Lùm xùm chuyện đạo thơ 'Tổ quốc gọi tên mình'

Bài viết của Ngô Xuân Phúc trên Facebook dưới dạng “Thư ngỏ” gửi cho tác giả Nguyễn Phan Quế Mai. Trong ''Thư ngỏ'' Ngô Xuân Phúc xác nhận mình đã làm bài thơ Tổ quốc gọi tên mình vào năm 2008 lúc đang ở trong quân đội, đơn vị đóng ở Hà Tây - Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội). Bài thơ được Ngô Xuân Phúc chia sẻ trên blog cá nhân, trên trang mạng My Space và một số trang khác… Năm 2009, Ngô Xuân Phúc chuyển công tác về Nghệ An rồi phục viên. Tình cờ năm 2013, Ngô Xuân Phúc nghe được ca khúc phổ thơ Tổ quốc gọi tên mình trong một chương trình ca nhạc và bắt đầu tìm kiếm thông tin. Đến năm 2014 thì đọc được loạt bài báo giới thiệu tác giả là Nguyễn Phan Quế Mai. Cuối bài viết, Ngô Xuân Phúc yêu cầu được đứng tên chung, coi như “đồng tác giả”.

Chúng tôi đã liên lạc với Ngô Xuân Phúc (ở khối 6, phường Quán Bàu, TP.Vinh, Nghệ An), đề nghị cung cấp các thông tin liên quan đến bài thơ này. Trả lời chúng tôi qua email, Ngô Xuân Phúc đã không đưa ra được những chứng cứ thuyết phục, chỉ là: “Khi tôi chia sẻ bài viết trên blog cá nhân, có thấy một số người vào đọc. Có comment của một chú khen “bài thơ hay, giàu cảm xúc, hình tượng đất nước rất đẹp”, tôi rất xúc động. Tôi có lần theo nick của người comment và biết đó là một nhà thơ, không nhớ ở tỉnh nào. Nhưng trên phần giới thiệu và các trao đổi của người đó với bạn bè thì biết chú ấy là Hội viên Hội nhà văn thuộc một tỉnh phía bắc… Bài thơ này có bản viết tay, vì viết trên đơn vị, máy tính tôi để ở Hà Nội, gửi nhờ nhà ông cậu tôi ở gần hồ Võ Thị Sáu. Tôi có lần cầm cuốn vở viết bài thơ này xuống Hà Nội để đánh vào máy. Nhưng sau do chuyển về Nghệ An, năm 2009, không biết mất đi đâu, lúc mới về có nhớ ra và cố tìm nhưng không thấy. Trước khi chuyển về Nghệ An tôi xóa hết các trang blog cá nhân do đó các bản trên mạng cũng bị mất. Còn máy tính thì về Nghệ An bị hỏng đưa đi sửa họ bảo phải thay ổ cứng nên cũng coi như không có hi vọng… Như vậy câu chuyện về bài thơ này chỉ còn trông chờ vào bản viết tay bị thất lạc đâu đó, vào việc tìm được chú nhà thơ đã vào đọc và khen thơ tôi hay…”.

Trong khi đó, nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai đã có thư gửi các cơ quan báo chí VN, nguyên văn như sau: “Kính gửi các cơ quan báo chí Việt Nam. Tôi là tác giả Nguyễn Phan Quế Mai, hiện đang sống làm việc tại Brussels, Bỉ. Hiện nay có một người tên là Ngô Xuân Phúc đang sử dụng mạng xã hội để vu khống tôi, nói rằng tôi lấy cắp bài thơ Tổ quốc gọi tên mình của ông ta. Để bảo vệ danh dự của mình, tôi xin lên tiếng như sau:

1. Cảm xúc của tôi trước phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc: Tôi rất bàng hoàng và bức xúc trước những lời buộc tội và vu khống vô căn cứ của ông Ngô Xuân Phúc. Tôi mong có cơ hội để bảo vệ danh dự của mình. Là một người đã có các tác phẩm được xuất bản và giành các giải thưởng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở Anh và Mỹ, bản quyền là điều tôi luôn tôn trọng trước tiên. Phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc xúc phạm đến danh dự nghề nghiệp của tôi, xúc phạm đến danh dự cá nhân tôi, và xúc phạm đến tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tôi dành cho Tổ quốc Việt Nam. Tôi sẽ làm tất cả những gì cần thiết, bao gồm việc sử dụng pháp luật, để bảo vệ danh dự và uy tín của tôi, đáp lại sự tin yêu của bạn đọc.

