'Khi giá xăng dầu thế giới tăng thì giá trong nước giảm và ngược lại'

Thị trường xăng dầu diễn biến hết sức phức tạp

Sáng 28.2, Ủy ban Kinh tế Quốc hội tổ chức phiên giải trình về tình hình thị trường xăng dầu và kết quả thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu, dưới sự chủ trì của Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải và Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh.

GIA HÂN

Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên và Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc chịu trách nhiệm giải trình.

Phát biểu tại hội nghị, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng, Chính phủ, các bộ, ngành đã có nhiều nỗ lực tuy nhiên tình hình thị trường xăng dầu vẫn "diễn biến hết sức phức tạp".

Ông Hải dẫn chứng hàng loạt các vấn đề như: thiếu hụt xăng dầu vẫn diễn ra cục bộ ở một số địa phương; xăng dầu dự trữ theo quy định có những thời điểm không đạt; biến động giá xăng dầu trong nước luôn chậm hơn so với xu hướng chung của thế giới, tốc độ tăng giảm không đồng bộ.

"Theo số liệu thống kê, nhiều trường hợp khi giá xăng dầu thế giới tăng thì giá trong nước giảm và ngược lại", ông Hải nêu.

Từ đó, ông Hải lưu ý phải sớm đánh giá lại tình hình thị trường xăng dầu, xác định rõ vướng mắc, tìm ra nguyên nhân khách quan và chủ quan để đề ra giải pháp cơ bản, toàn diện để khắc phục.

Tại phiên giải trình, các đại biểu Quốc hội đã thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc, bất cập trong các quy định hiện hành, như xăng dầu dự trữ quốc gia chưa được bảo quản riêng theo luật Dự trữ quốc gia mà vẫn cất trữ chung trong kho thương mại của doanh nghiệp, dẫn đến thiếu minh bạch.

Cạnh đó, phương pháp tính giá có nhiều hạn chế, chưa bảo đảm tính cạnh tranh, chưa tuân thủ các quy luật của thị trường; việc áp đặt định mức chi phí, lợi nhuận cho tất cả doanh nghiệp dẫn đến triệt tiêu động lực cạnh tranh.

Việc xác định giá thế giới trong công thức tính giá cơ sở bằng cách lấy "giá trung bình" của 10 ngày trước kỳ điều hành để cấu thành "giá trần" cho 10 ngày sau vừa không bảo đảm tính chất "trần", vừa tạo ra sự "lệch pha" giữa giá Việt Nam và giá thế giới.

GIA HÂN

Các đại biểu Quốc hội cũng chỉ rõ, việc thực hiện bình ổn giá không đạt mục tiêu đề ra, chưa công khai, minh bạch trong quản lý và sử dụng Quỹ Bình ổn giá.

Bên cạnh đó, các đại biểu Quốc hội cũng cho rằng, quản lý nhà nước về xăng dầu giao thoa nhiệm vụ giữa nhiều bộ. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc trong lĩnh vực này giao Bộ Công Thương quản lý để bảo đảm chủ động, linh hoạt trong công tác điều hành…

Đề xuất tiếp tục thuê doanh nghiệp để dự trữ xăng dầu quốc gia

Giải trình, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, năm 2022, tình hình thế giới diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng nhiều đến nguồn cung xăng dầu trong nước.

Trước tình hình đó, Bộ Công thương đã báo cáo Thủ tướng chỉ đạo các gảii pháp trọng tâm để đảm bảo nguồn cung xăng dầu như cho phép Bộ Công Thương linh hoạt lựa chọn thời điểm điều hành giá xăng dầu phù hợp nhằm bảo đảm giá xăng dầu trong nước bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới.

Cùng đó, đề xuất tăng lượng dự trữ xăng dầu quốc gia và cho phép Bộ Công Thương sử dụng nguồn xăng dầu dự trữ quốc gia để bù đắp và bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường trong trường hợp nguồn cung trong nước gặp khó khăn.

Chỉ đạo Bộ Tài chính rà soát, tính toán lại mức chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu cho phù hợp với chi phí phát sinh thực tế…

GIA HÂN

Trong năm 2023, ông Diên cho hay, Bộ Công thương đã phân giao tổng nguồn xăng dầu cho các doanh nghiệp ở mức 27,34 triệu m³/tấn, tăng 15% so với số phân giao của năm trước nhằm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong mọi tình huống.

Về dự trữ quốc gia về xăng dầu, cơ quan này đã 4 lần trình Thủ tướng phê duyệt phương án nâng dự trữ quốc gia xăng dầu, trong đó đề xuất nâng mức dự trữ từ 9 ngày nhập khẩu ròng lên 15 ngày từ nay đến 2025 và đạt 30 ngày trong giai đoạn 2026 - 2030.

Theo phương án này, ngân sách cần chi tối thiểu 4.100 tỉ đồng một năm để mua xăng dầu dự trữ. Tuy nhiên, theo báo cáo Bộ Tài chính cho biết mức chi phí này vượt quá khả năng cân đối ngân sách. Hiện, ngân sách chỉ bố trí được khoảng 1.500 tỉ đồng một năm để mua hàng cho toàn ngành dự trữ quốc gia.

Vẫn theo ông Diên, hai bộ Công Thương và Tài chính đã rà soát, thống nhất báo cáo Thủ tướng xem xét cho nâng dần mức dự trữ xăng dầu quốc gia theo khả năng cân đối của ngân sách hàng năm và phù hợp với khả năng cho thuê kho dự trữ bảo quản của các doanh nghiệp.

"Trường hợp được cấp có thẩm quyền cho phép, mỗi năm ngân sách sẽ bố trí mua tăng thêm 1.000 - 2.000 tỉ đồng (tương đương 1 - 2 ngày nhập ròng) để nâng tổng mức xăng dầu dự trữ quốc gia đến năm 2025 đạt mức tối đa", ông Diên cho hay.

Về việc tách bạch giữa dự trữ xăng dầu quốc gia và dự trữ lưu thông của các doanh nghiệp đầu mối, ông Diên khẳng định đang tích cực triển khai, song gặp nhiều khó khăn, vướng mắc do Nhà nước chưa có kho dự trữ quốc gia, buộc phải đi thuê của doanh nghiệp, trong khi định mức phí bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia hiện rất thấp, không phù hợp với thực tế.

"Bộ đã tổ chức đấu thầu, lựa chọn doanh nghiệp bảo quản riêng xăng dầu dự trữ quốc gia nhưng không có đơn vị tham gia", ông Diên nhấn mạnh.

Để giải quyết vấn đề này, ông Diên đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép tiếp tục hợp đồng với các doanh nghiệp như trước đây để lưu trữ xăng dầu. 

Ông Diên cũng đề nghị Bộ Tài chính sớm ban hành Quy chuẩn kỹ thuật về xăng dầu dự trữ quốc gia để làm căn cứ cho Bộ Công thương xây dựng lại định mức phí bảo quản xăng dầu dự trữ quốc gia bảo đảm phù hợp với thực tế.