Những bức thư gửi người mai sau - Kỳ 3: Tình yêu trong chiến tranh

Trong chiến tranh, đã có những liệt sĩ để lại những cuốn nhật ký như chị Đặng Thùy Trâm, anh Nguyễn Văn Thạc và nhiều người khác. Nhưng cũng có những liệt sĩ chỉ để lại những bức thư gửi về cho gia đình. Liệt sĩ Phạm Ngọc Hùng là một trường hợp như vậy. Điều kỳ lạ là số lượng những bức thư mà liệt sĩ Hùng gửi lên tới con số 60, và đủ in thành một quyển sách. Nếu được in, thì đó là một quyển sách chỉ gồm toàn những bức thư. Tôi có cảm giác, khi viết những bức thư ấy, Phạm Ngọc Hùng không chỉ gửi về cho cha mẹ anh em mình, mà anh còn như muốn ký thác một nỗi niềm gì. Bây giờ, 45 năm sau khi anh Hùng hy sinh, đọc lại những bức thư của anh gửi cho gia đình, lại cảm thấy như những bức thư ấy muốn gửi tới cả những thế hệ thanh niên đang sống hôm nay. Và đây là những dòng thư đầy tình cảm mà Phạm Ngọc Hùng gửi về cho em gái:

Có một người con gái cùng học một lớp với Phạm Ngọc Hùng, sau này là một dược sĩ. Bao nhiêu năm sau khi Phạm Ngọc Hùng hy sinh, vào những ngày cuối cùng trên giường bệnh, người nữ dược sĩ ấy bỗng thổ lộ với người thân về mối tình đầu của mình. Một mối tình “học trò” mà chị ấp ủ qua mấy chục năm, qua cái chết của người con trai chị thương yêu. Và người chị yêu đó là Phạm Ngọc Hùng.

Gia đình liệt sĩ Phạm Ngọc Hùng Ảnh gia đình cung cấp

Đó là một tình yêu trong trẻo như những giọt sương mai mà ở miền Bắc ngày ấy có bao người đã trải qua, đã cảm nhận. Nó mang màu sắc Thanh giáo, giống như mối tình mà chị Đặng Thùy Trâm đã mang theo từ Hà Nội vào chiến trường Quảng Ngãi. Có thể các bạn thanh niên bây giờ yêu khác với thế hệ thanh niên hồi ấy, nhưng khi đọc lại những cuốn nhật ký, những bức thư của những người yêu nhau thời ấy gửi từ chiến trường về hậu phương hay từ hậu phương ra chiến trường, chúng ta có thể thấy được cái mãnh liệt được nén lại của tình yêu, sự thủy chung đầy chứa chất hiện lên qua mỗi giòng chữ. Đó là tình yêu thời chiến tranh. Mà ai cũng biết, chiến tranh dường như không có chỗ cho tình yêu. Vậy mà những người con trai con gái ngày ấy vẫn yêu nhau, vẫn chờ đợi nhau trong khắc khoải. Rất nhiều “một nửa” của những mối tình ấy đã không bao giờ còn trở về, còn có ngày sum họp. Nhưng vì sao, tình yêu cứ còn sống mãi trong lòng những người đã mất người yêu, mất mối tình gần như duy nhất của mình? Khi được nghe câu chuyện về mối tình sống trong lòng người phụ nữ dược sĩ suốt mấy chục năm, mà trước khi chết chị mới thổ lộ, nhà văn Nguyễn Quang Sáng đã đặc biệt xúc động. Ông đã sống qua thời chiến tranh ấy, và đã biết những mối tình như thế có sức sống ghê gớm như thế nào.

Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam có thể sưu tầm, tập hợp những câu chuyện tình yêu thời chiến tranh chống Mỹ và in thành một quyển sách cho các bạn thanh niên hôm nay đọc. Tôi nghĩ, đó sẽ là một quyển sách được thanh niên hôm nay đón nhận, dù tình yêu ngày trước có khác với tình yêu bây giờ về phương thức thể hiện. Liệt sĩ Phạm Ngọc Hùng trong suốt chặng đường hành quân dài dặc của mình, trong suốt thời gian sống trong chiến trận của mình hẳn đã mang trong tim hình bóng một người con gái Hà Nội, mang theo những xúc cảm tình yêu đầu tiên, và với Hùng, là cuối cùng.

Với 60 bức thư gửi về gia đình, người thân không đọc thấy một giòng nào Phạm Ngọc Hùng viết về người con gái mình yêu. Câu chuyện ấy có thể chìm sâu sau khi Hùng hy sinh. Vậy mà hơn 40 năm sau, đột nhiên nó sống lại qua những lời trăn trối của một người phụ nữ. Khi tôi viết xong trường ca “Metro” vào năm 2009, tôi cũng gặp một trường hợp rất bất ngờ như vậy. Sau khi trường ca được in trên báo Văn Nghệ, một buổi sáng tôi nhận được điện thoại từ một người lạ. Một giọng phụ nữ mà tôi đoán ngay là người Hà Nội. Chị ấy nói, có một nhân vật trong trường ca của tôi tên là T. - một dược sĩ đã hy sinh sau khi vượt qua Trường Sơn vào chiến trường Nam Bộ. Chị đọc và có cảm giác đó chính là người bạn trai, chính xác hơn là người yêu vốn học cùng lớp dược sĩ cao cấp với chị. Chị nói đúng đặc điểm của người ấy, và tôi công nhận ngay, người bạn dược sĩ cùng đi trên Trường Sơn với tôi, cùng trải qua những ngày sốt rét với tôi chính là người ấy. Đã 38 năm sau khi người dược sĩ nhân hậu ấy hy sinh, có một người phụ nữ đã thổ lộ đó chính là mối tình đầu của mình. Tôi đã không cầm được nước mắt. Quả thật, ở nước ta thời chiến tranh không hiếm những trường hợp như thế.

Và đó cũng là câu chuyện mà liệt sĩ Phạm Ngọc Hùng không nói ra, nhưng anh muốn âm thầm gửi lại cho những người mai sau, cho thế hệ thanh niên bây giờ.

Chúng ta đã từng có một thế hệ thanh niên biết yêu thương, thủy chung, dâng hiến và hy sinh như thế.