Lương thấp, có giáo viên bỏ nghề đi làm công nhân khu công nghiệp

NGUỒN: ĐH QUỐC GIA TP.HCM

Đó là thông tin ghi nhận được từ kết quả "Nghiên cứu đời sống giáo viên tại tỉnh Bình Thuận, Tây Ninh và Hậu Giang" do Viện Phát triển chính sách ĐH Quốc gia TP.HCM thực hiện. Kết quả nghiên cứu cho thấy nhiều thông tin quan trọng liên quan đến thu nhập, đời sống, áp lực, động lực theo nghề của giáo viên.

Trong khuôn khổ đề án "Nghiên cứu đời sống của giáo viên khu vực Nam bộ: Thực nghiệm tại tỉnh Bình Thuận, Tây Ninh và Hậu Giang", Viện Phát triển chính sách ĐH Quốc gia TP.HCM đã tiến hành nghiên cứu, phỏng vấn 132 các nhà quản lý giáo dục, giáo viên các cấp và khảo sát diện rộng 12.505 giáo viên thuộc 3 địa phương trên trong tháng 9-10 vừa qua.

"Chi tiêu tằn tiện nhưng chưa hết tháng đã hết lương"

Kết quả phỏng vấn các nhà quản lý giáo dục, giáo viên các cấp đều cho rằng kể từ khi thực hiện điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,8 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng (từ ngày 1.7) thu nhập giáo viên được cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, kết quả khảo sát diện rộng với trên 12.500 giáo viên lại cho thấy, thu nhập của nghề giáo chỉ đáp ứng trung bình 51,87% nhu cầu chi tiêu hàng tháng của gia đình giáo viên đối với nhóm không có làm thêm các nghề phụ. Đối với nhóm giáo viên có làm thêm nghề phụ thì đáp ứng khoảng 62,55%. Riêng giáo viên có thâm niên dưới 10 năm đánh giá thu nhập của nghề giáo chỉ đáp ứng trung bình 45,7% nhu cầu chi tiêu hàng tháng của gia đình.

Phỏng vấn sâu một số giáo viên, nhóm khảo sát ghi nhận ý kiến từ giáo viên: "Mặc dù chi tiêu rất tằn tiện nhưng chưa hết tháng đã hết lương, nhiều thầy không dám có bạn gái vì không lấy đâu ra khoản 'chi tiêu cho tình phí'. Nhiều thầy, cô giáo trẻ đôi lúc lúc dao động muốn chuyển nghề, thậm chí là đi làm công nhân ở các khu công nghiệp lương sẽ cao hơn lương giáo viên trẻ." Thực tế, cả 3 địa phương trên đều có tình trạng giáo viên bỏ nghề, chuyển sang các công việc khác trong đó có đi làm công nhân.

Điều khá bất ngờ từ kết quả khảo sát là giáo viên ở khu vực biên giới, hải đảo và nông thôn lại cho rằng với mức thu nhập từ nghề giáo đáp ứng nhu cầu chi tiêu của gia đình cao hơn so với giáo viên ở thành thị, khi tỷ lệ đáp ứng là 62%. Điều này có thể lý giải là do mức sống và mức chi tiêu ở vùng biên giới, hải đảo thấp hơn các vùng khác, trong khi mức lương của giáo viên khu vực này lại có phần phụ cấp cao hơn.

Về đánh giá mức độ áp lực tài chính, có 44% giáo viên cho rằng họ đang chịu từ áp lực đến rất áp lực. Trong khi đó, chỉ có 19% giáo viên cho rằng họ đang thoải mái và rất thoải mái không bị áp lực tài chính.

Trước thực trạng thu nhập từ nghề giáo chưa đáp ứng chi tiêu của gia đình, một bộ phận giáo viên đã phải làm thêm các ngành nghề phụ như: làm nông nghiệp, kinh doanh nhỏ, bán hàng trực tuyến, giao hàng… Số lượng này chiếm 15,33% số giáo viên được khảo sát. Trong số đó, nhiều nhất là canh tác nông nghiệp và bán hàng trực tuyến. Nhóm làm thêm này rơi nhiều vào giáo viên dạy tiểu học và dạy THCS. Mức thu nhập từ các nghề phụ của giáo viên đã góp phần không nhỏ để họ có thể trang trải cuộc sống gia đình, trung bình đóng góp khoảng 12% tổng thu nhập.

