Ở Nhật, đại học xá (大学舎, daigaku-sha) có nghĩa là trường đại học chứ không phải ký túc xá. Người Nhật và Trung Quốc hiếm khi sử dụng từ đại học xá, họ chỉ dùng từ đại học sinh (大学生) với nghĩa là sinh viên đại học và đại học thành (大学城) là thành phố đại học.
Trên thực tế, thuật ngữ ký túc xá không có nguồn gốc từ Hán ngữ. Người Trung Quốc không dùng từ ký túc xá, họ chỉ sử dụng từ túc xá (宿舍, sùshè) để chỉ nơi ở của sinh viên và cho cả nhân viên của bất kỳ cơ sở hoặc tổ chức nào. Túc xá có nguồn gốc từ túc xá lâu (宿舍樓, sùshè lóu) trong Hán ngữ, đồng nghĩa với ký túc xá trong tiếng Việt. Trong tiếng Nhật, túc xá (宿舎, shukusha) cũng có nghĩa tương tự, dùng để chỉ nơi ở của sinh viên và nhà trọ, khách sạn.
Một số người cho rằng học xá có nghĩa là ký túc xá. Điều này không chính xác. Học xá là từ Hán Việt. Bách khoa thư Baidu giải thích: học xá (學舍, xué shè) có nghĩa là trường học. Trong lời tựa của Hậu Hán thư, phần Nho lâm truyện tự (儒林傳序) có viết về từ học xá; còn trong Lưu Vũ tích truyện, (劉禹錫傳), Trùng Kiến Đông Hồ thư viện ký (重建東湖書院記) và Thái Bình quảng ký (太平廣記) đều cho biết học xá là trường học.
Vậy ký túc xá có nguồn gốc từ đâu? Xin thưa, đây là cụm từ gốc Nhật. Tuy nhiên, trong tiếng Nhật, ngoài nghĩa là nơi ở của sinh viên, ký túc xá (寄宿舎, kishukusha) còn có nghĩa là nhà trọ, nhà an dưỡng. Có thể nói rằng ký túc xá (kishukusha) là từ cổ trong tiếng Nhật, ngày nay ít sử dụng, thay vào đó, từ phổ biến hiện nay là liêu (寮, ryō). Đây mới là từ chỉ nơi ở của sinh viên. Ngoài ra, liêu (寮) còn là nơi ở của nhân viên công ty, tu sĩ hay bà mẹ và trẻ em (thông qua chính sách phúc lợi xã hội). Nhiều cơ sở cứu trợ khác cũng được gọi là liêu. Khái niệm học sinh liêu (学生寮, gakusei ryō) có nghĩa là ký túc xá sinh viên; còn đại học liêu (大学寮, daigaku ryō) thì có 2 nghĩa: 1. Đại học trung tâm cũ của Kyoto (đào tạo các quản trị viên chính phủ); 2. Trường đại học Hoàng gia Nhật Bản, thành lập vào cuối thế kỷ thứ 7.
Tuy hiếm sử dụng, song đôi khi người Nhật cũng dùng từ ký túc xá (寄宿舎) thay cho liêu (寮) trong ngữ cảnh nào đó.
Tóm lại, ở Việt Nam, khái niệm ký túc xá và đại học xá có nghĩa là nơi ở của sinh viên. Đây là 2 cụm từ Hán Việt, song không có nguồn gốc từ Hán ngữ mà chính là từ Nhật ngữ. Ký túc xá được dịch từ chữ 寄宿舎 (kishukusha) trong tiếng Nhật; còn đại học xá có khả năng là do người Việt sáng tạo, hoặc chuyển nghĩa từ thuật ngữ đại học xá (大学舎, daigaku-sha) trong tiếng Nhật.
Bình luận (0)