Làm sao khơi thông lại thị trường vốn trái phiếu doanh nghiệp?

Bế tắc vốn trái phiếu doanh nghiệp

Phát biểu tại tọa đàm, TS Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, cho rằng với trái phiếu doanh nghiệp cần lưu ý 2 vấn đề quan trọng là tài sản đảm bảo và xếp hạng tín nhiệm để thị trường vốn phát triển.

CTV

Ông Lực cho biết, tổng quy mô phát hành trái phiếu doanh nghiệp năm 2022 chỉ đạt khoảng 338.000 tỉ đồng, giảm hơn 47% so với cùng kỳ năm 2021 (trong đó phát hành ra công chúng giảm 67%, phát hành riêng lẻ giảm 65%). Năm 2023, thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn khá trầm lắng khi trong 2 tháng đầu năm có 2.600 tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp mới được phát hành, chỉ bằng 9,3% cùng kỳ năm 2022.

Diễn biến này cho thấy, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn khi lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn cao, tâm lý nhà đầu tư chưa ổn định sau các sai phạm, doanh nghiệp và nhà đầu tư chưa kịp thích ứng với các quy định pháp lý mới…

Cũng theo ông Lực, Nghị định 08 mới được ban hành là giải pháp tạm thời, giúp tháo gỡ các khó khăn trước mắt cho thị trường. Nhưng để thị trường có thể phát triển lành mạnh cần có các biện pháp dài hạn, vĩ mô để khắc phục các điểm yếu về hành lang pháp lý và quy chế quản lý thị trường, hạ tầng thị trường, nền tảng nhà đầu tư…

LÊ QUÂN

7 biện pháp khơi thông vốn trái phiếu doanh nghiệp

Ông Lực cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước cần lưu tâm 7 biện pháp để gỡ vướng cho thị trường vốn trái phiếu doanh nghiệp.

Thứ nhất, quyết liệt chỉ đạo giải quyết những vi phạm về phát hành trái phiếu doanh nghiệp vừa qua để lấy lại niềm tin của các nhà đầu tư. Điều này sẽ giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn để đầu tư, sản xuất và cả đảo nợ, đảm bảo quá trình phục hồi của nền kinh tế không bị gián đoạn.

Thứ 2, cần nhanh chóng cải cách thủ tục, điều kiện, rút gọn thời gian cấp phép để tạo điều kiện, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng. Đây sẽ là kênh gọi vốn quan trọng của doanh nghiệp.

Thứ 3, cần có chính sách khuyến khích định hạng tín nhiệm, công bố thông tin định hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp nói chung (không chỉ cho phát hành trái phiếu doanh nghiệp).

LÊ QUÂN

Thứ 4, hoàn thiện hạ tầng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp như thị trường thứ cấp tập trung, cơ sở dữ liệu về trái phiếu, về tài sản đảm bảo… Việc xây dựng và phát triển các thị trường thứ cấp an toàn là nội dung cần sớm triển khai để tăng thanh khoản, thu hút thêm dòng vốn đầu tư từ trong và ngoài nước.

Thứ 5, hoàn thiện cơ chế quản lý và giám sát thị trường, như cơ chế quản lý đối với trái phiếu sau phát hành như quản lý tài sản đảm bảo, giám sát dòng tiền, quản lý mục đích sử dụng vốn… Tăng mức chế tài đối với các hành vi vi phạm.

Thứ 6, cải thiện chất lượng nhà đầu tư cá nhân trên thị trường thông qua tăng cường giáo dục tài chính cho nhà đầu tư cá nhân, đồng thời đưa ra các chính sách khuyến khích phát triển nhà đầu tư tổ chức.

Thứ 7, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam là một cấu phần không thể tách rời của thị trường tài chính và bất động sản. Việc quản lý, định hướng phát triển cần được gắn chặt với hệ thống tài chính, việc áp dụng các quy chuẩn công bố thông tin, an toàn hệ thống... cần được giám sát chặt chẽ bởi cơ quan quản lý một cách phù hợp, với tư cách độc lập nhiều hơn.

CTV

Ông Lực cũng cho rằng, cần quan tâm hơn nữa đến rủi ro hệ thống, lan truyền giữa ngân hàng - chứng khoán - bảo hiểm - bất động sản.

Theo đó, nâng cao hiệu quả phối kết hợp giữa các cơ quan quản lý là rất quan trọng, cùng với việc xây dựng mạng lưới an toàn tài chính, với việc tăng tính độc lập, năng lực cho cơ quan thanh tra - giám sát cũng như vai trò của bảo hiểm tiền gửi.

Cùng với đó cũng cần có đề án để sớm nâng hạng thị trường. Để làm được điều này, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ban, ngành và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cần có vị thế, vai trò cao hơn, độc lập hơn bởi quy mô thị trường ngày càng lớn.

Củng cố niềm tin cho thị trường là vấn đề cốt lõi

Ông Nguyễn Tú Anh, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp, Ban Kinh tế T.Ư, cho rằng muốn thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững phải củng cố niềm tin vì đây là vấn đề cốt lõi. Niềm tin xuất phát từ 2 phần: một là thị trường và vĩ mô ổn định; hai là các khoản đầu tư của nhà đầu tư được bảo vệ.

Ông Anh cho rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở giai đoạn đang phát triển như Việt Nam rất cần xếp hạng để củng cố niềm tin. Tuy nhiên, nếu xếp hạng tín nhiệm quốc tế doanh nghiệp Việt Nam chưa đủ tầm. Đồng thời, bản thân các tổ chức xếp hạng tín nhiệm trong nước cũng đang xây dựng uy tín. Do vậy, rất cần vai trò của bảo hiểm, đánh giá rủi ro và bán rủi ro thì nhà đầu tư sẽ yên tâm "xuống tiền" hơn.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, nếu mua bảo hiểm thì sẽ làm tăng giá vốn, khó áp dụng, không nên bắt buộc và có cần hay không thì tự thị trường sẽ quyết định.

CTV

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, cho rằng doanh nghiệp nào cũng có quyền phát hành trái phiếu nhưng phải hướng tới minh bạch, còn lại để thị trường tự đánh giá.

Bên cạnh đó, chỉ minh bạch thôi thì chưa đủ mà phải đi kèm với sự hiểu biết của nhà đầu tư - vấn đề giáo dục, nâng cao hiểu biết của các thành viên tham gia thị trường là rất quan trọng.

Cùng với đó là một thể chế giám sát để các thành phần tham gia thị trường được đảm bảo công bằng. Một điều quan trọng không thể bỏ qua nữa là hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp hay còn gọi là chất lượng của con nợ và tổ chức phát hành.

Niềm tin sẽ đến từ sự chủ động minh bạch của chính doanh nghiệp, yêu cầu của cơ quan quản lý và quy định pháp luật. Khi có niềm tin, tự thị trường sẽ có thanh khoản.