NGUỒN: ĐH QUỐC GIA TP.HCM

Giáo viên chịu áp lực lớn nhất là từ phụ huynh

Kết quả khảo sát cũng cho thấy một điều khá bất ngờ rằng giáo viên ít bị áp lực liên quan đến công việc chuyên môn giảng dạy mà áp lực lớn nhất từ phụ huynh học sinh. Kết quả khảo sát cho thấy có đến 70,21% giáo viên cho rằng họ đang bị áp lực hoặc rất áp lực từ phụ huynh. Kết quả khảo sát cũng cho thấy có đến 40,63% giáo viên từng có ý định chuyển nghề do bạo lực tinh thần từ phụ huynh.

Phỏng vấn sâu đội ngũ quản lý và giáo viên các cấp đều có chung nhận định rằng hiện nay áp lực từ phía phụ huynh đối với giáo viên đang là vấn đề đáng báo động trong ngành giáo dục. Nhiều phụ huynh đặt kỳ vọng quá cao, thường xuyên can thiệp sâu vào công việc giảng dạy, thậm chí gây áp lực về điểm số. Họ liên tục theo dõi, đặt câu hỏi và yêu cầu báo cáo chi tiết về tình hình học tập của con qua các nhóm Zalo hay Facebook...

Đáng lo ngại hơn, một số giáo viên còn phản ánh rằng một số phụ huynh có những hành vi xúc phạm nghiêm trọng đến thầy, cô như: trực tiếp đến trường gây gổ, chửi bới, thậm chí hành hung giáo viên khi con em họ bị phê bình, nhắc nhở hoặc không đạt điểm cao. Nhiều giáo viên còn phải đối mặt với tình trạng bị đe dọa hay bị bôi nhọ danh dự trên mạng xã hội... Điều này không chỉ khiến đội ngũ giáo viên cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng, mất tự chủ và cảm ứng trong công việc, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giáo dục, đồng thời tạo nên hình ảnh xấu trong mắt học sinh về mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình.

Ngoài ra, kết quả khảo sát cũng thấy 71,83% giáo viên bị quá tải trong công việc, tỷ lệ này của giáo viên mầm non là 87,65%.

Lương thấp, vì sao giáo viên vẫn bám trụ với nghề?

Kết quả khảo sát cho thấy 94,23% giáo viên cho rằng họ tiếp tục theo đuổi nghề là vì lòng yêu nghề, yêu trò. 91,6% giáo viên cho rằng họ tiếp tục theo đuổi nghề giáo vì lý tưởng bản thân, xem đây là nghề cao quý. Chỉ có 49,99% giáo viên chọn tiếp tục theo đuổi nghề giáo vì mức thu nhập hợp lý và 48,75% giáo viên cho rằng tiếp tục theo đuổi nghề vì các chính sách đãi ngộ tốt.

Kết quả khảo sát diện rộng trên phù hợp với kết quả phỏng vấn khi nhiều thầy, cô nhận định chính lòng yêu nghề, yêu trò, xem là nghề cao là lý do quan trọng nhất để nhà gắn với nghề chứ không phải thu nhập hay các chính sách đãi ngộ.

Kết quả khảo sát cho thấy chính sách quan trọng nhất được giáo viên mong muốn nhất là ưu đãi về tài chính (vay ngân hàng với lãi suất ưu đãi dựa vào thâm niên công tác hoặc cam kết số năm công tác đối với giáo viên trẻ) với tỷ lệ 89,18% giáo viên trả lời mong muốn hoặc rất mong muốn. Kế tiếp là việc giảm tuổi hưu được giáo viên lựa chọn với tỷ lệ 83,91%. Mong muốn tăng thu nhập đứng vị trí thứ 3 với tỷ lệ 83,57% và giảm các rào cản trong thăng hạng giáo viên được xếp vị trí thứ 4 với tỷ lệ 82,96% giáo viên trả lời mong muốn hoặc rất mong muốn.