Nguy cơ hít sặc, tử vong do bất cẩn trong ăn uống

Bệnh nhân (BN) L.V.Q (82 tuổi, ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM) nhập viện Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM) trong tình trạng suy hô hấp, tím tái. Theo người nhà, ông Q. ăn sáng bánh cuốn với chả lụa. Sau khi ăn xong, ông Q. thấy khó thở và triệu chứng ngày càng nghiêm trọng. Người nhà đã đưa ông Q. đến bệnh viện cấp cứu.

Qua nội soi, các bác sĩ (BS) phát hiện có 2 miếng chả lụa nằm chắn trong đường thở của BN. Dị vật được gắp ra ngoài. BN được chăm sóc đặc biệt và hiện đã ổn định.

Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn như ông Q. BS chuyên khoa 2 Hoàng Ngọc Ánh, Phó khoa Hồi sức tích cực, chống độc - Bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM), cho biết: Bệnh viện thường xuyên tiếp nhận nhiều trường hợp bị hít sặc (trung bình 5 ca/tháng) dẫn đến nguy kịch, thậm chí tử vong. Trong tháng qua, có 4 người cao tuổi bị hít sặc (3 nam, 1 nữ, từ 82 - 88 tuổi). Trong đó, ông Q. may mắn được cứu sống, 3 trường hợp còn lại đã không qua khỏi.

Các trường hợp nhập viện cấp cứu thường có dấu hiệu khó thở, tím tái. Qua nội soi, các BS nhận thấy có dịch dạ dày lợn cợn, sữa, chả, trứng hay thậm chí cả miếng thịt... trong đường hô hấp.

“Hít sặc là tình huống khẩn cấp có thể đe dọa tính mạng, khi dị vật rơi vào đường hô hấp gây tắc nghẽn. Đây là sự cố có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất với người già và trẻ em. Trong đó, đặc biệt nguy hiểm hơn đối với người cao tuổi, việc điều trị khó khăn, kéo dài và tốn kém; thậm chí tử vong”, BS Ánh nhận định.

Theo BS Ánh, ở người lớn tuổi, nguy cơ hít sặc xảy ra nhiều hơn. Hít sặc cũng là di chứng của đột quỵ nhồi máu não. Khoảng 52% trường hợp xảy ra sau đột quỵ cấp. “Hít sặc, mắc dị vật đường thở ở người cao tuổi đặc biệt nguy hiểm vì hệ hô hấp, đường thở của họ thường đã yếu, lão hóa. Vì vậy, rất dễ dẫn đến biến chứng viêm phổi hít, nhiễm trùng gây tử vong dù đã được nội soi lấy dị vật ra ngoài. Một nguy hiểm nữa khi hít sặc là dịch vị dạ dày tràn vào, có tính a xít sẽ gây tổn thương rộng đường hô hấp”, BS Ánh nói thêm.

BS lưu ý triệu chứng của hít sặc là ho, khò khè, khó thở và tím tái đối với trường hợp nặng. Tuy nhiên, các triệu chứng này thường bị bỏ qua và điều trị sơ sài. Nhiều trường hợp bị hít sặc, có hạt cơm, mẩu thịt nhỏ rơi vào đường thở nhiều tháng, không được phát hiện và chỉ điều trị viêm hô hấp.

BS Ánh khuyến cáo cần chú ý trong việc chăm sóc người cao tuổi: phải cho thức ăn mềm, tránh thức ăn xơ dính, cần xay nhỏ thức ăn. Cho ăn khi BN, người cao tuổi tỉnh; khi ăn phải ngồi hoặc nửa ngồi, sau đó đứng lên; cho ăn chậm, giúp hỗ trợ mở miệng đối với người khó khăn khi vận động miệng; nhắc nhở người cao tuổi khi họ ngậm thức ăn lâu; chú ý vệ sinh răng miệng…

Nhận biết dấu hiệu Theo BS Ánh, người cao tuổi, người sau tai biến là nhóm đối tượng có nguy cơ hít sặc cao. Để đề phòng, người nhà cần nhận biết dấu hiệu rối loạn nuốt gồm: khi ăn uống hay bị rơi ra ngoài, hay chảy nước bọt, nhiều đàm; khó khăn khi nhai cắn; ăn chậm, không nhai nuốt mà ngậm thức ăn hoài trong miệng. Cần nghĩ ngay đến hóc dị vật, hít sặc, kiểm tra và cho người cao tuổi đi khám ngay khi có triệu chứng: ho sặc khi nuốt, khi đang nhai; thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau ăn; viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần...