Không cho rút BHXH 1 lần, người lao động 'bị đẩy vào thế khó'

Sáng 27.5, tiếp tục kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận dự thảo luật BHXH sửa đổi. Nội dung nhận được nhiều ý kiến góp ý là rút BHXH 1 lần.

Về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, tại kỳ họp thứ 6, Chính phủ trình Quốc hội 2 phương án.

GIA HÂN

Phương án 1 chỉ cho người tham gia BHXH trước ngày luật có hiệu lực (dự kiến 1.7.2025) được rút BHXH một lần. Người tham gia sau thời điểm này không được rút nữa.

Phương án 2 là người lao động được rút BHXH một lần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ BHXH.

2 phương án, 2 luồng ý kiến

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre) đề xuất lựa chọn phương án 1, nhằm thực hiện đúng nguyên lý của BHXH và đảm bảo an sinh tuổi già cho người lao động, hạn chế phát sinh phức tạp trong tổ chức thực hiện. Quá trình lấy ý kiến, phương án này cũng nhận được nhiều ủng hộ và là phương án an toàn hơn.

Về lâu dài, bà Nhi đề nghị có định hướng truyền thông tham gia BHXH nhằm bảo đảm chế độ an sinh bền vững cho người lao động khi ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, BHYT, lương hưu khi về già. Cùng đó là nghiên cứu để có chính sách hỗ trợ tín dụng với lãi suất ưu đãi với người lao động mất việc làm, bệnh tật... để vượt qua khó khăn trước mắt.

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Khánh Thu (đoàn Thái Bình) nhận định phương án 1 không gây sự xáo trộn trong xã hội, hạn chế tình trạng một người tham gia BHXH có nhiều lần hưởng BHXH 1 lần. Khi người tham gia mới không còn được hưởng BHXH 1 lần, số người ở lại hệ thống sẽ gia tăng.

Ngược lại, nhiều ý kiến lại ủng hộ phương án 2. Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) cho rằng phương án này tuy trước mắt có làm giảm quyền lợi của người tham gia BHXH, nhưng về lâu dài vẫn bảo đảm an sinh tối thiểu khi về già. Phương án này còn giữ chân người tham gia BHXH trong thời gian lâu dài.

Một số ý kiến khác phân tích thêm, việc cho rút BHXH 1 lần sẽ giúp người lao động có khoản tiền chi trả cho các nhu cầu cấp bách. Để hạn chế rút BHXH 1 lần, cơ quan quản lý cần tăng cường công tác tuyên truyền để người dân hiểu hơn về lợi ích của việc tham gia BHXH lâu dài.

GIA HÂN

Cả 2 phương án đều chưa phải tối ưu

Theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (đoàn Hải Dương), cả 2 phương án đề xuất đều chưa phải tối ưu.

Thực tế cho thấy, rất nhiều người cần có khoản chi phí để trang trải vượt qua khó khăn trước mắt, nên không thể hạn chế rút BHXH 1 lần với những người tham gia BHXH sau ngày luật sửa đổi có hiệu lực. Điều này chắc chắn sẽ gây ra phản ứng trái chiều, "thậm chí nhiều người cảm giác bị đẩy vào thế khó, mất niềm tin vào hệ thống BHXH".

Tương tự, với phương án 2, người tham gia BHXH sẽ cảm thấy quyền lợi bị hạn chế, mất công bằng, có tâm lý so sánh và ồ ạt rút BHXH 1 lần trước khi luật sửa đổi có hiệu lực.

Bà Nga kiến nghị tích hợp cả 2 phương án. Theo đó, với người tham gia BHXH trước ngày luật sửa đổi có hiệu lực thì áp dụng phương án 1. Người nào tham gia BHXH sau thời điểm luật sửa đổi có hiệu lực thì áp dụng phương án 2.

Đồng thời, bà Nga cho rằng, cần làm rõ 50% tổng thời gian đóng mà người lao động được rút BHXH 1 lần là thời điểm nào. Bởi lẽ, số tiền người lao động đóng vào quỹ BHXH là không giống nhau qua các giai đoạn, tùy vào mức lương điều chỉnh.

GIA HÂN

Đề xuất chỉ cho rút 8% tự đóng

Góp ý về dự thảo luật, đại biểu Trần Thị Hoa Ry (đoàn Bạc Liêu) cho rằng, rút BHXH 1 lần là vấn đề khó, phức tạp.

Bà Ry dẫn chứng, tháng 4 vừa qua, có đến hơn 121.000 trường hợp rút BHXH 1 lần, tăng 39% trong quý 1/2024, cũng là mức tăng cao nhất trong nhiều năm qua. Nếu không có giải pháp hiệu quả thì thời gian tới số lượng người rút BHXH 1 lần "chắc chắn sẽ tăng thêm".

Bà Ry không đồng tình với báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khi cho rằng nếu áp dụng phương án 1 là tối ưu, sẽ không ảnh hưởng nhiều đến 18 triệu người đang tham gia BHXH, vì như vậy là chưa tính đến số người rút BHXH 1 lần sẽ tiếp tục tăng sau ngày luật sửa đổi có hiệu lực.

Bày tỏ sự ủng hộ phương án 2, nhưng nữ đại biểu cho rằng, kể cả phương án này cũng tiếp tục cần hoàn thiện.

Trong đó, bà Ry đề nghị rút ngắn điều kiện rút BHXH 1 lần từ 12 tháng xuống 3 - 6 tháng, nhằm kịp thời hỗ trợ người lao động vượt qua khó khăn trước mắt.

Đồng thời, nếu người lao động có nhu cầu rút BHXH 1 lần thì được giải quyết, nhưng không quá 50% đối với phần mình trực tiếp đóng. 14% còn lại do người sử dụng lao động đóng được giữ lại để bảo bảo quỹ hưu trí cho người lao động. Họ sẽ được hưởng khi đủ điều kiện hưởng chế độ trợ cấp hưu trí.

Quy định như trên bảo đảm nguyên tắc "có đóng có hưởng", tránh tạo tâm lý người lao động muốn rút BHXH 1 lần để được hưởng thêm tiền từ khoản 14% không phải do mình đóng.

Cùng với đó, cơ quan quản lý cần có đề án và tính toán chính sách cho vay an sinh xã hội để hỗ trợ người lao động.