Những gia tộc cải lương lừng danh: Những cô đào nổi tiếng của dòng họ Tư Hélene

Ông Hai Núi là một trong những nghệ sĩ tiền phong trong phong trào hát bội pha cải lương. Năm 1934, ông lập gánh Tân Hí Ban với thành phần đào kép đa số là con cháu, dâu rể trong nhà, chẳng hạn Hề Tỵ (con trai lớn), đào mùi Chín Điệp (vợ của Hề Tỵ), Thiện Tâm (con trai thứ, kép độc), đào Kim Anh (vợ của Thiện Tâm), cô đào Tư Hélene (con gái, tài sắc tuyệt vời), Văn Long (chồng cô Tư Hélene, kép chánh, được mệnh danh là danh ca vọng cổ)…

Hề Tỵ có lối hài bất ngờ, khiến khán giả thích thú. Còn kép độc Thiện Tâm thì sáng tạo ra cách đấu bằng dao găm, có sự khác lạ so với đánh kiếm, thương đao lúc bấy giờ, lại thêm màn phi thân qua cửa sổ rất đẹp mắt. Còn kép Văn Long thì ca vọng cổ mùi mẫn tương tự NSND Út Trà Ôn, khán giả yêu mến vô cùng.

Nói riêng về cô đào Tư Hélene, người có nhan sắc lộng lẫy, quý phái, nhất là đôi mắt quyến rũ khiến nhiều khán giả đảo điên. Bà có thể đóng vai mùi ngọt lịm, mà cũng có thể đóng vai lẳng rất hấp dẫn. Bà và Văn Long làm nên đôi uyên ương trên sân khấu lẫn ngoài đời, là “cây hái ra tiền” của ông bầu Hai Núi và gánh Tân Hí Ban.

Hai vợ chồng nghệ sĩ này có hai người con, một không theo nghề hát, còn một là cô đào Kim Hoa, làm nên thế hệ thứ ba cũng lẫy lừng không kém. Kim Hoa mới 10 tuổi đã theo mẹ lênh đênh gánh hát, học nghề chung với Nam Hùng, Ánh Hoa, Hoài Dung, Hoài Mỹ… là những tên tuổi lừng danh sau này. NSƯT Nam Hùng là con nuôi NSND Phùng Há, mọi người từng yêu mến qua vai thầy Đề (Ngao Sò Ốc Hến), Chu Phác Viên (Lôi vũ)...; còn Ánh Hoa là nghệ sĩ cải lương lẫn điện ảnh, “phủ sóng” cả trăm bộ phim; hai chị em Hoài Dung - Hoài Mỹ thọ giáo NSND Phùng Há, sau trở thành bà bầu nổi tiếng. Thế hệ của Kim Hoa đều thành danh.

Kim Hoa thì nổi danh trên sân khấu Thanh Minh - Thanh Nga, đóng chung với các nghệ sĩ Thanh Sang, Bạch Tuyết, Út Trà Ôn, Thanh Nga, Hữu Phước… đủ các loại vai mùi - lẳng - độc. Sau, bà chuyển sang đại bang Việt Hùng - Minh Chí và có chồng là kép hát Hương Huyền cùng hát chung sân khấu. Họ có một người con trai và một cô con gái chính là nghệ sĩ Thanh Hằng hiện nay. Nhưng đôi vợ chồng Kim Hoa - Hương Huyền tan vỡ, Kim Hoa đi bước nữa với nghệ sĩ Hoài Châu, sinh thêm ba cô gái là Ngân Quỳnh, Thanh Ngọc, Thanh Ngân, bắt đầu một thế hệ trẻ rực rỡ.

Nghệ sĩ Thanh Hằng vai nữ tướng Thánh Thiên trong vở Tiếng trống Mê Linh do Gia Bảo tổ chức

Thế hệ thứ tư của gia tộc Tư Hélene toàn nghệ sĩ nữ và tỏa sáng từ cuối thế kỷ 20 sang đầu thế kỷ 21. Suốt 30 năm nay, Thanh Hằng và Thanh Ngân là những cái tên luôn được ái mộ. Còn Ngân Quỳnh và Thanh Ngọc thì mạnh về tân nhạc hơn.

Từ nhỏ, Thanh Hằng từng theo chân mẹ đi hát ở đoàn Thanh Minh - Thanh Nga. Cô bé ngồi trong cánh gà nhìn ra sân khấu say sưa dõi theo “cô Ba” Thanh Nga ca diễn, đến nỗi thuộc lòng các vở tuồng. Lớn lên một chút thì được phân công vào nhóm múa. Sau khi rời đoàn Thanh Minh - Thanh Nga, Thanh Hằng nhớ cô Ba quá, bèn đổi nghệ danh, trong đó ghép tên mình và tên cô Ba mới cho ra chữ Thanh Hằng. Trải qua nhiều sân khấu, Thanh Hằng nổi lên như một cô đào đẹp có thể đóng đủ các loại vai từ mùi, thương, lẳng, độc, hài… Năm 1991, Thanh Hằng đoạt giải Trần Hữu Trang mùa đầu tiên, cùng lúc với Vũ Linh, Tài Linh, Phương Hồng Thủy, Thanh Thanh Tâm, Ngọc Huyền.

Nhưng tiếc rằng, vì lý do đoàn tụ gia đình nên năm 2001, Thanh Hằng sang Úc định cư, khép lại giấc mơ nghệ thuật. Suốt 15 năm ở Úc, chị buôn bán nhỏ để nuôi con ăn học, tần tảo sớm hôm. Để rồi bất ngờ, một lần gặp lại anh em nghệ sĩ sang Úc biểu diễn, ngọn lửa cải lương bừng cháy trong chị, thế là 2016, chị khăn gói trở về quê hương, sống nốt phần đời còn lại với cải lương. Chị nói: “Cải lương như máu thịt của tôi rồi, không bỏ được. Con cái đã trưởng thành, tôi yên tâm làm những gì mình thích”. Khán giả đón nhận chị nồng nhiệt, chị chạy show không kịp nghỉ. Vừa diễn cải lương, vừa đóng phim, vừa làm giám khảo các cuộc thi vọng cổ, khi rảnh thì lao vào bếp nấu ăn cho bạn bè với tay nghề điêu luyện và trái tim say mê, Thanh Hằng được mọi người yêu mến bởi tính tình chân thành, giản dị, nhân hậu, hòa đồng, có thể nói là tài đức vẹn toàn.

Còn lại Thanh Ngân là cô đào sáng giá vào bậc nhất hiện nay của cải lương. Dung mạo xinh đẹp, giọng ca ấm áp, biểu diễn xuất sắc, Thanh Ngân được xem là nghệ sĩ trẻ nhất của cải lương được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2019 (47 tuổi). Những vở lớn, vai khó, đạo diễn luôn nhớ tới Thanh Ngân. Vai mới đây rất thành công của chị là Nhung trong vở Tướng cướp Bạch Hải Đường. Chị gây ấn tượng khác hẳn bậc tiền bối NSND Ngọc Giàu, nhờ những tinh tế trong tâm lý nhân vật mà đạo diễn - NSND Trần Ngọc Giàu đã thêm vào kịch bản. Đạo diễn đã làm nhân vật đầy đặn hơn, phức tạp hơn, có đất cho Thanh Ngân thi thố tài năng. Thanh Ngân không xuất hiện liên tục, nhưng mỗi lần chị xuất hiện thì nhân vật gây ấn tượng rất sâu sắc trong lòng khán giả. Đó là cách chị lựa chọn để làm nghề.