Muôn cách quản lý dòng tiền hộ kinh doanh, hết thời lòng vòng 'né' thuế

Giám sát tài khoản kinh doanh là cần thiết

Tài liệu liệu thẩm định dự thảo Nghị định về quản lý thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (sau đây gọi chung là hộ kinh doanh) vừa được công bố.

Theo dự thảo mới nhất, hộ kinh doanh có trách nhiệm tự kê khai đầy đủ, chính xác doanh thu phát sinh từ hoạt động kinh doanh để xác định số thuế phải nộp theo quy định của pháp luật thuế và tự chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung đã kê khai; có trách nhiệm thông báo cho cơ quan thuế tất cả số tài khoản liên quan đến sản xuất, kinh doanh.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Từ năm 2026, hình thức thuế khoán chính thức được xóa bỏ, hộ kinh doanh chuyển sang kê khai thuế. Bởi vậy, ông Lê Văn Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Kế toán Thuế Keytas, cho rằng yêu cầu giám sát tài khoản kinh doanh là cần thiết.

Trước đây, doanh nghiệp cũng thường được yêu cầu thông báo các số tài khoản có hoạt động giao dịch kinh doanh cho cơ quan thuế hoặc sở kế hoạch - đầu tư, nơi đăng ký kinh doanh. Sau này, khi doanh nghiệp mở tài khoản ngân hàng, thông tin số tài khoản ngân hàng được đăng ký theo mã số thuế nên doanh nghiệp không cần thông báo nữa.

Về quy định, cơ quan thuế không biết cụ thể giao dịch trong tài khoản của doanh nghiệp. Chỉ khi doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế, hoặc nợ thuế, ngành thuế có thể phối hợp với ngân hàng để phong tỏa tài khoản của doanh nghiệp; hoặc khi thanh kiểm tra thuế có thể yêu cầu sao kê tài khoản doanh nghiệp để đối chiếu nghĩa vụ thuế...

"Hộ kinh doanh cũng giống như doanh nghiệp, là đối tượng phát sinh nghĩa vụ thuế từ kinh doanh. Việc yêu cầu hộ kinh doanh thông báo cho cơ quan thuế tất cả số tài khoản liên quan đến sản xuất, kinh doanh là bình thường.

Về cơ bản, cơ quan thuế chỉ quan tâm dòng tiền kinh doanh của hộ kinh doanh để giám sát nghĩa vụ thuế. Còn dòng tiền cá nhân của hộ kinh doanh, cơ quan thuế không quan tâm, không được quyền tiếp cận, trừ khi có dấu hiệu trốn thuế", ông Tuấn nhấn mạnh.

Ngành thuế có đủ dữ liệu để kiểm soát doanh thu

Liên quan tới kiểm soát dòng tiền, xác định doanh thu của hộ kinh doanh sau khi chuyển từ khoán thuế sang kê khai thuế, trao đổi với Thanh Niên, ông Nguyễn Tiến Minh, Phó trưởng thuế TP.Hà Nội, khẳng định, cơ quan thuế có đầy đủ dữ liệu đối chiếu chéo với các cái nguồn cơ sở dữ liệu khác.

ẢNH: ĐAN THANH

Thông qua dữ liệu từ sàn thương mại điện tử, trung gian thanh toán, trung gian vận chuyển; dữ liệu từ hóa đơn điện tử mà các doanh nghiệp đã bán cho hộ kinh doanh hoặc các dữ liệu về tài khoản ngân hàng mà ngành thuế nhận biết từ các nguồn thông tin, ngành thuế sẽ xác định được các trường hợp có dấu hiệu vi phạm.

"Với những người nộp thuế có sự hiểu biết chưa đầy đủ, ngành thuế sẵn sàng hướng dẫn, tuyên truyền để làm sao không bị sai sót. Tuy nhiên, với trường hợp thuộc diện rủi ro lớn, đã được tuyên truyền, nhắc nhở mà vẫn cố tình vi phạm thì sẽ bị xử lý", ông Minh nhấn mạnh.

Ông Tuấn đặc biệt lưu ý, hộ kinh doanh nên sử dụng tài khoản ngân hàng riêng để phục vụ hoạt động kinh doanh, đồng thời chủ động thực hiện nghĩa vụ thuế một cách trung thực nhằm tránh các rủi ro truy thu thuế.

Việc này sẽ thuận lợi cho hộ kinh doanh khi thanh kiểm tra thuế định kỳ hoặc khi giải thể, đóng giấy phép hộ kinh doanh. Bởi lẽ, khi hộ kinh doanh đóng giấy phép kinh doanh thì cần thực hiện bước hoàn tất nghĩa vụ thuế (tức là không còn nợ thuế) với cơ quan thuế. 

Để thực hiện bước này, cơ quan thuế thường yêu cầu sao kê tài khoản ngân hàng cho giai đoạn trước đây để xác minh nghĩa vụ thuế. Do đó, dòng tiền càng không minh bạch thì càng không có lợi.

"Hộ kinh doanh không nên dùng tài khoản cá nhân để nhận tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ, cũng như hạn chế việc rút tiền và chuyển tiền từ tài khoản của hộ kinh doanh sang tài khoản cá nhân và ngược lại. Điều này có thể gây nhiễu loạn, khó phân biệt dòng tiền doanh thu, chi phí của hộ kinh doanh.

Khi nhiều dòng tiền đổ dồn vào tài khoản của hộ kinh doanh, mà có cả dòng tiền chuyển khoản của hoạt động cá nhân, không liên quan hoạt động kinh doanh hay thu nhập của hộ kinh doanh, hiển nhiên, dòng tiền cá nhân này không phát sinh nghĩa vụ thuế.

Song vấn đề là, sau 3 năm, 5 năm nữa, chúng ta có còn nhớ đó là dòng tiền gì để giải trình không. Khi đó, rủi ro là các nguồn tiền này bị ấn định nghĩa vụ thuế oan, cho dù bản chất không phát sinh nghĩa vụ thuế", ông Tuấn nói.