Sai phạm Việt Á, bay giải cứu do ‘dịch quá nhanh, vừa làm vừa rút kinh nghiệm’

Bà Nguyễn Thúy Anh, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, đã trình bày Nghị quyết giám sát chuyên đề về huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19; chính sách pháp luật về y tế cơ sở, y tế dự phòng.

PHẠM THẮNG

Theo đó, Quốc hội cơ bản tán thành nội dung báo cáo của đoàn giám sát về kết quả giám sát chuyên đề về việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Để phòng chống dịch, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 30/2021/QH15 tháng 7.2021 với những quyết sách mạnh mẽ và nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, đặc cách chưa có tiền lệ, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để cả nước huy động nguồn lực và triển khai phòng, chống dịch. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tích cực chỉ đạo xây dựng các văn bản cụ thể hóa và tổ chức thực hiện công tác phòng, chống dịch có hiệu quả.

Tính đến hết năm 2022, cả nước đã huy động được khoảng 230.000 tỉ đồng trực tiếp phục vụ công tác phòng, chống dịch và thực hiện các chính sách an sinh, xã hội bao gồm ngân sách nhà nước là 186.400 tỉ đồng và viện trợ, tài trợ khoảng 43.600 tỉ đồng…

Hỗ trợ người dân, người lao động, người sử dụng lao động, hộ kinh doanh bị ảnh hưởng bởi dịch trên 87.000 tỉ đồng; chi chế độ, chính sách cho lực lượng tuyến đầu và các lực lượng khác tham gia phòng, chống dịch (quân đội, công an, y tế...) 4.487 tỉ đồng; mua vắc xin phòng Covid-19 là 15.134 tỉ đồng…

Nghị quyết cũng nêu rõ, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19 vẫn còn tồn tại, hạn chế.

Đáng chú ý, đã có những sai phạm nghiêm trọng liên quan sản xuất, mua bán kit xét nghiệm Covid-19 liên quan đến Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, các chuyến bay đưa công dân Việt Nam từ nước ngoài về. Nhiều cán bộ ở T.Ư, địa phương và các cá nhân có liên quan bị kỷ luật và xử lý hình sự.

Theo đánh giá, những hạn chế, bất cập trên do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là do dịch Covid-19 diễn biến quá nhanh và phức tạp nên việc chuẩn bị và thực hiện các giải pháp ứng phó rất khó khăn, phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm.

Trách nhiệm chính thuộc về các tổ chức, cá nhân và người đứng đầu các cơ quan, đơn vị chủ trì tham mưu, xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật và tổ chức thực hiện huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực phòng, chống dịch.

Các bộ, cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành chịu trách nhiệm chính trong việc chưa kịp thời hướng dẫn hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý các vướng mắc, khó khăn trong thực hiện chính sách hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, thanh toán, quyết toán, bàn giao tài sản, xác lập sở hữu toàn dân đối với các tài sản từ nguồn viện trợ, tài trợ.

Các địa phương trong một số trường hợp ban hành văn bản cụ thể hóa còn chậm, tổ chức thực hiện thiếu thống nhất, chưa kịp thời xử lý, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh.

Đại dịch làm lộ rõ những bất cập hệ thống y tế

Về chính sách với y tế cơ sở và y tế dự phòng, cũng còn một số tồn tại, hạn chế như hệ thống pháp luật chưa đồng bộ, hệ thống tổ chức còn thiếu ổn định, nhiều bất cập, hoạt động chưa thực sự hiệu quả.

Tỷ lệ thôn, bản có nhân viên y tế giảm từ 97,5% năm 2015 xuống 71% năm 2020, trong đó 28% chưa qua đào tạo. Chế độ đãi ngộ cho cán bộ, nhân viên y tế chưa thỏa đáng, chưa tương xứng với nhiệm vụ, trách nhiệm và tính chất công việc, chưa bao phủ hết đối tượng.

Hậu quả là giai đoạn 2018 - 2021 đã giảm 2.238 bác sĩ làm việc ở trạm y tế xã. Tỷ lệ chi cho y tế tuyến cơ sở trên tổng chi y tế toàn xã hội giảm từ 32,4% năm 2017 xuống 23,1% năm 2019; trong khi tỷ lệ lượt khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại y tế cơ sở là khoảng 75% thì tỷ trọng chi khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế tại tuyến y tế cơ sở đạt 34,5% năm 2022, trong đó tại y tế xã chỉ đạt 1,7%.

Đại dịch Covid-19 đã làm bộc lộ rõ hơn những tồn tại, hạn chế, khó khăn của hệ thống y tế, trong đó có y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Về giải pháp, Quốc hội yêu cầu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quán triệt chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương nghiên cứu, trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới luật Bảo hiểm y tế, luật Dược, luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm… Tăng cường khả năng cung ứng dịch vụ y tế cơ sở, y tế dự phòng.

Đặc biệt, giao Chính phủ chậm nhất năm 2025 hoàn thành việc trình Quốc hội các dự án luật có liên quan đến lĩnh vực y tế cơ sở, y tế dự phòng, tình trạng khẩn cấp theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hằng năm đã được Quốc hội thông qua.