Những điểm mới khi luật Tài nguyên nước 2023 có hiệu lực từ ngày 1.7

'Thay đổi phương thức quản trị nguồn nước'

Hội nghị có sự tham gia của đại diện Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; đại diện các bộ: NN-PTNT, Xây dựng, Công thương; đại diện Cục Quản lý tài nguyên nước và các đơn vị liên quan thuộc Bộ TN-MT,  29 sở TN-MT khu vực miền Bắc và Bắc Trung bộ...

Đ.H

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ TN-MT Lê Công Thành cho biết, luật Tài nguyên nước và các văn bản quy định chi tiết được ban hành, đánh dấu bước tiến rất lớn về tư duy, cách tiếp cận, thay đổi phương thức quản trị tài nguyên nước trong bối cảnh nguồn nước của Việt Nam được đánh giá là còn nhiều thách thức.

Theo ông Thành, 4 nhóm chính sách được thể hiện xuyên suốt trong luật Tài nguyên nước gồm: bảo đảm an ninh nguồn nước; xã hội hóa ngành nước; kinh tế tài nguyên nước và bảo vệ tài nguyên nước, phòng, chống tác hại do nước gây ra.

Bộ TN-MT đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành kế hoạch triển khai thi hành luật. Đồng thời, ngay khi các văn bản quy định chi tiết thi hành luật được ban hành, Bộ TN-MT đã có 3 văn bản gửi các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư đề nghị phổ biến văn bản cũng như sẵn sàng triển khai khi các văn bản nêu trên có hiệu lực thi hành.

"Luật Tài nguyên nước và các văn bản quy định chi tiết được ban hành đã quy định trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, ban, ngành ở T.Ư và địa phương, trong đó giao cho địa phương thực thi 28 nội dung để tổ chức thi hành luật (điều tra cơ bản, phương án khai thác trong quy hoạch tỉnh, lập, cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước...)", Thứ trưởng Lê Công Thành nói.

Đảm bảo an ninh tài nguyên nước quốc gia

Cũng tại hội nghị, ông Ngô Mạnh Hà, Phó cục trưởng Cục Tài nguyên nước (Bộ TN-MT), cho hay luật Tài nguyên nước được ban hành và có hiệu lực từ ngày 1.7 có rất nhiều điểm mới, tác động đến nhiều đối tượng, góp phần thay đổi rất lớn phương thức quản trị tài nguyên nước ở Việt Nam trong bối cảnh hiện nay.

Đ.H

Một trong những nguyên tắc cốt lõi của luật là tài nguyên nước phải được quản lý tổng hợp, thống nhất về số lượng và chất lượng, giữa nước mặt và nước dưới đất, giữa thượng lưu và hạ lưu; phân công, phân cấp rõ trách nhiệm quản lý nhà nước về tài nguyên nước, nguồn nước với trách nhiệm quản lý nhà nước về quy hoạch, xây dựng, vận hành công trình thủy lợi, thủy điện, cấp nước đô thị, cấp nước nông thôn...

Luật được xây dựng theo hướng quy định tất cả các nội dung về quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, phòng, chống tác hại do nước gây ra. Đồng thời, quy định rõ quản cái gì, quản như thế nào và ai quản.

Đặc biệt, luật Tài nguyên nước có hiệu lực sẽ hướng tới mục tiêu năm 2030 là nâng cao mức đảm bảo an ninh nguồn nước quốc gia lên nhóm các quốc gia đảm bảo an ninh tài nguyên nước hiệu quả trong khu vực Đông Nam Á và tiệm cận với các nước tiên tiến trên thế giới.

"Vấn đề bảo đảm an ninh nguồn nước cho sinh hoạt được đặc biệt chú trọng. Trong đó, quy định việc kiểm soát các hoạt động có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt. Đồng thời, giao cho Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, các bộ, cơ quan ngang bộ, địa phương xây dựng danh mục công trình cấp nước sinh hoạt đặc biệt quan trọng trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt", ông Hà nói.

Theo ông Hà, luật đã bổ sung quy định về điều hòa, phân phối tài nguyên nước, trong đó quy định cụ thể việc xây dựng kịch bản nguồn nước; tổ chức thực hiện các biện pháp ứng phó, giảm thiểu thiệt hại do hạn hán, thiếu nước gây ra trên các lưu vực sông. Trong đó, quy định cụ thể trách nhiệm của Bộ TN-MT các bộ, UBND cấp tỉnh trong việc xây dựng kịch bản phân phối tài nguyên nước.

Ngoài ra, quản trị tài nguyên nước quốc gia trên nền tảng công nghệ số cũng là một trong những điểm nổi bật của luật Tài nguyên nước 2023. Công nghệ số được đẩy mạnh sẽ hỗ trợ các cơ quan quản lý trong quá trình quyết định điều hòa, phân phối tài nguyên nước, vận hành hồ chứa, liên hồ chứa, giảm thiểu tác hại do nước gây ra, đặc biệt khi xảy ra tình trạng thiếu nước trên các lưu vực sông.

Phục hồi các "dòng sông chết"

Phó cục trưởng Cục Tài nguyên nước cho biết thêm, luật Tài nguyên nước 2023 bổ sung các quy định về phí, lệ phí, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước nhằm nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên nước, sử dụng nước tiết kiệm của người sử dụng nước; sửa đổi, bổ sung quy định về tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước nhằm tính đúng, tính đủ giá trị tài nguyên nước.

Đ.H

Đặc biệt, trong trường hợp hạn hán, thiếu nước thì hạn chế phân phối tài nguyên nước cho các hoạt động sử dụng nhiều nước, chưa cấp thiết và ưu tiên cấp cho sinh hoạt, các hoạt động sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.

Theo ông Hà, luật Tài nguyên nước 2023 đã bổ sung nhiều quy định, chính sách liên quan đến phục hồi các dòng sông và để đảm bảo tính khoa học, khả thi đã quy định rõ cơ chế, chính sách về tài chính cho hoạt động phục hồi nguồn nước để có cơ sở huy động, phân bổ nguồn lực phục hồi nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm.

Đồng thời, bổ sung quy định xây dựng kế hoạch, chương trình, đề án phục hồi nguồn nước bị suy thoái, cạn kiệt, ô nhiễm; ưu tiên phục hồi các "dòng sông chết" nhằm khôi phục nguồn nước, tạo dòng chảy, cải tạo cảnh quan môi trường sinh thái, trong đó kèm theo chương trình, đề án, dự án ưu tiên làm sống lại các dòng sông (đang được bắt đầu thực hiện đối với sông Bắc Hưng Hải, sông Nhuệ, sông Đáy thông qua việc xây dựng các đập dâng để tạo dòng chảy).