Lễ hội Bơi chải Thuyền rồng - văn hóa sống của một thời hào sử

Ngược dòng lịch sử có thể dễ dàng tìm thấy được sợi dây nối kết bộ môn bơi chải, đua chải với hình thức luyện quân thủy của cha ông ta. Là quốc gia nhiều sông nước, truyền thống đánh thủy đã trở thành thế mạnh tuyệt đối của quân đội nước ta thời phong kiến, được thể hiện qua các chiến công của Ngô Quyền, Lê Hoàn (thế kỷ 10), các cuộc hành quân đánh Chiêm Thành, đến Trần Hưng Đạo ba lần chiến thắng quân Nguyên Mông (thế kỷ 13). Sử thời Lê cũng cho biết, vua Lê Thái Tổ cho luyện thủy quân trên hồ Lục Thủy giữa kinh thành Thăng Long, nên hồ này thường được dân gian gọi là hồ Thủy Quân, nay hồ thu nhỏ lại, chính là Hồ Gươm hiện nay.

Chính vì lẽ đó, bộ môn bơi chải trở thành môn thể thao mang tinh thần của thủy quân khi xưa, là cuộc thi sức dẻo dai bền bỉ của từng tay chèo để cùng nhau một lòng bảo vệ non sông đất nước. Với tinh thần “đoàn kết thành sức mạnh” từ việc đánh trận đó, bộ môn này đã nhanh chóng lan tỏa, rộng khắp dân gian và được tổ chức thi tài giữa các giáp, làng trong các lễ hội.

Do đó, bơi chải không chỉ là cuộc đua của sức mạnh mà còn là môn thi của tinh thần tập thể. Cụ thể, mỗi đội hình mỗi thuyền đua gồm 12 người, sẽ có một người giữ vai trò chỉ huy, cầm trống hay mõ đánh nhịp để các tay chèo vung đều nhịp. Trong đó, một người sẽ giữ trách nhiệm cầm lái, giữ hướng để thuyền đi đúng hướng vượt qua chướng ngại. Những tay chải còn lại thống nhất động tác, phối hợp nhịp nhàng, tận dụng từng cơ hội quý giá ngay từ mốc xuất phát và bứt phá ở cuối chặng đua. Điểm đặc biệt đó là không khí và tinh thần của buổi thi đấu. Âm thanh vang dội của mái chèo khua sóng, tiếng hô vang của vận động viên dưới mặt nước hòa quyện cùng tiếng hò reo cổ vũ của người hâm mộ đứng chen chân trên bờ tạo nên một bức tranh sống động, đậm màu sắc dân gian giữa đầu xuân.

Việc khôi phục Lễ hội Thuyền rồng ở Hồ Tây, Hà Nội thành sự kiện thường niên mở đầu cho hoạt động văn hóa năm mới để khôi phục những nét đẹp văn hóa và kế thừa tinh thần của ông cha từ bao đời nay mà còn tạo điểm nhấn thu hút du khách tới Thủ đô Hà Nội cũng như tạo đà phát triển cho các môn thể thao dưới nước.

Không chỉ làm sống lại một nét văn hóa đặc sắc của bộ môn bơi chải, lễ hội năm nay còn nâng tầm quy mô và tạo thêm nhiều đặc sắc khi có sự tham dự của đội đua thuyền đến từ các nước bạn. Cụ thể, so với lễ hội đầu tiên vào năm 2018, lễ hội Bơi chải thuyền rồng Hà Nội mở rộng năm nay có sự góp mặt của 30 đội thi đến từ 25 đoàn trong nước và quốc tế. Tổng cộng, gần 500 vận động viên sẽ tham gia đọ sức ở nội dung đua thuyền rồng tiêu chuẩn 12 người, cự ly thi đấu 600 m.

Các đội thi sẽ được chia thành nhóm chuyên nghiệp và nhóm phong trào để thi đấu. Trong đó, nhóm chuyên nghiệp gồm các đội thi quốc tế đến từ 4 nước và vùng lãnh thổ: Singapore, Malaysia, Lào, Hong Kong và các đội thi tỉnh, thành Việt Nam thi đấu ở các nội dung thuyền 12 nam và thuyền 12 nữ trong ngày 16.2. Nhóm phong trào gồm các quận, huyện, thị xã thuộc thành phố tranh tài ở nội dung thuyền 12 nam và thuyền 12 nữ với vòng loại diễn ra ngày 16.2 và vòng chung kết ngày 17.2. Riêng nhóm phong trào gồm các đại sứ quán, cơ quan, doanh nghiệp tranh tài ở nội dung thuyền 12 hỗn hợp nam, nữ trong ngày 17.2. Hòa cùng tinh thần của lễ hội, lần đầu tiên, Vietnam Airlines có đội nhà tham dự vào Giải phong trào.

Theo dự kiến, Lễ hội Bơi chải Thuyền rồng Hà Nội mở rộng năm 2019 diễn ra trong hai ngày 16 - 17.2.2019 (tức ngày 12 - 13 tháng giêng), tại mặt nước Hồ Tây, khu vực Vườn hoa Lý Tự Trọng và trục đường Thanh Niên-Nguyễn Đình Thi. Đây sẽ là dịp để người dân Thủ đô cũng như du khách nước ngoài có cơ hội hòa mình vào lễ diễu hành của các vận động viên đua thuyền và một số bộ môn thể thao dưới nước. Đặc biệt hơn, khán giả sẽ được chứng kiến các màn tranh tài gay cấn, thể hiện tinh thần của bộ môn thể thao truyền thống cùng các chương trình nghệ thuật lôi cuốn, hấp dẫn.

Việc phát triển Lễ hội Bơi chải Thuyền rồng Hà Nội thành hoạt động thường niên đánh dấu những nỗ lực của UBND TP.Hà Nội và Vietnam Airlines về việc phát triển văn hóa, thể thao, du lịch của Thủ đô. Quan trọng hơn hết, đây là sự cam kết của hai đơn vị trong việc phát triển sự kiện bơi chải thuyền rồng trở thành món ăn văn hóa tinh thần đặc sắc cho người dân, góp phần quảng bá hình ảnh Hà Nội với bề dày truyền thống lịch sử ngàn năm văn hiến đến với bạn bè, du khách quốc tế.