Nguy cơ núi lửa bùng nổ vì hạt nhân Triều Tiên

Trong nghiên cứu đăng trên chuyên san Nature số mới nhất, một nhóm 4 nhà địa chất học Hàn Quốc cảnh báo những đợt thử hạt nhân liên tục của CHDCND Triều Tiên có thể khiến núi lửa Paekdu, nằm vắt ngang biên giới bán đảo Triều Tiên với Trung Quốc, thức giấc phun trào dung nham sau thời gian dài ngủ yên.

Bài viết của các chuyên gia Hàn Quốc cho ra rằng núi Paekdu nằm cách bãi thử nghiệm hạt nhân Punggye-ri chỉ chừng 113 km. Punggye-ri là nơi Triều Tiên tuyên bố đã thử nghiệm thành công bom nhiệt hạch (bom hydrogen, tức bom H) vào ngày 6.1, gây động đất mạnh 5,1 độ Richter làm rung chuyển nhiều tòa nhà cách đó hàng trăm ki lô mét. Đây cũng là vụ thử hạt nhân thứ tư của Triều Tiên, sau các năm 2006, 2009 và 2013, và lần nào cũng gây ra động đất nhân tạo.

Paekdu là ngọn núi cao nhất trên bán đảo Triều Tiên với 2.750 m. Trên đỉnh núi có một hõm chảo núi lửa lớn đường kính khoảng 5 km. Nằm ở trũng hõm là một hồ nước chu vi 12 - 14 km, sâu trung bình 213 m. Nước chảy ra khỏi hồ ở phía bắc tạo ra thác nước cao 70 m.

Theo Đài RT, lần phun trào mới đây nhất của Paekdu là vào năm 1903 còn lần lớn nhất là vào năm 946, vốn được các chuyên gia mệnh danh là “đợt phun trào thiên niên kỷ”.

Khi đó, núi lửa đã giải phóng năng lượng tương đương 1 triệu quả bom nguyên tử, tạo ra lớp dung nham, đất đá dày tới hơn 300 m. Ngoài ra, một đám mây tro bụi bao phủ nhiều nơi ở miền bắc Nhật Bản, cách xa Paekdu tới hơn 1.000 km. Đài CBS dẫn lời Giáo sư Clive Oppenheimer thuộc Đại học Cambridge (Anh) đánh giá đây là một trong những vụ phun trào núi lửa lớn nhất trong lịch sử nhân loại.

Theo các nhà khoa học Hàn Quốc, túi chứa nham thạch trong lòng núi Paekdu đang ngày phình to do tích tụ nhiều khí sulphur dioxide trong nhiều năm qua và chỉ thêm một đợt thử bom hạt nhân của Triều Tiên là có thể khiến tất cả nổ tung.

Yonhap dẫn lời Giáo sư Hong Tae-kyung thuộc Đại học Yonsei (Seoul), trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Núi lửa có thể bị đánh thức bởi các chuyển động địa chất lớn. Một vụ nổ do thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất sẽ đe dọa đến sự ổn định của túi chứa dung nham”. Ông còn cảnh báo thêm: “Những vụ nổ hạt nhân trong lòng đất gây ra dư chấn mạnh 5 - 7,6 độ Richter có thể gây sức ép lên các túi chứa nham thạch. Các lần thử của Triều Tiên được cho là tạo ra thay đổi áp suất khí quyển lên đến hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm kilopascal (đơn vị đo áp suất khí quyển - NV), làm gia tăng nguy cơ phun trào”.

Trong vụ thử nhiệt hạch hôm 6.1, rung chấn được tạo ra lớn tới mức nhiều người Trung Quốc sống gần biên giới với Triều Tiên phải khẩn cấp sơ tán. Theo Đài CCTV (Trung Quốc), hàng trăm cư dân tại tỉnh Cát Lâm cảm nhận rõ bàn ghế rung lắc dữ dội trong vài giây còn một số trường học phải lập tức sơ tán học sinh sau khi sân chơi bị nứt.

Núi lửa Trường Bạch và hồ miệng núi lửa Thiên Trì nằm tại biên giới Trung Quốc - Triều Tiên - Ảnh: AFP

Cảnh báo của các chuyên gia Hàn Quốc được đưa ra trong bối cảnh giới chức Hàn Quốc và Mỹ tuyên bố kết quả phân tích hình ảnh chụp từ vệ tinh cho thấy Triều Tiên có khả năng tiến hành thử nghiệm vụ thử hạt nhân lần thứ 5 tại Punggye-ri. Yonhap dẫn nguồn tin tình báo Hàn Quốc cho biết nhiều khả năng Bình Nhưỡng đã hoàn tất việc xây dựng các đường hầm mới, sẵn sàng thử hạt nhân vào bất cứ lúc nào.

Trong hơn 10 năm qua, Triều Tiên đã thực hiện 4 vụ thử hạt nhân, đồng thời phóng 6 tên lửa đẩy mang vệ tinh bị cho là nhằm thử tên lửa đạn đạo trá hình. Tất cả các hoạt động này đều bị Mỹ và các đồng minh chỉ trích dữ dội còn nước láng giềng Trung Quốc cũng nhiều lần bày tỏ quan ngại. Sau các thông tin mới nhất về hoạt động chuẩn bị tại Punggye-ri, các nhà phân tích phương Tây cảnh báo lãnh đạo Kim Jong-un có thể ra lệnh thực hiện vụ thử hạt nhân lần thứ 5 “mà không cần tuyên bố trước”.

Ngọn núi thiêng Ngọn núi Paekdu (Bạch Đầu) được xem là một trong những địa điểm linh thiêng và quan trọng nhất của Hàn Quốc lẫn CHDCND Triều Tiên. Theo thư tịch cổ và huyền sử, dân tộc Triều Tiên khởi phát từ ngọn núi này. Theo Yonhap, đỉnh Paekdu được nhắc tới trong quốc ca Hàn Quốc. Ngoài ra, tài liệu lịch sử CHDCND Triều Tiên tuyên bố nhà lãnh đạo Kim Jong-il đã chào đời trên núi Paekdu, trong khu căn cứ kháng Nhật do cha ông là Chủ tịch Kim Il-sung (Kim Nhật Thành) lãnh đạo. Trong khi đó, Trung Quốc gọi Paekdu là núi Trường Bạch, cái tên thường nhắc đến trong các tác phẩm võ hiệp của nước này. Do vị trí địa lý đặc biệt nên đây cũng là đối tượng tranh chấp chủ quyền giữa Hàn Quốc, Triều Tiên và Trung Quốc. Theo tờ Chosun Ilbo, vào năm 1962, Triều Tiên và Trung Quốc ký hiệp định phân chia núi Paekdu với phía Bình Nhưỡng sở hữu khoảng 54,5% diện tích nhưng Hàn Quốc tuyên bố không chấp nhận việc phân chia này.