Nhượng quyền khai thác đường sắt

Nhân viên của Đoàn tiếp viên Phương Nam phục vụ hành khách trên tàu hỏa - Ảnh: Đỗ Quý Đông

Từ trái qua: Toa ngồi mềm trên tàu SE4 với ghế ngồi theo tiêu chuẩn tàu hỏa ở châu Âu; Hành khách trên khoang giường nằm hài lòng với chất lượng 5 sao nhưng giá vé không đổi; Phòng vệ sinh trên tàu với thiết bị cao cấp, sạch sẽ      - Ảnh: Mai Vọng

Cách nay hơn 9 năm, vào tháng 12.2006, trên tuyến đường sắt từ TP.HCM - Nha Trang xuất hiện đoàn tàu 5 sao do tư nhân thuê các toa tàu để đầu tư cải tạo, nâng cấp, khoác lên mình thương hiệu mới “5 Star Express”. Đoàn tàu có 10 toa được thiết kế hài hòa, trang bị máy lạnh. Tiếc rằng, nó hoạt động không được bao lâu thì ngưng. Sau đó, trên tuyến Sài Gòn - Nha Trang xuất hiện các đoàn tàu mang thương hiệu mới là “Blue Train” và “Golden Train”, được thiết kế theo phong cách cổ điển, có hệ thống cửa kính tự động giữa các toa, nội thất bằng vật liệu cao cấp, hệ thống máy điều hòa nhiệt độ, màn hình LCD... Ở phía bắc có đoàn tàu Victoria Express chạy tuyến Hà Nội - Lào Cai cũng có nội thất đạt tiêu chuẩn châu Âu, được nhiều khách du lịch ưa chuộng.

Cuối tháng 1.2015, đôi tàu SE 3/4 chạy tuyến Sài Gòn - Hà Nội và ngược lại đã được đưa vào khai thác với chất lượng như tàu 5 sao. Công ty TNHH MTV vận tải đường sắt Sài Gòn đã đầu tư nâng cấp cải tạo tổng cộng 67 toa của đôi tàu này, với mức đầu tư 83 tỉ đồng. Đi trên đôi tàu, hành khách cảm nhận được sự “lột xác” hoàn toàn. Bước vào các toa nằm máy lạnh, sự khác biệt đầu tiên là các cánh cửa đóng, mở tự động, rất thuận lợi cho hành khách mang, xách hành lý lên tàu; các cửa lưu thông được cải tạo từ 1 cánh thành 2 cánh; chân cầu thang lên xuống bằng inox. Khu vệ sinh, buồng rửa trên các toa đều sạch đẹp theo tiêu chuẩn của các tàu du lịch cao cấp. Toàn bộ khung giường thép toa nằm máy lạnh đều được thay bằng khung giường inox. Ghế ngồi mềm được thay bằng loại ghế cao cấp, sang trọng theo tiêu chuẩn châu Âu. 19 toa tàu được cải tạo lại sàn và sử dụng hợp kim nhôm để giảm độ ồn cũng như trọng lượng toa tàu...

Tổng giám đốc Tổng công ty đường sắt VN Vũ Tá Tùng phát biểu tại lễ khánh thành đoàn tàu đã nhấn mạnh “đây là khởi đầu của việc thay đổi hình ảnh ngành”. “Với mong muốn loại phương tiện vận tải xương sống đóng góp cho sự phát triển của đất nước, trong năm 2015 ngành đường sắt VN sẽ tiếp tục đổi mới quyết liệt, đó là đổi mới hình ảnh đoàn tàu, nhà ga...”, ông Tùng khẳng định.

Ông Đoàn Duy Hoạch, Phó tổng giám đốc Tổng công ty đường sắt VN, cho biết thực hiện chủ trương xã hội hóa ngành đường sắt trong thời gian qua, tổng công ty đã có những bước đi ban đầu như: cho thuê toa tàu, nhượng quyền khai thác, kinh doanh một số đôi tàu trên các tuyến. Việc kêu gọi xã hội hóa đầu tư, đóng mới và cho thuê toa xe được các công ty trong ngành triển khai tốt.

Theo ông Nguyễn Văn Bính, Phó tổng giám đốc Công ty TNHH MTV vận tải hành khách đường sắt Hà Nội, khi tổng công ty có chủ trương xã hội hóa lĩnh vực đầu tư và phục vụ hành khách, công ty đã kêu gọi các đơn vị trong và ngoài ngành đầu tư vốn để cải tạo, làm mới toa tàu khách và tổ chức các tour phục vụ hành khách trên các toa này. Các toa cải tạo từ nguồn xã hội hóa trang bị hệ thống điều hòa không khí, nội thất đạt chất lượng cao, đã đáp ứng cơ bản nhu cầu phục vụ hành khách.

Đến nay, ở phía bắc đã có gần 20 đơn vị tham gia đầu tư, trong đó 9 đơn vị đầu tư cải tạo triệt để về toa tàu. Khởi đầu là Công ty TNHH MTV khách sạn Victoria, rồi Công ty CP dịch vụ du lịch đường sắt Hà Nội; Công ty CP vận tải và thương mại Liên Việt; Công ty CP Tân Hoa Việt; Công ty TNHH dược phẩm Tư Linh (Tulico); Công ty TNHH sản xuất hàng tiêu dùng Bình Tiên (Biti’s); Công ty CP dịch vụ đường sắt Hoa Phượng; Công ty CP vận tải và thương mại đường sắt (Ratraco)... Tổng cộng đã có trên 40 toa tàu được nâng cấp với nguồn vốn đầu tư được huy động gần 50 tỉ đồng. “Trên các toa tàu này chất lượng dịch vụ được nâng lên, đáp ứng các tour du lịch Hà Nội - Lào Cai và các tuyến Hà Nội - Hải Phòng, Hà Nội - Vinh”, ông Nguyễn Văn Bính nhận xét.

Theo ông Đoàn Duy Hoạch, trong đề án “Huy động vốn xã hội hóa để đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt” do Bộ GTVT phê duyệt có đề xuất 12 danh mục dự án kêu gọi xã hội hóa, bao gồm thí điểm nhượng quyền quản lý, kinh doanh khai thác một số tuyến, khu đoạn đường sắt; đầu tư hệ thống nhà ga, kho, bãi hàng một số khu ga (thời điểm nghiên cứu từ năm 2015 - 2020) theo hình thức đề xuất là nhượng quyền, PPP (hợp tác công - tư), BOT (đầu tư - khai thác - chuyển giao)... Đề án còn đề xuất 4 danh mục dự án kêu gọi xã hội hóa đối với đường sắt xây dựng mới, trong đó có xã hội hóa đầu tư xây dựng mới đoạn tuyến; tuyến nối cảng biển; đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa tuyến Hà Nội - TP.HCM. “Trước mắt, tổng công ty nghiên cứu một số dự án kêu gọi xã hội hóa, bao gồm các lĩnh vực như đầu tư hệ thống nhà ga, kho, bãi tại một số khu ga; kinh doanh khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt; kêu gọi đầu tư xã hội hóa phương tiện vận tải đầu máy, toa xe... để trình Hội đồng thành viên tổng công ty và Bộ GTVT xem xét, phê duyệt danh mục trong quý 2/2015. Cơ chế hoàn vốn, thu lãi đối với các dự án xã hội hóa đầu tư sẽ được tính toán cụ thể tùy theo hình thức đầu tư do nhà đầu tư đề xuất và được Bộ GTVT thẩm định phê duyệt”, ông Hoạch nói.