Không nên bỏ trung tâm hành chính ngàn tỉ

Từ khi đưa ra phương án, trên trang cá nhân Blog360, tôi đã từng viết không thích “trái bắp” - tên phiếm chỉ Trung tâm hành chính TP.Đà Nẵng. Đặc biệt sau đó, cạnh nó, có “hộp sữa” là khách sạn Novotel. Không thích cả về vị trí lẫn kiến trúc. Đó là vào thời điểm ấy, còn bây giờ “gạo đã nấu thành cơm”, nói chuyện bỏ đi (mọi người nói di dời tòa nhà trung tâm hành chính là không chuẩn), bản thân tôi lại thấy hơi “tâm tư”.

Một, về lý do xấu (như tôi thấy), thiếu ô xy (như nhiều ý kiến nêu) đều không thuyết phục. Vì, nếu thấy xấu thì chỉ cần mời đích danh KTS Võ Trọng Nghĩa ra cải tạo lại vỏ ngoài, tôi bảo đảm không chỉ thừa gió, đầy ô xy mà còn trở thành một biểu tượng kiến trúc xanh của TP (chứ tòa nhà ở TP biển mà chỉ bật máy lạnh, máy lạnh thì vận hành quá công suất đã từng phát cháy thì không hề ổn tí nào). Còn nói sợ kẹt xe thì không đúng. TP đang triển khai hệ thống xe buýt nhanh cao cấp, chỉ cần quy định công chức đến trung tâm hành chính bằng xe buýt là xong.

Hai, chuyện bán. 2.100 tỉ chắc chắn có người mua để cải tạo lại như tôi đã nói phần trên (có thể làm khách sạn, văn phòng cho thuê, thậm chí là căn hộ cao cấp)... Họ mua vì vị trí đắc địa không thể có được, mua vì khuôn viên nó rất rộng, nhiều đất vàng. Lúc đó sẽ hình thành trung tâm mua sắm, vui chơi sầm uất. Nhưng chính vì thế mà nếu bán, nguy cơ kẹt xe sẽ cao hơn rất nhiều so với để lại. Thành Điện Hải - di tích hiếm hoi còn sót lại - liền kề khó mà bảo toàn.

Còn nói lý do chuyển trung tâm hành chính để kích cầu phát triển các vùng khác là không có lý. Không ai tính chuyện thuê các thần đèn di dời trung tâm hành chính chạy quanh mỗi nơi đặt một thời gian để kích cầu cả.

Còn một điều tế nhị khác xin được nói luôn: Trung tâm hành chính là sản phẩm thời ông Nguyễn Bá Thanh. Lúc đó cũng đưa ra hội đồng, cũng lấy ý kiến này nọ... nhưng cứ cho ý kiến của ông Thanh có sức nặng đi thì ông Thanh không phải là thánh, ông cũng có cái không đúng. Nhưng việc vội vàng bỏ đi một công trình như thế, có cái gì đó chưa phải, chưa phải nhiều điều, về cả dư luận lẫn lòng dân.

Khi đề cập đến vấn đề này, PGS-TS-KTS Nguyễn Trọng Hòa, chuyên viên cao cấp Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, nói ngay: “Đây là chuyện không chỉ riêng của Đà Nẵng. Nếu như việc di dời diễn ra thật, thì đó là một bài học đắt giá về tư duy tổ chức, xây dựng trụ sở làm việc của cơ quan công quyền”.

Ông Hòa chỉ ra bất cập, đó là thời gian qua ở nhiều tỉnh, thành có “mốt” là làm gì cũng thuê tư vấn - thiết kế nước ngoài. Cũng có cái tốt khi thuê như vậy, nhưng bất cập ở chỗ, là khi chấm đồ án thì người của mình chấm; giữa đề bài và tiêu chí chấm nhiều lúc “lệch pha” nhau nên nảy sinh chuyện tréo ngoe; rốt cuộc chuyên gia cũng phải “chiều” theo ý kiến và lựa chọn theo tiêu chí đẹp của lãnh đạo mà không tuân thủ đúng mức sự chuẩn mực của công năng và kiến trúc phù hợp. Chúng ta phải đặc biệt lưu ý đến việc này, phải có sự tương thích, chứ không phải cứ thuê tư vấn nước ngoài là được hết.

Về tính bền vững của trụ sở cơ quan công quyền, ông Hòa cho rằng thực tế ở VN có những công trình do người Pháp xây đã tồn tại hàng trăm năm qua từ bắc đến nam, và hiện nay vẫn đang sử dụng với công năng còn rất tốt.

“Tôi thấy rất tiếc là công trình Trung tâm hành chính TP.Đà Nẵng giờ đã xây rồi, nhưng khi đang còn làm, tôi nhìn vào đã thấy không ổn. Trước hết, nhìn diện mạo kiến trúc chưa thật hợp lý vì giống hệt tòa nhà thương mại; vị trí xây dựng trong một ô phố nhỏ, không gian trước - sau không thật sự đảm bảo thoáng rộng...”. Bày tỏ băn khoăn từ thực tế ngày càng xuất hiện nhiều tòa nhà hành chính cao tầng ở các tỉnh, thành, ông Hòa cho rằng vấn đề quan trọng nhất là xem xét kỹ lại tầm nhìn quy hoạch, diện mạo kiến trúc. Trụ sở cơ quan công quyền phải thể hiện tính uy nghi, không gian có trước có sau, hài hòa, cân đối, thể hiện tính bền vững, ít nhất là hàng trăm năm, chứ không nên cuốn theo trào lưu “cao ốc” để rồi sớm phải bị thay đổi bởi các yếu tố bất lợi về công năng, vận hành...

Về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong bộ máy hành chính công liên quan đến xây dựng hoặc di dời trung tâm hành chính, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa nói: “Tôi nghĩ là nếu di dời trung tâm hành chính vừa xây dựng xong, lãnh đạo Đà Nẵng phải giải trình với Chính phủ. Di dời thì vị trí mới ở đâu, quy mô xây dựng thế nào, tòa nhà cũ dùng vào việc gì... bởi những công trình như thế đều xây từ tiền thuế của người dân”.