Những ai đã đọc thơ tôi đều hiểu rằng dù sống xa quê hương, tôi vẫn đau đáu hướng về Tổ quốc, và chỉ có tình yêu cháy bỏng dành cho quê hương xứ sở mới giúp tôi viết lên được bài thơ Tổ quốc gọi tên. Và bài thơ này tiếp nối mạch sáng tác về Tổ quốc của tôi, với rất nhiều các bài thơ mà tôi đã viết như Là Việt, Đồng Lộc, Thời gian trắng, Hà Nội, Những ngôi sao hình quang gánh…

Tập thơ Tổ quốc gọi tên mình của nhà thơ Nguyễn Phan Quế Mai - Ảnh: Từ FB nhân vật

2. Hoàn cảnh ra đời của bài thơ Tổ quốc gọi tên và những người đã chứng kiến việc ra đời của bài thơ đó. Trước sự kiện tàu Bình Minh bị cắt cáp năm 2011, tôi cũng như các văn nghệ sĩ Việt Nam đều muốn cất lên tiếng nói bảo vệ chủ quyền lãnh thổ qua các tác phẩm của mình. Nhưng cảm xúc về biển đảo thì nhiều, làm sao để có thể nói về chủ đề lớn lao này bằng những tứ thơ mới mẻ và đủ sức lay động lòng người?

Tháng 6.2011 nhà văn, nhà báo Hòa Bình, khi đó đang làm việc tại báo điện tử Vietnamnet, đã liên hệ phỏng vấn tôi với chủ đề “văn nghệ sĩ và chủ quyền biển đảo”. Bài phỏng vấn có câu hỏi “chị có sáng tác mới nào về chủ quyền biển đảo hay không?” Từ Hà Nội, đem theo những câu hỏi ấy ra sân bay đi châu Âu, tôi nhắn tin cho Hòa Bình rằng sẽ gửi trả lời sớm.

Máy bay cất cánh. Tôi nghiêng người nhìn qua cửa sổ. Hà Nội trải dài dưới mắt tôi. Tổ quốc tôi đó, những ngôi nhà nhỏ xinh lấp lánh ánh nắng, những thửa ruộng ngời lên như ngọc, những lùm cây xanh thẳm bình yên đang tỏa bóng xuống dòng sông Hồng uốn quanh một dải lụa mềm. Điều gì sẽ xảy ra nếu sự bình yên ấy bị một thế lực nào giày xéo? Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó cắt rời những tấc biển khỏi tấc đất Việt Nam? Ôi Tổ quốc, Tổ quốc! Tôi gọi thầm và chợt tiếng động cơ máy bay như tiếng sóng vọng về:

Hai câu thơ đầu tiên hiện lên trong tâm trí tôi. Tôi tìm vội giấy bút. Như một mạch nước ngầm đã được khai thông, những câu thơ khác cứ thế tuôn trào. Tình cảm yêu thương dồn nén mà tôi dành cho dải đất Việt giờ đây được cất nên lời. Tôi viết rất nhanh, một mạch, không chỉnh sửa. Rồi tôi đọc lại, chọn lọc các khổ thơ, sửa chữa câu từ, sắp xếp chúng để các thông điệp của bài thơ được truyền tải rõ ràng và mạch lạc nhất. Bài thơ bắt đầu bằng nhịp điệu dồn dập, về những hiểm họa Tổ quốc đang phải đương đầu, về sự hi sinh, mất mát, để rồi thắp lên niềm tin về hòa bình. Trong sâu thẳm lòng mình, tôi ước ao rằng tất cả những xung đột tranh chấp về biển đảo sẽ được hòa giải qua đối thoại, và sẽ không có chiến tranh, đầu rơi, máu đổ.

Khi máy bay đưa tôi vượt lên những tầng mây trắng, khi tôi không còn nhìn thấy hình hài Tổ quốc, bài thơ đã được hoàn thành.

Hạ cánh xuống thành phố Franfurt (Đức), tôi quyết định tác phẩm này cho một tờ báo giấy trước khi gửi cho báo mạng Vietnamnet. Tôi in báo giấy trước vì đây là một việc tôi vẫn thường làm đối với các tác phẩm mới nhất của mình.

