài quyền phù hợp với mọi đối tượng tập luyện, từ chuyên nghiệp đến nghiệp dư, ở nhiều độ tuổi khác nhau, nên hoàn toàn có thể đồng hành với mục tiêu phát triển phong trào judo nói riêng và thể thao nói chung.

Những hạt giống tốt Huấn luyện viên Nguyễn Thanh Tài (đơn vị Quân đội) là người dành nhiều tâm huyết trong việc phát triển phong trào kata judo ở Việt Nam. Anh bỏ nhiều thời gian để học hỏi, cập nhật các kiến thức mới về quyền thuật, sang tổ đường Kodokan để tập luyện và mở lớp chuyên về kata đầu tiên ở Việt Nam có dạy đầy đủ 5 bài quyền trong thi đấu quốc tế. Đây chính là “hạt giống” để thành lập đội tuyển Judo Kata tham dự các giải đấu gần đây của châu lục, với những thành tích đáng khích lệ. Tại giải Vô địch Judo Kata châu Á năm 2019, đội Việt Nam tham dự 5 nội dung, đều giành huy chương, với 1 HCV, 3 HCB và 1 HCĐ.