Nhà sản xuất tự thân

Từ đầu năm 2022 đến nay đã có trên dưới 20 phim chiếu mạng ra mắt, chủ yếu được sản xuất bởi các nghệ sĩ. Đáng chú ý có thể kể đến: Chuyện xóm tui phần 3 (vợ chồng Thu Trang - Tiến Luật sản xuất, tập 3 sau 1 tuần ra mắt vẫn còn ở top 6 thịnh hành trên YouTube tính đến chiều qua 24.3), Hẻm cụt (Trấn Thành), Mèn đét ơi (Võ Tấn Phát), Cậu Út cậu con Cúc (Huỳnh Lập), Về nhà là tết (Quách Ngọc Tuyên), Làng cù lần (Huy Khánh), Tết này có chồng (Hồ Bích Trâm)… Trước đó, hàng loạt những phim chiếu mạng của nghệ sĩ - nhà sản xuất tự thân liên tục tung ra, từ sản phẩm của các nghệ sĩ tên tuổi gắn với thị trường này đến những đứa con tinh thần đầu tay của diễn viên thuộc dạng “lính mới” trên mặt trận chiếu mạng, như Thanh Tân (tức Tân Trề), Minh Hằng, Jang Mi…

Tuy vậy, nhiều nhà làm phim chiếu mạng nhìn nhận, sau thời gian “trăm hoa đua nở”, trùng lặp đề tài, diễn viên quen mặt, thậm chí một vài diễn viên sau một thời gian đóng hoài vẫn chưa có vai chính cũng ráng gồng mình lập kênh, sản xuất phim riêng để đóng chính nhưng lực chưa tới, thành ra nhạt nhòa…, theo quy luật sinh tồn, thị trường sẽ chọn lọc lại: chỉ ai đầu tư bài bản, chất lượng mới tồn tại.

Phim Tương sinh tương khắc của diễn viên Tân Trề - “lính mới” trong nhóm nhà sản xuất tự thân

NSX cung cấp

Dễ mà khó

Điều hiển nhiên ở các phim chiếu mạng do nghệ sĩ làm nhà sản xuất là họ kiêm vai chính của phim, thỏa sức sáng tạo cho vai diễn của mình. Quách Ngọc Tuyên dĩ nhiên là nhân vật chính của series Thằng Khờ hay Vi cá tiền truyện; Tân Trề đảm nhận gã giang hồ nghĩa khí trong Tương sinh tương khắc; Minh Hằng làm nữ chính Kẻ săn tin; nữ chính - từ một cô gái bán hàng rong tại bến xe vô tình lạc vào thế giới song song và trở thành công chúa bất đắc dĩ trong Công chúa bến xe không ai khác là Jang Mi; hay Thu Trang đến nay được khán giả gọi là “Chị Mười Ba” - tên phim chiếu mạng ăn khách và sau đó đã ra rạp thành công của vợ chồng cô.

Ngoài việc đóng vai do mình tự sáng tạo, một số nghệ sĩ cho biết, từ tâm lý muốn làm cái mình thích - làm phim do mình nghĩ ra, tăng độ “nhận diện” với khán giả - muốn giới thiệu bản thân hơn là làm phim để kiếm tiền, thách thức mình ở vai trò bao quát hơn… đã khiến họ rất hào hứng, bằng mọi cách huy động nguồn lực lẫn quan hệ và cuối cùng là bỏ tiền làm phim chiếu mạng, trở thành một nhà sản xuất tự thân. Ở vai trò này, họ phải đảm đương nhiều công việc: từ chuẩn bị tài chính, lên ý tưởng kịch bản, vận hành ê kíp sản xuất, thậm chí có nghệ sĩ kiêm từ đạo diễn đến tìm đầu ra cho sản phẩm (kết hợp phát trên các ứng dụng khác), đóng chính…

Chính vì vậy, như diễn viên Tân Trề từng chia sẻ, công việc của một nhà sản xuất tự thân rất áp lực, mà lớn nhất vẫn là vấn đề tài chính. Anh cho biết, trong khoảng 2 tỉ đầu tư cho Tương sinh tương khắc, cùng việc kêu gọi tài trợ, anh đã phải dùng số tiền tích cóp hơn 10 năm làm nghề để bù vào. Chưa kể, như anh nói, một số đồng nghiệp thân thiết không nhận cát sê để ủng hộ sản phẩm đầu tay này của anh. Với Quách Ngọc Tuyên, dù được các anh chị em nghệ sĩ ủng hộ, không đề cập chuyện thù lao, song để làm Thằng Khờ phần 3, anh đã phải lấy hết tiền tiết kiệm và về quê vay cha thêm 200 triệu đồng trang trải kinh phí. Ngay cả tên tuổi như Huỳnh Lập cũng từng bày tỏ anh đã phải “cày show” để trả nợ sau khi phim hoàn thành.

Theo nhà sản xuất Nguyễn Minh (Giám đốc Công ty Kịch bản Việt), “các nhà sản xuất tự thân hay nói với nhau rằng: làm phim chiếu mạng như bỏ bạc chẵn đi lượm bạc cắc, vừa lâu, vừa rủi ro không biết bao giờ mới thu lại đủ. Chuyện kiếm lời là có, nhưng không phải với tất cả”. Như Huỳnh Lập, ban đầu khi sản xuất phim chiếu mạng, anh cũng cho rằng chủ yếu là để giới thiệu bản thân chứ không nhằm mục đích kiếm tiền. Và như nhận định của một số nhà sản xuất, họ chỉ kiếm được tiền khi đầu tư bài bản, kênh có lượng theo dõi cao, sản phẩm chất lượng, thu hút được tài trợ, quảng cáo...; nên nhiều nhà sản xuất tự thân sau một thời gian tự sản xuất đã đưa ra tiêu chí: có tài trợ mới làm vì nhận thấy khó thu hồi vốn từ các dự án trước.

Quách Ngọc Tuyên vét hết tiền tiết kiệm, vay người nhà để sản xuất Thằng Khờ

Đào tạo thế hệ nhà sản xuất tự thân mới ?

Một vấn đề đang được nhà sản xuất tự thân khi làm phim chiếu mạng quan tâm, đó là hậu kiểm nội dung phim trên mạng, theo dự thảo luật Điện ảnh (sửa đổi). Theo một số nhà làm phim, việc hậu kiểm được ủng hộ, giúp thanh lọc những nội dung nhảm nhí, lố lăng, kích động bạo lực... với điều kiện: phải có tiêu chí kiểm duyệt rõ ràng, tránh chung chung cảm tính để các nhà sản xuất tự thân biết được cần tránh điều gì trong quá trình sản xuất. “Hậu kiểm chưa chắc sẽ giúp môi trường phim chiếu mạng sạch sẽ hơn, vàng nhiều hơn cám nhưng cũng là một chỉ dấu quan trọng để biết rằng thị trường này không phải tự do hoàn toàn, mà tự do sáng tạo trong một chuẩn mực, có định hướng và cùng hướng tới mục tiêu chung: ít sạn nhất có thể”, nhà sản xuất Nguyễn Minh nhìn nhận. Anh cũng đề xuất rằng, “Việc giáo dục cho học sinh cấp 3 về việc làm phim chiếu mạng là điều cần được quan tâm. Điều này giúp các em có thể trở thành các nhà sản xuất tự thân bởi đây là lực lượng hùng hậu cho việc trở thành các nhà sáng tạo nội dung tương lai trên không gian mạng. Nếu định hướng các em ngay từ đầu, không lâu sau chúng ta có những sản phẩm xanh - sạch - đẹp nhất có thể”.