Phụ nữ tại TP.HCM có mức sinh thấp nhất cả nước

Tuổi kết hôn lần đầu liên tục tăng

Hội thảo quốc tế tham vấn chính sách, giải pháp ngăn chặn xu hướng mức sinh thấp đã được Bộ Y tế tổ chức ngày 28.8, tại Hà Nội, với hơn 200 đại biểu trong nước và quốc tế tham dự.

ẢNH: DU YÊN

Thông tin về xu hướng giảm sinh tại Việt Nam, ông Lê Thanh Dũng, Cục trưởng Cục Dân số (Bộ Y tế), cho biết bên cạnh những lợi thế, cơ hội mà thành tựu giảm sinh trong thời gian qua mang lại, Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức mới nảy sinh: việc duy trì mức sinh thay thế vững chắc trên phạm vi toàn quốc chưa thực sự bền vững, mức sinh chênh lệch đáng kể giữa các vùng, đối tượng, xuất hiện xu hướng mức sinh thấp.

Mức sinh trên toàn quốc đang có xu hướng giảm dưới mức sinh thay thế, tổng tỷ suất sinh năm 2023 là 1,96 con/phụ nữ, mức giảm thấp nhất từ trước tới nay và được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo.

Cụ thể về các yếu tố tác động đến xu hướng giảm sinh, ông Phạm Vũ Hoàng, Phó cục trưởng Cục Dân số cho biết, tuổi kết hôn lần đầu tại Việt Nam liên tục tăng trong các năm qua, cho thấy xu hướng kết hôn và sinh con muộn hơn. Cụ thể: tuổi trung bình kết hôn lần đầu năm 2019 là 24,1; năm 2009 24,5; năm 2019 là 25,5. Đến 2023, tuổi kết hôn trung bình lần đầu là 27,2.

Mô hình sinh muộn và sinh ít con hơn ở nhóm tuổi 25 - 29 vẫn duy trì liên tục từ 2009 - 2019. Phụ nữ thành thị sinh muộn và ít con hơn phụ nữ nông thôn.

Cụ thể: tại khu vực thành thị, mức sinh cao nhất là nhóm phụ nữ 25 - 29 tuổi, với 127 trẻ/1.000 phụ nữ. 

Tại khu vực nông thôn, mức sinh cao nhất là nhóm 20 - 24 tuổi với 147 trẻ/1.000 phụ nữ. Và hiện, mức sinh của phụ nữ nông thôn hiện đã dưới mức sinh thay thế.

"Hơn 20 năm qua, mức sinh tại thành thị luôn thấp hơn mức sinh thay thế. Theo số liệu mới nhất, TP.HCM hiện có mức thấp nhất cả nước, với 1,32 con/phụ nữ", ông Hoàng cho biết thêm.

4 nhóm nguyên nhân tác động mức sinh thấp

Theo dự báo của Cục Dân số, với phương án mức sinh thấp, tỷ lệ tăng dân số của Việt Nam từ 96,209.000 người/năm - 111,106.000 người/năm (giai đoạn 2019 - 2069), thì sau 2054 dân số Việt Nam bắt đầu tăng trưởng âm và mức giảm dân số ngày càng lớn. Bình quân mỗi năm giảm 0,04%/năm.

Mức giảm này ở cuối thời kỳ dự báo (2064 - 2069), là 0,18%, tương đương với giảm 200.000 người/năm.

ẢNH: NGUYỄN NHIÊN

Ông Hoàng đánh giá, có 4 nhóm nguyên nhân tác động mức sinh thấp như: học vấn; điều kiện sống được cải thiện, tâm lý thích hưởng thụ cuộc sống; áp lực kinh tế, chi phí nuôi dạy và chăm sóc con; và tình trạng nạo phá thai và tỷ lệ vô sinh xu hướng tăng.

"Nếu mức sinh giảm thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp, sâu sắc tới quy mô dân số, cơ cấu dân số và để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, già hóa dân số nhanh và suy giảm quy mô dân số… tác động lớn đến sự phát triển bền vững của đất nước", ông Dũng lo ngại.

Người Việt cần được đánh giá về hạnh phúc

Tham dự hội thảo, GS Nguyễn Thiện Nhân, nguyên Phó thủ tướng đã phân tích các nguyên nhân tác động đến xu hướng giảm sinh, các giải pháp cần được thực hiện sớm và đề xuất 11 giải pháp để nâng mức sinh. 

Nguyên Phó thủ tướng cho biết, kinh tế gần như là yếu tố đầu tiên khi được đề cập nguyên nhân kết hôn muộn và sinh ít con. Để mỗi gia đình có thể sinh được 2 con thì thu nhập, điều kiện làm việc, chế độ nghỉ khi có thai và sinh con, chế độ lương và thăng tiến ở doanh nghiệp phải khuyến khích việc lập gia đình và sinh con; không tạo ra xung đột giữa việc làm và gia đình, có con. Cần có chính sách hỗ trợ người lao động mua nhà, rút ngắn thời gian làm việc...

Cùng với đó, cần dạy về làm vợ, làm chồng hạnh phúc, làm cha mẹ hạnh phúc và xây dựng gia đình hạnh phúc từ bậc học phổ thông và giáo dục nghề nghiệp. Cần dạy môn hạnh phúc học của người Việt Nam ở các bậc học. Nên xây dựng chỉ số hạnh phúc tại 63 tỉnh, thành; có đánh giá chỉ số hạnh phúc, công bố 2 năm/lần.

Theo GS Nhân: "Hãy làm cho việc kết hôn và sinh con hạnh phúc. Nếu có chính sách đột phá, nhiều năm nữa thanh niên Việt Nam vẫn còn muốn kết hôn và sinh con".