Người 'đưa đò' thầm lặng

Giúp đời là giúp mình

Sinh ra trong một gia đình nghèo khó, tuổi thơ của cô Hạnh gắn liền với những chuyến đi, suốt ngày theo bố mẹ lênh đênh trên chiếc thuyền câu tròng trành trên sông nước, nay đây mai đó. Sau khi gia đình được lên tá túc ở bờ thành (P.Phú Thuận, TP.Huế), cô may mắn được đi học đến lớp 9. Lúc đó, cô cảm nhận được giá trị lớn lao của con chữ, kiến thức, vì nó góp phần quyết định, làm thay đổi số phận của một con người. Năm 1976, cô Hạnh tham gia hoạt động thanh niên tình nguyện P.Phú Thuận, với công việc chính là xóa mù chữ cho dân vạn đò Phú An. Ban ngày, cô phụ giúp bố mẹ đánh cá, buôn bán kiếm kế sinh nhai, đêm về là cầm đèn măng xông đến từng đò vận động, thuyết phục bà con ra lớp. Cũng năm 1976, lớp học tình thương xóa mù cho người lớn của dân vạn đò ra đời - là “phát súng” mở màn cho hành trình gắn bó với nghề “gõ đầu trẻ” không lương cho đến nay.

Người dân địa phương gọi cô Hạnh với cái tên trìu mến: “Người đưa đò thầm lặng”

Năm 1978, cô Hạnh tiếp tục đi vận động mở lớp xóa mù cho thanh niên vạn đò, độ tuổi từ 25 - 40, lớp có 35 học viên, phòng học là một HTX bỏ hoang. Đến năm 1980, đối tượng học viên được mở rộng, nhỏ nhất là 8 tuổi, lớn nhất là 50 tuổi, dạy lớp ghép, chia thành 3 nhóm với tổng số lên tới 50 người. Ngoài giờ đứng lớp, cô cùng các thanh niên tình nguyện đi gom sách giáo khoa cũ, vở đã sử dụng rồi về cắt những tờ giấy còn nguyên đóng thành tập cho các em học. Năm 1985, cô lập gia đình, được chồng (cũng là con dân vạn đò) đồng cảm, sẻ chia với việc làm thiện nguyện giàu ý nghĩa này nên cô đã có “hậu phương” vững chắc. Tới năm 1986, cô mở lớp học xóa mù tại nhà riêng ở bờ thành có 30 em. Cô Hạnh nhớ lại: Thuở ấy, vất vả, gian khổ trăm bề, nhiều lúc mình cũng thấy nản lòng, định buông xuôi vì có không ít phụ huynh do trình độ dân trí thấp, họ cực lực phản đối, không đồng ý cho con em ra lớp, bởi họ suy nghĩ: Nếu trong nhà có 1 đứa con đi học, nghĩa là gia đình mất đi một lao động, lấy ai phụ thả lừ buông lưới, cầm lái ra khơi…Tuy vậy, với lòng nhiệt huyết của tuổi trẻ, với phương châm “Không gì là không thể”, sau những tháng ngày âm thầm, kiên trì làm công tác dân vận, công sức của cô đã được đền đáp: Học sinh ra lớp, đến trường ngày càng đông, nhận thức, tư duy của người dân sông nước từng bước được thay đổi theo chiều hướng tích cực, tốt đẹp hơn.

Góp phần làm thay đổi nhận thức của người dân

Đến năm 1995, nhà cô chuyển về chỗ ở mới (60 Nguyễn Phúc Thái, P.Kim Long, TP.Huế), đây cũng là thời điểm khá vất vả, vừa đi vận động học sinh, vừa thuyết phục phụ huynh để họ đồng ý cho con em ra lớp. Đã có nhiều hộ gia đình gặp khó khăn về kinh tế, được cô giới thiệu cho hội phụ nữ xã, hướng dẫn họ làm hồ sơ vay vốn ngân hàng với lãi suất ưu đãi, hoặc tạo điều kiện cho họ tiếp cận với nguồn vốn vay từ các chương trình của những tổ chức phi chính phủ…Cô Hạnh tâm sự: “Nhiều em tới 9 - 10 tuổi mà chưa có giấy khai sinh, thế là mình đến gõ cửa nhà các bác tổ trưởng dân phố, đề xuất ý kiến để họ kịp thời tham mưu với lãnh đạo phường có phương án giải quyết kịp thời. Nhờ thế, những em học hành có chất lượng, hiệu quả thì được mình làm hồ sơ cho tham gia hòa nhập vào các trường công lập.