Tôi gửi bài thơ này cho nhà báo Hải Giang, báo Hà Nội mới vào lúc 23:21:22 giờ ngày 20.6.2011. Lá thư điện tử này tôi vẫn còn giữ, cũng như những trao đổi của chúng tôi về câu từ của bài thơ, xoay quanh các cụm từ như “kẻ thù”, “kẻ lạ mặt”. Bài thơ của tôi xuất hiện trên báo Hà Nội mới ngày 26.6.2011. Sau khi báo in, tôi gửi bài phỏng vấn cùng bài thơ Tổ quốc gọi tên cho nhà báo Hòa Bình. Ngày hôm sau, ngày 27.6.2011, bài thơ Tổ quốc gọi tên được đăng tải trên báo điện tử Vietnamnet. Tôi vẫn còn giữ các email liên lạc với nhà báo Hòa Bình vào thời điểm này, bao gồm trao đổi của chúng tôi về câu từ của bài thơ. Báo Hà Nội mới ra ngày 26.6.2011 cũng như đường link của báo Vietnamnet đăng bài phỏng vấn của tôi vẫn còn đó là minh chứng cho bản quyền của tôi về bài thơ.

Nhà báo Hòa Bình và nhà báo Hải Giang là những người biết rất rõ hoàn cảnh ra đời của bài thơ Tổ quốc gọi tên. Cả hai có thể xác nhận những điều tôi trình bày ở trên là đúng sự thật.

3. Về các cáo buộc của ông Ngô Xuân Phúc. Ngày 8.1.2015, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo viết thư cho tôi, thông báo rằng nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo có nhận được thư điện tử của ông Ngô Xuân Phúc, người nói rằng bài thơ trên là của ông ấy. Tôi gửi thư trả lời nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo rằng tôi không cần liên lạc với người đó. Tôi có đủ các bản thảo của bài thơ Tổ quốc gọi tên, và đủ bằng chứng cùng nhân chứng để xác nhận rằng tôi chính là tác giả.

Tôi nghĩ mình đã trả lời đầy đủ thắc mắc của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo và cũng gạt qua sự bực bội của ngày hôm đó để tiếp tục các công việc đang còn dang dở. Công việc của tôi và của gia đình tôi đòi hỏi chúng tôi phải di chuyển từ quốc gia này đến quốc gia khác. Là một người mẹ, tôi vừa phải đảm trách việc di chuyển, vừa chăm con, vừa phải lo chu toàn công việc, vừa phải sáng tác. Nếu cứ phải trả lời những buộc tội vô căn cứ như thế thì còn thời gian đâu để viết.

Thứ hai ngày 28.9 vừa qua, có một người mang tên Ngô Xuân Phúc đã gửi cho tôi tin nhắn trên Facebook với nội dung mà ông ta đã chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, rằng tôi phải trả lại bản quyền của bài thơ. Tôi có trả lời ngắn gọn: “Chào anh, cảm ơn anh đã liên lạc. Anh có bị ảo tưởng không đó? Anh hãy suy nghĩ về việc vu khống người khác lấy cắp tác phẩm của anh. Tôi là một người viết chuyên nghiệp, tôi không dại gì đánh đổi uy tín của mình cho một bài thơ… Tôi không có gì phải trao đổi với anh cả. Bài thơ viết lúc nào, tôi nhớ rất rõ. Yêu cầu anh không liên lạc với tôi nữa. Tôi không muốn mất thời gian”. Tôi vẫn còn giữ các trao đổi này. Tôi quyết định chặn Facebook của người đó vì tôi không muốn tốn thời gian quý báu của mình.

Nhân chứng của ông Phúc không xác nhận thông tin Liên lạc với ông Trịnh Thông Thiện qua số điện thoại được ông Phúc công bố trong thư ngỏ, ông Thiện cho biết ông không thể xác nhận sự thật như ông Phúc nói. “Tự dưng bạn ấy kéo tôi vào. Ngày xưa bạn ấy ngồi uống rượu cũng nói về chuyện đó. Tuy nhiên, tôi không nhớ thời gian chính xác là chuyện đó nói ra khi chị Mai đã xác nhận quyền với bài thơ đấy hay chưa. Chỉ thấy Phúc nói là đăng thơ lên blog và bị lấy mất. Nhớ nhớ quên quên, tôi cũng không nhớ lắm”, ông Thiện nói.

