Nghề lặn sông săn vòm đen làm thức ăn cho tôm hùm

Trên các tuyến sông, kênh rạch ở Cà Mau có một loài nhuyễn thể nhỏ bằng ngón tay, bám vào các nhánh, rễ cây hoặc sống dưới bùn, gọi là con hai mảnh hoặc con vòm đen. Loại này thương lái mua về làm thức ăn nuôi các loại hải sản giá trị, đặc biệt là tôm hùm. Từ đó, nghề săn vòm đen hình thành, giúp người dân có thu nhập vài trăm ngàn đến cả triệu đồng mỗi ngày.

Mưu sinh bằng nghề săn thức ăn cho tôm hùm

Trời sáng chưa rõ mặt người, anh Nguyễn Hải Nghi (44 tuổi, ngụ xã Khánh Bình Đông, H.Trần Văn Thời, Cà Mau) tay xách nách mang đồ nghề xuống xuồng đi săn vòm đen. Anh đi săn một mình nên lựa đoạn kênh, rạch vắng xuồng ghe qua lại, bởi những tuyến sông nhiều xuồng, ghe qua lại dễ khiến dây ô xy bị rối, nguy hiểm khi lặn.

G.B

Vợ chồng anh Nghi có người con 12 tuổi. Vợ anh mất đã hơn 10 năm. Trước đây, 2 vợ chồng sống bằng nghề bắt cá tôm ven sông. Từ khi vợ, anh chuyển sang săn con vòm đen. Theo anh, nghề này cực nhưng giờ giấc tự do, hôm nào mệt thì nghỉ.

Trước khi bắt đầu 1 ngày ngụp lặn dưới đáy sông, anh Nghi kiểm tra lại phương tiện hành nghề gồm: bình ắc quy, cục mô tơ (máy nén khí), mặt nạ, ống, găng tay, giày, vợt. "Đầu tiên, khi đến khu vực lặn, mình gắn ống thở, rồi xả dây đường ống cho suôn sẻ. Tiếp đó, đeo găng tay, giày, kẹp bình ắc quy cho máy khởi động rồi lặn xuống sông. Bình ắc quy hoạt động đưa hơi ra mặt nạ cho mình thở qua cái mô tơ, bằng đường ống. Ban đầu, chưa quen nên tôi lặn ở độ sâu chỉ 3 m, khi quen dần có thể lặn sâu 8 - 10 m và lặn bao lâu cũng được", anh Nghi nói.

Kiểm tra xong, anh Nghi đeo mặt nạ gắn với đường ống dài 25 m rồi nhảy xuống sông. Khoảng 10 phút sau, anh ngoi lên mặt nước, 2 tay nâng chiếc vợt đặt trước ngực đầy vòm đen. Sau nhiều giờ, anh Nghi thu được khoảng 200 kg vòm đen. Với giá bán 4.200 đồng/kg, trừ chi phí xăng dầu, anh bỏ túi khoảng 600.000 đồng/ngày.

G.B

Trước đây, không có phương tiện hỗ trợ lặn, ông Nguyễn Văn Rị (70 tuổi, ngụ xã Hồ Thị Kỷ, H.Thới Bình, Cà Mau) phải lặn từng hơi một nên không bắt được nhiều vòm đen. Từ khi trang bị máy chạy ô xy và mặt nạ có kính lặn, ông bắt vòm đen dễ dàng hơn. Mỗi ngày ông Rị cùng cháu ngoại có thể kiếm hơn 1 triệu đồng.

Theo ông Rị, nghề lặn ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe, mỗi lần lặn xuống độ sâu nhất định đều bị ù tai, tức ngực. "Nghề nó cực, vòm đen ngày một hiếm nên phải đi rất xa. Thời trẻ còn sức chứ giờ tôi già rồi, lặn một ngày về là đau ê ẩm mấy ngày liền. Dầm mình trong nước lâu ngày cũng khiến sức khỏe xuống nhanh. Lặn nhiều cũng ảnh hưởng đến phổi nữa", ông Rị chia sẻ.

Nhìn màu nước đoán nơi có vòm đen

Với kinh nghiệm hơn 10 năm mưu sinh bằng nghề săn vòm đen, anh Nghi có thể nhìn màu nước biết được khu vực đó có vòm đen hay không. Anh nói: "Khu vực nào màu nước ngà ngà giống màu cà phê nhạt thì chắc chắn có vòm đen. Nước càng chảy mạnh vòm đen càng nhiều".

G.B

Đối với những thợ săn vòm đen có người đi cùng, họ thường đeo vào người một sợi dây xích đủ nặng để làm thân mình chìm xuống sông. Hay có người dùng một chiếc neo rồi lần theo dây neo lặn xuống. Còn trường hợp đi một mình như anh Nghi, anh chỉ dựa theo bản năng, cố gắng dùng sức lặn sâu xuống đáy sông. Bởi theo anh, khi gặp sự cố hoặc đường ống bị tắc nghẽn có thể xử lý nhanh nhất bằng cách tháo bỏ mặt nạ để ngoi lên mặt nước.

Vòm đen thường bám theo nhánh cây cắm dưới sông hoặc lòng đất. Khi khai thác khoảng 4 - 5 tháng sau nó sẽ tự sinh sản, nhân giống. Vòm đen sinh sản quanh năm, nhiều nhất vào tháng 7- 8 âm lịch. Trước đây, loài này không có giá trị kinh tế nên người dân không quan tâm. Vài năm trở lại đây, thương lái mua số lượng lớn chuyển về vùng nuôi tôm hùm ở Phan Rang (Ninh Thuận) và có giá ổn định nên nhiều người dân xem việc lặn bắt vòm đen là nghề nuôi sống gia đình.

Vòm đen dùng làm thức ăn nuôi cua, tôm hùm và các loài thủy sản khác. Tùy theo mùa, vòm đen có giá cao hay thấp. Mùa nước mặn, vòm đen sinh sôi nhiều, người dân kiếm thu nhập 1 triệu đồng/ngày. Nhờ vậy, nhiều năm nay, nghề săn vòm đen là kế mưu sinh của người dân lao động nghèo không đất sản xuất.