Lớp học của cô Bạch Thị Ngọc Hạnh đang phụ trách hiện nay là lớp ghép (lớp 1 - 5), dạy vào ban đêm từ thứ hai đến thứ sáu, tại Nhà văn hóa KV.3, P.Kim Long

Võ Văn Dần

Từ năm 1995, cô Hạnh là Ủy viên Ban Thường vụ Hội Chữ thập đỏ P.Phú Thuận. Từ năm 2000 - 2021 cô là Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ P.Kim Long. Do đặc điểm, địa bàn dân cư ở đây một bộ phận là dân chài lên định cư trên bờ, đời sống còn nhiều khó khăn, nhận thức về giáo dục, đời sống văn hóa còn nhiều hạn chế… Vì vậy, với hơn 20 năm trên cương vị là người “thuyền trưởng thiện nguyện”, trong quá trình đi vận động học sinh ra lớp, cô thường xuyên sâu sát, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của phụ huynh để tham mưu kịp thời cho lãnh đạo phường, làm sao để huy động tối đa, có hiệu quả nhiều nguồn vốn vay ưu đãi dành cho dân vạn đò lên định cư, tạo kế sinh nhai cho họ, bởi kinh tế có ổn định thì họ mới yên tâm cho con em ra lớp xóa mù. Cô Hạnh cho biết: Từ trước đến nay, có khoảng 100 hộ gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn thật sự được tiếp cận nguồn vốn vay từ ngân hàng chính sách xã hội và từ các chương trình, các tổ chức phi chính phủ….với số tiền vay là 10 - 20 triệu đồng/hộ, do chính cô hỗ trợ, hướng dẫn, kết nối. Nhờ đồng vốn đó, nhiều hộ gia đình có thêm phương tiện buôn bán, làm ăn, cho con cái học hành tử tế. Điều đáng nói, sau khi tạo điều kiện cho phụ huynh có phương tiện làm ăn, thì công tác vận động học sinh ra lớp để xóa mù được thuận tiện hơn, bởi “cái bụng hết đói, thì đưa cái chữ mới vô”.

Cũng theo cô Hạnh, tới nay, có khoảng 300 con em dân vạn đò của P.Phú An, P.Kim Long đã được xóa mù chữ. Có được thành quả đó, thiết nghĩ mấy ai làm được, mấy người kiên trì theo đuổi. Trong số đó, nhiều em đã có nghề nghiệp ổn định, có gia đình riêng, nhà cửa khang trang: Võ Văn Lành - chủ cửa hàng vàng mã ở đường Nguyễn Phúc Lan (P.Kim Long), Võ Thị Duyên - chủ tiệm cắt tóc nữ, có rất nhiều học trò, ở P.An Hòa, Trần Văn Hòe - chủ cửa hàng vật liệu xây dựng, ở P.Phú Thượng…

Hiện nay, tuy tuổi đã cao, sức đã giảm nhưng cô Hạnh vẫn đang đứng lớp ghép, với tổng số 20 cháu (từ lớp 1 - 5) tại Nhà văn hóa KV.3 (số 2 Nguyễn Phúc Lan, P.Kim Long, TP.Huế), lớp học vào ban đêm, từ thứ hai đến thứ sáu hằng tuần.

Một góc giấy khen, bằng khen của các cấp, ghi nhận cô Hạnh là người có công đem ánh sáng văn hóa đến cho hàng trăm trẻ em vạn đò

Nhiều người dân ở khu tái định cư P.Kim Long (TP.Huế) xem cô Ngọc Hạnh là người khai tâm, mở trí cho con em họ. Cả quãng đời tuổi thanh xuân của cô đã dành hết cho con trẻ, như con tằm cần mẫn nhả tơ, như con ong kiên trì tha từng tí đất xây tổ. Cô Hạnh - người đem hạnh phúc, ánh sáng văn hóa, tri thức đến cho dân vạn đò, để rồi hôm nay nhìn thấy diện mạo nhà cửa, đường sá, đời sống văn hóa, tinh thần của cư dân nơi đây đã được cải thiện, đổi thay từng ngày rất đáng trân trọng. Trong thành quả chung đó, có sự đóng góp không nhỏ về thời gian, công sức, tâm huyết của cô giáo Bạch Thị Ngọc Hạnh trong suốt mấy mươi năm qua. Ghi nhận sự cống hiến không biết mệt mỏi của cô cho sự nghiệp giáo dục và công tác xóa mù chữ ở khu tái định cư xóm Vạn Đò (P.Kim Long), nên cô đã được các cấp tặng nhiều giấy khen, bằng khen, huy chương. Đặc biệt, năm 2015 cô giáo Bạch Thị Ngọc Hạnh vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng ba. Điều quan trọng hơn, cô Hạnh cảm thấy hạnh phúc ngập tràn vì được bà con địa phương vô cùng yêu quý, ngưỡng mộ và gọi bằng cái tên trìu mến: “Người đưa đò thầm lặng”.