Đọc lá thư của ông Ngô Xuân Phúc ngày 28.9 (mà ông ấy đã công bố rộng rãi), tôi thấy có nhiều điểm mâu thuẫn:

Có được một bài thơ giá trị như thế, tại sao tác giả không đăng báo để khẳng định quyền sở hữu của mình mà lại đăng trên blog và các mạng xã hội khác để mọi người có thể đọc tự do?

Tại sao từ năm 2008 (thời điểm tác giả khẳng định mình viết bài thơ), tác giả không đăng báo hay gửi in sách, trong khi nhu cầu về các tác phẩm viết về biển đảo là rất lớn?

Sau khi bài thơ được nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn phổ nhạc thành bài hát Tổ quốc gọi tên mình, bài hát đã nhận được sự đón nhận của rất nhiều các tầng lớp công chúng và dành được nhiều giải thưởng chuyên môn quan trọng của năm 2011. Tại sao vào năm 2011 ông Ngô Xuân Phúc không lên tiếng nhận mình là tác giả thơ mà phải chờ đến bốn năm sau?

Ông Ngô Xuân Phúc đã viết và đã được in các tác phẩm thơ nào trong mạch sáng tác về đề tài Tổ quốc và biển đảo?

Ông Ngô Xuân Phúc đã có bằng chứng nào về việc tôi đã vào blog hay các mạng xã hội của ông ấy hay quen biết với bất cứ người bạn nào của ông ấy, những người đã có trong tay bài thơ và gửi cho tôi?

Lá thư của ông Phúc ngày 28.9 đề cặp đến bài thơ Tổ quốc gọi tên mình. Ông ấy có bỏ qua một chi tiết vô cùng quan trọng mà chỉ có người trong cuộc mới biết. Bài thơ của tôi mang tên Tổ quốc gọi tên chứ không phải Tổ quốc gọi tên mình. Khi phổ nhạc bài thơ này, nhạc sĩ Đinh Trung Cẩn, dựa vào câu thơ của tôi trong bài thơ, đã đặt tên ca khúc là Tổ quốc gọi tên mình.

Liệu ông Ngô Xuân Phúc có biết rằng bài thơ gốc tôi viết ra, có một số từ đã được biên tập và chỉnh sửa? Chỉ có tôi và những người trong cuộc mới biết rõ và tôi còn lưu lại tất cả các thư từ về quá trình biên tập.

Trong thư ông Phúc viết “Tôi chuyển công tác từ Hà Nội về Vinh nên sách vở, giấy tờ thất lạc nhiều, bài này có cả bản viết tay nhưng không biết đã mất ở đâu, Hà Nội hay Vinh, còn các bản lưu máy vi tính thì máy hỏng đã mất hết”. Tôi đang tự hỏi ông Phúc mất hết bản lưu các bài thơ thì ông có thể nhớ được chính xác bài thơ ấy như thế nào để có thể buộc tội tôi lấy cắp bài thơ đó?

Như đã nói ở trên, phát ngôn của ông Ngô Xuân Phúc xúc phạm đến danh dự nghề nghiệp của tôi, xúc phạm đến danh dự cá nhân tôi, và xúc phạm đến tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tôi dành cho Tổ quốc Việt Nam. Qua các phương tiện truyền thông Việt Nam, tôi yêu cầu ông Ngô Xuân Phúc phải gửi thư chính thức xin lỗi tôi trước ngày 10.10.2015. Nếu không tôi sẽ tiến hành các thủ tục pháp lý để kiện ông ấy về tội vu khống. Hiện tôi đang liên lạc với luật sư, và sẽ làm việc đến cùng để chứng minh rằng tôi không thể nào dối trá trong tình yêu thiêng liêng, bất khả xâm phạm của mình dành cho Tổ quốc.

Nhân đây, tôi xin gửi lời tri ân đến bạn đọc đã dành tình cảm cho bài thơ Tổ quốc gọi tên cũng như bài hát Tổ quốc gọi tên mình. Tôi khẳng định đó là bài thơ mà tôi viết dâng Tổ quốc với tất cả tấm lòng thành kính và đó là bài thơ tôi chỉ có thể viết được sau rất nhiều trăn trở, trải nghiệm, những gian khổ và dấn thân trong sự nghiệp viết lách.

Xin chân thành cảm ơn các cơ quan thông tấn báo chí giúp đưa tin về việc này, chất vấn ông Ngô Xuân Phúc để làm sáng tỏ sự việc và giúp tôi bảo vệ danh dự của người cầm bút và củng cố lòng tin của bạn đọc...