Quảng Ninh tạo động lực mới từ khoa học - công nghệ và con người

Tỉnh ủy Quảng Ninh vừa phối hợp cùng Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Tạp chí Cộng sản tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và xây dựng con người Quảng Ninh trong kỷ nguyên mới." Hội thảo thu hút sự tham dự của đông đảo lãnh đạo Trung ương, các nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành cùng lãnh đạo sở, ngành và các địa phương trong tỉnh. Với hơn 100 tham luận công phu, hội thảo được đánh giá là "bàn tròn chiến lược" nhằm xác lập mô hình tăng trưởng mới cho Quảng Ninh giai đoạn 2026 – 2030.

Suốt hai thập niên qua, Quảng Ninh là một trong những địa phương tiên phong chuyển đổi mô hình phát triển kinh tế từ "nâu" sang "xanh", cải cách thủ tục hành chính, tái cấu trúc không gian phát triển và nâng cấp hạ tầng chiến lược. Tỉnh từng bước khẳng định hình ảnh một địa phương "kiến tạo, phục vụ nhân dân", biết lắng nghe thực tiễn và sẵn sàng đi trước trong các phương thức quản trị mới. Tuy nhiên, bước vào thời kỳ cạnh tranh bằng chất lượng và tri thức, một câu hỏi lớn đặt ra: nguồn lực mới cho phát triển sẽ đến từ đâu khi lợi thế tài nguyên dần hạn chế và nhiều mô hình cũ đã chạm trần?

Khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo: trụ cột của kỷ nguyên mới

Phát biểu tại hội thảo, ông Vũ Quyết Tiến, Phó bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh, thẳng thắn nhìn nhận: những thành quả phát triển của giai đoạn 2020 – 2025 dù nổi bật nhưng đã xuất hiện các giới hạn nhất định. Các nguồn lực dựa vào đất đai và tài nguyên khoáng sản không còn dồi dào như trước; một số mô hình phát triển tuy hiệu quả nhưng cần điều chỉnh để thích ứng với bối cảnh mới. "Nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình là điều hiện hữu nếu tỉnh không nhanh chóng xác lập động lực tăng trưởng mới", ông Tiến nhấn mạnh.

Từ nhận thức đó, lãnh đạo tỉnh xác định cần tái định vị tầm nhìn phát triển và hoàn thiện mô hình tăng trưởng theo hướng dựa trên tri thức công nghệ, đổi mới sáng tạo – con người. Đây không chỉ là hướng đi phù hợp với trào lưu toàn cầu, mà còn là cách thức giúp tỉnh phát huy lợi thế "kép": vừa có nền tảng di sản văn hóa du lịch, vừa là cửa ngõ kinh tế chiến lược của vùng Đông Bắc.

Tại hội thảo, GS-TS Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, đưa ra một nhận định quan trọng: thế giới đang bước qua "ngưỡng cửa của thời đại mới", nơi trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, vật liệu mới, IoT, năng lượng sạch và công nghệ sinh học… đang thay đổi mọi phương thức phát triển. Trong bối cảnh ấy, những địa phương chậm chuyển đổi có thể tụt hậu rất nhanh, còn những địa phương dám đi đầu lại có cơ hội bứt phá ngoạn mục.

Ông Thắng nhấn mạnh: "Đảng đã có Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học – công nghệ và chuyển đổi số. Đây là một trong những 'đột phá của đột phá', phải được triển khai quyết liệt để đất nước có thể tiến lên bằng nội lực trí tuệ và sáng tạo".

Theo GS-TS Nguyễn Xuân Thắng, Quảng Ninh đang sở hữu lợi thế đặc biệt: vừa là cực tăng trưởng chiến lược trong tam giác Hà Nội – Hải Phòng – Quảng Ninh, vừa là địa bàn hội tụ di sản văn hóa – thiên nhiên, vừa đã đi sớm trong xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số. Quan trọng hơn, tỉnh đã xác lập triết lý phát triển rõ ràng: "Lấy con người làm trung tâm – lấy khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực then chốt – lấy phát triển bền vững làm mục tiêu tối hậu".

Xây dựng hệ sinh thái sáng tạo mang bản sắc Quảng Ninh

Tại hội thảo, các nhà khoa học thống nhất cho rằng: muốn vượt qua giới hạn truyền thống, Quảng Ninh phải xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mang bản sắc địa phương, nơi doanh nghiệp nhà nghiên cứu chính quyền cộng đồng cùng tham gia và lan tỏa giá trị sáng tạo.

Một số gợi mở đáng chú ý được đưa ra, đó là hoàn thiện chính sách để thu hút nhân lực chất lượng cao; làm chủ hạ tầng công nghệ và dữ liệu số như một "tài sản chiến lược"; đào tạo kỹ năng số, nâng cao năng lực quản lý, quản trị và kỹ thuật tại các ngành mũi nhọn; tận dụng du lịch dịch vụ, di sản làm "bệ phóng" cho đổi mới sáng tạo; hình thành các không gian sáng tạo, trung tâm R&D, khu công nghiệp sáng tạo theo mô hình quốc tế.

Nhiều ý kiến nhấn mạnh: Quảng Ninh cần sớm xuất hiện những "công dân số Quảng Ninh" – tức những người có năng lực số, văn hóa số, đạo đức số và khả năng thích ứng linh hoạt với biến động toàn cầu.

Từ góc nhìn tổng thể, các đại biểu chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa ba trụ cột: khoa học, đổi mới sáng tạo; Đổi mới mô hình tăng trưởng; phát huy nguồn lực con người.

Sự phát triển của khoa học – công nghệ là nền tảng để tạo ra các mô hình mới trong sản xuất và quản trị. Đổi mới sáng tạo tạo ra chu trình cải tiến liên tục, mở đường cho các ngành mũi nhọn. Và cuối cùng, con người – với tư cách là chủ thể sáng tạo – quyết định quy mô và chất lượng phát triển.

Một số tham luận đưa ra các giải pháp chiến lược, đó là quy hoạch hệ thống du lịch thông minh, lấy dữ liệu du lịch làm nền tảng quản lý; kết nối du lịch, logistics, thương mại – văn hóa bằng nền tảng số; định vị "du lịch sáng tạo" như một thương hiệu mới; từng bước hình thành "thành phố sáng tạo phía Đông Bắc" trong chuỗi đô thị biển của Việt Nam.