Nick M: ‘Ký ức có thể cất đi, nhưng lịch sử thì không thể xóa nhòa’

Nick M (tên thật Nguyễn Minh Ngọc) vừa ra mắt cuốn sách thứ 4 là tập tản văn Cũ (Công ty Nhã Nam phát hành).

Trước đó, anh đã thực hiện 2 tập bút ký 1987 (2017) và tạp văn Balo trên thảm đỏ (2018). Riêng 2 tập bút ký 1987 đã bán chạy đến nỗi được in tới 21.000 bản ở 7 lần in chỉ trong vòng 1 năm. 

Tác phẩm Cũ được tác giả Nick M hình thành trong những ngày giãn cách xã hội đầu tiên khi đại dịch Covid-19 bắt đầu bùng phát tại Hà Nội vào cuối tháng 3.2020. Trong Cũ, Nick M dọn dẹp lại ký ức thông qua những món đồ cũ, những thói quen cũ, những mối quan hệ cũ.

Tác phẩm Cũ hiện đã có mặt ở châu Âu thông qua Tiệm Mọt, tiệm sách đưa sách Việt đến với người Việt ở nhiều quốc gia châu Âu như Phần Lan, Thụy Điển, Pháp, Na Uy, Bỉ, Anh và Đức.

Nhiều người trẻ thích những quán cà phê kiểu “vintage”, thời trang “vintage”. Cũ có phải là một dạng văn chương “vintage” (có thể hiểu nôm na là hoài niệm về quá khứ, những món đồ cũ…)?

Tác giả Nick M: Tôi nghĩ là đúng. Quá khứ luôn là thứ dễ để gợi mở cảm xúc dù nó có đau đớn hay đẹp đẽ. Như trong sách tôi đã viết: “Ký ức có thể cất đi, nhưng lịch sử thì không thể xóa nhòa”.

Những thứ đã xảy ra thì sẽ vẫn còn lại ở đâu đó và con người dù có muốn buông bỏ, mọi thứ sẽ luôn ở lại đâu đó trong một nhà kho, một ngăn tủ để đến khi mở ra, nó trở thành một thứ khiến chúng ta xúc động và nhớ.

Người trẻ ngày nay thích quán cà phê kiểu vintage, thời trang kiểu vintage vì trong cuộc sống hiện đại hối hả và mọi thứ đều nhanh, những thứ vintage giúp chúng ta có cảm giác chậm lại và nhìn mọi thứ một cách lâu hơn, kỹ hơn.

Những thứ hồi xưa đang trở lại và hấp dẫn nhiều người, trong đó có những người trẻ, chẳng hạn như quán cơm bao cấp. Theo bạn, vì sao nhiều người trẻ lại dành nhiều quan tâm đến những thứ hồi xưa như vậy?

Tôi nghĩ vì đơn giản, ký ức là thứ khi bất ngờ xuất hiện trở lại, bạn chỉ có thể nhớ, có thể nhìn thấy nhưng chẳng thể chạm tới. Quán cơm bao cấp có thể là nơi bạn tìm đến sau khi đã ăn quá nhiều bữa sơn hào hải vị với ẩm thực phong phú trên khắp thế giới.

Ở đó, bạn được phục vụ những món ăn dân dã, có phần đơn giản nhưng sẽ không bao giờ cảm nhận được sự đói khổ của thời bao cấp.

Người trẻ quan tâm tới những thứ hồi xưa cũng có thể là vì nó khác biệt. Giống như việc ngày nay, bạn có thể tìm mọi thông tin chỉ bằng cú “click” chuột nhưng thời trước khi internet xuất hiện và trở thành đại trà, việc tìm kiếm thông tin đòi hỏi nhiều kỹ năng và phương tiện hơn.

Khi công nghệ đưa chúng ta tiến lên phía trước, sẽ có những thứ bị bỏ lại phía sau và người trẻ sẽ quan tâm đó là những thứ gì.

Có thể hiểu Cũ cũng là một cách quan tâm của một tác giả trẻ 8X như bạn đến những thứ hồi xưa?

Tôi mới qua cột mốc 30 tuổi được 3 năm và ở một độ tuổi hơi sớm để hoài cổ về những thứ hồi xưa. Nhưng tôi chỉ thấy là chúng ta đang sống trong một thời đại mà mọi thứ vận hành và xoay chuyển quá nhanh chóng. Chúng ta ít khi có thời gian nhìn lại mọi thứ.

Khi đại dịch ập tới, chúng ta có nhiều khoảnh khắc rảnh rỗi hơn khi ở nhà, đó là lúc những ký ức cũ quay trở lại. Một món đồ đã lâu không sử dụng mà vẫn để trong tủ. Một thói quen tưởng như đã bỏ từ lâu bỗng dưng trở lại khi ta ở nhà làm việc. Một người bạn cũ lâu ngày không gặp bỗng dưng tương tác trên mạng xã hội…

Tôi không phải là người quá hoài cổ nhưng luôn quan sát sự thay đổi diễn ra trong cuộc sống hàng ngày và muốn lưu lại những thời khắc chuyển giao. Cũ giống như một cách nhìn lại những thứ đã trải qua của một người trưởng thành để chuẩn bị cho việc bước tiếp, giống như việc nếu bạn chuyển nhà thì bạn phải dọn đồ.

Với Cũ, bạn đã thực hiện dạng sách audio với băng cassette. Lý do bạn thực hiện phiên bản này là gì?

Audio book đang là một xu hướng trong thời đại mà nhiều người muốn nghe hơn muốn đọc. Tuy nhiên, thực hiện ở định dạng băng cassette thì có lẽ tôi là người đầu tiên. Tôi đã từng bị nói là “bị điên” khi quyết định thực hiện Cũ trên băng cassette. Vì ngày nay, quá ít người còn nghe băng cassette. Nhưng tôi thích định dạng băng cassette vì đòi hỏi sự kiên nhẫn và tập trung hơn so với các loại hình trực tuyến.

Và biết đâu đấy, đến một ngày nào đó trong tương lai, xu hướng nghe băng cassette sẽ trở lại mạnh mẽ, giống như thời trang luôn có sự xoay vòng.