Nghịch lý thiếu giáo viên nhưng vẫn phải 'tinh giản'

NGÀNH GIÁO DỤC CẮT GIẢM HƠN 92% TỔNG CHỈ TIÊU TINH GIẢN TOÀN TỈNH

Năm học 2025 - 2026, Trường tiểu học Đồng Phú, một cơ sở giáo dục nằm ở khu vực trung tâm P.Đồng Hới (tỉnh Quảng Trị) vẫn thiếu 7 biên chế giáo viên (GV). Sau quá trình sáp nhập tỉnh, số học sinh (HS) theo gia đình chuyển đến tăng thêm hơn 20 em, kéo theo áp lực mở lớp, tăng tiết học và tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Để duy trì hoạt động, nhà trường buộc phải ký 6 hợp đồng, song nguồn kinh phí hạn hẹp khiến GV phải dạy kiêm nhiệm nhiều môn, cường độ công việc tăng cao.

Theo bà Bùi Thị Thanh Trúc, Hiệu trưởng Trường tiểu học Đồng Phú, tình trạng thiếu GV ở các môn tin học, tiếng Anh và các môn đặc thù đang ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học. Việc biên chế được giao muộn cũng khiến nhà trường khó tuyển chọn GV hợp đồng có chuyên môn vững, lâu dài. "Chúng tôi mong tỉnh sớm bố trí đủ biên chế và có chính sách ưu tiên cho GV hợp đồng đã gắn bó nhiều năm", bà Trúc kiến nghị.

ẢNH: THANH LỘC

Đồng Phú không phải trường hợp cá biệt. Sau sáp nhập tỉnh, nhiều trường học ở các phường trung tâm hành chính của Quảng Trị ghi nhận sĩ số HS tăng mạnh, trong khi số lượng GV biên chế không tăng tương ứng.

Số liệu từ Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Trị cho thấy, năm 2025 toàn ngành được giao 28.950 biên chế sự nghiệp giáo dục nhưng vẫn thiếu hơn 3.300 người so với định mức của Bộ GD-ĐT, riêng GV thiếu 2.159 biên chế. Trong đó, mầm non thiếu 379, tiểu học thiếu 1.068, THCS thiếu 1.207 và THPT thiếu 508.

Dù thiếu tới hơn 10% so với định mức, giáo dục Quảng Trị vẫn phải thực hiện tinh giản biên chế theo lộ trình chung. Riêng năm 2026, toàn tỉnh phải giảm 999 chỉ tiêu, tạo nên nghịch lý "thiếu nhưng vẫn phải giảm", khiến các trường đứng trước nguy cơ quá tải lâu dài.

Theo bà Phạm Thị Hân, Bí thư Đảng ủy P.Đồng Hới, địa phương đang có 956 biên chế ngành giáo dục, hiện vẫn còn thiếu 100 biên chế so với nhu cầu. Tuy vậy, theo lộ trình đến 1.1.2026, phải tiếp tục tinh giản xuống còn 925 biên chế. "Các trường buộc phải mở thêm lớp nhưng GV trong biên chế lại giảm. Nếu tiếp tục tinh giản theo lộ trình hiện nay, chất lượng dạy và học chắc chắn bị ảnh hưởng", bà Hân nhận định.

Tại P.Đông Hà, ông Lê Quang Chiến, Bí thư Đảng ủy phường, cho biết địa bàn hiện có 18 trường học với 572 biên chế được giao, song con số này vẫn thấp hơn định mức quy định của Bộ GD-ĐT. Theo lộ trình, đến đầu năm 2026, phường phải giảm còn 556 biên chế, gây áp lực lớn cho hệ thống trường lớp. "Giáo dục là lĩnh vực đặc thù, nhân lực phải ổn định và tăng theo quy mô HS. Nếu tinh giản cơ học, cắt giảm theo tỷ lệ cố định mà không tính đến đặc thù từng địa phương, chất lượng giáo dục sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp", ông Chiến nhấn mạnh.

Ở tầm vĩ mô, bà Nguyễn Thị Mai, Trưởng ban Văn hóa - xã hội HĐND tỉnh Quảng Trị, cho biết đến cuối năm 2025, tỷ lệ trường đạt chuẩn quốc gia của tỉnh dự kiến chỉ gần 67%, thấp hơn mục tiêu 80% vào năm 2030. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là thiếu nguồn lực đầu tư, đặc biệt là đội ngũ GV.

Theo kế hoạch tinh giản giai đoạn 2022 - 2026, Quảng Trị phải cắt giảm 999 biên chế sự nghiệp giáo dục trong năm 2026, chiếm hơn 92% tổng chỉ tiêu tinh giản của toàn tỉnh - một áp lực rất lớn trong bối cảnh ngành đang thiếu người nghiêm trọng.

ẢNH: THANH LỘC

CẦN CƠ CHẾ LINH HOẠT THÁO "NÚT THẮT" BIÊN CHẾ

Trước nghịch lý kéo dài, UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo Sở GD-ĐT và Sở Nội vụ khẩn trương rà soát, tuyển dụng toàn bộ số chỉ tiêu còn thiếu trong năm 2025. Hai sở này phải xây dựng kế hoạch tuyển dụng bảo đảm đúng người, đúng nhu cầu, đồng thời thuyên chuyển 77 GV từ nơi thừa sang nơi thiếu trong năm học 2025 - 2026 nhằm giảm áp lực cục bộ.

Theo bà Lê Thị Hương, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Quảng Trị, tình trạng thiếu biên chế, đặc biệt ở bậc mầm non và phổ thông công lập đang là khó khăn lớn nhất của ngành. Sở đã kiến nghị Chính phủ bổ sung chỉ tiêu biên chế theo đúng định mức, giúp các cơ sở giáo dục ổn định hoạt động. Trước thực tế thiếu hụt nghiêm trọng, Sở cũng đề nghị không thực hiện tinh giản 999 chỉ tiêu sự nghiệp giáo dục trong năm 2026, bởi việc cắt giảm cơ học theo tỷ lệ 10% không phù hợp với đặc thù của giáo dục và sẽ tác động trực tiếp đến chất lượng dạy học.

Theo bà Hương, việc giảm tối đa hình thức hợp đồng ngắn hạn, tăng tuyển dụng chính thức được xem là giải pháp căn cơ để nâng cao chất lượng đội ngũ và giảm áp lực ngân sách về lâu dài.