|
|
Ruộng khô, sắn cháy
Đường vào Lìa từ ngã ba Tân Long đoạn nối từ QL 9 nay đã được tu sửa và mở rộng. Nhưng đi hết xã Thanh, xã Thuận đến địa phận xã A Xing thì “gặp lại” con đường cũ đầy ổ voi ổ gà “bẫy” khách đường xa. Nhưng điều đó không làm khó chúng tôi bằng cái nắng, cái nóng “ngây dại” trên cung đường biên viễn này. Khô hạn đến hẹn, phủ lên cả một vùng rừng núi rộng lớn một màu vàng úa khô khốc. Nắng đến độ những cây cổ thụ to tướng bên đường phải rũ rượi. Những cây xoài, nhãn cũng héo hon. Còn những cây nông nghiệp nhỏ bé như sắn, ngô, lúa thì phải chống chọi từng ngày để... sinh tồn.
Một ông lão bán nước bên đường lên đây làm kinh tế mới, chép miệng với tôi rằng: “Đừng lạ, đây là cái chốn “trồng đậu đậu úa, trồng lúa lúa khô, trồng ngô thì ngô khô quắt lại”. Nắng hạn đến cả con chó còn phải thè lưỡi dài thế kia cơ mà...”. Công trình thủy lợi thôn A mo rơ (xã A Xing) những ngày này giống với những ao nước đọng hơn tên gọi chính. Nước cạn và bẩn đến nỗi sủi bọt, gợn váng xanh nhầy nhụa... Cả chục ha lúa nước của người dân thôn này đều trông chờ cả vào đó. “Vậy thì làm sao lúa không chết? Mà nếu không chết thì làm sao... thơm ngon? Giống như con người không có nước uống làm sao cao lớn, mạnh khỏe được? ”, Hồ Văn Mon, 30 tuổi, một người dân của bản thốt lên những câu hỏi dồn dập, mà người có thể trả lời là... ông trời hay chí ít là các chuyên gia nông nghiệp chứ không phải tôi. Không chỉ xảy ra tại A mo rơ mà tại hầu hết diện tích lúa hiếm hoi tại 2 thôn khác nữa là A Cha, Tăng Quan 1 cũng đang rơi vào cảnh điêu đứng. Thông tin từ UBND xã A Xing cho hay cả xã chỉ có 27ha lúa, nhưng 5ha đã chết khô, còn lại cũng đang “dở sống dở chết” vì thiếu nước. Đến cây sắn là một loài cây chịu hạn tốt và nhiều năm nay mang về cái ăn cái mặc của người dân địa phương cũng ngã quỵ trước nắng nóng. Nhiều người như đang “ngồi trên đống lửa” và ngày ngày vẫn cầu mong cho mưa xuống để vớt lại bao mồ hôi vung vãi trên nương rẫy. Ông Hồ A Dược, Chủ tịch UBND xã A Xing thông tin cho chúng tôi chuyện không lấy gì làm vui rằng chỉ mấy ngày trước tại địa phương đã có hơn 10ha sắn tại 7 thôn chết khô trên rẫy vì hạn hán. Tại các xã gần kề như A Dơi, Xy, Pa Tầng... cũng không khả quan hơn. Đến đâu cũng nghe những lời than vãn của chính quyền và người dân về nắng hạn. Ông Hồ Quốc Trung, Phó phòng Nông nghiệp H.Hướng Hóa thở dài nhẩm tính rồi phân bua: “Nếu gom tất cả các khoảng rẫy sắn rải rác bị cháy ở các xã vùng Lìa thì cũng lên trên ngót 50ha. Cây sắn là cây chủ lực nhưng thời tiết tại khu vực này quá khắc nghiệt trong khi hệ thống tưới tiêu xuống cấp”.
Nơi nước quý như... sâm
Vào mấy xã vùng Lìa mới biết nước ở đây có giá trị như thế nào. Suối Ca Đắp là nguồn nước duy nhất của thôn Cu Rông (xã A Xing) chỉ còn lại một dòng rất nhỏ, chảy không đủ lớn để nghe tiếng động róc rách. Ở đó, người ta đào những hàm ếch, chờ nước thấm qua để lấy về làm nước uống trong khi đó có người vẫn nhẫn nại hứng từng gàu nước hoặc nằm sát xuống lòng suối để ... tắm gội. Bà Hồ Gia Kệt, chân thấp chân cao giữa lòng suối khô cạn, chỉ trơ đá cuội bảo rằng mỗi ngày bà vẫn ra đây lấy nước 3 lần mới đủ dùng cho việc ăn uống. “Cả bản đều vậy chứ đâu chỉ riêng mình mẹ. Nước đối với dân bản bây giờ quý như... sâm rừng. Nhưng sâm không có để ăn hoặc ngâm rượu thì không sao chứ không có nước thì... chết”, bà lý luận. Còn tại thôn A mô rơ, chúng tôi bắt gặp 2 chị em Hồ Thị Cắt và Hồ Thị Cay đang nghiến răng đẩy cả xe rùa chở nước giữa trưa nắng. “Hồi trước, khi chưa nghỉ hè, em còn phải dậy sớm để lấy nước rồi mới đi học”, Cắt thật thà nói. Xót xa thay số nước mà 2 đứa trẻ đang hí hửng đẩy về nhà ấy được lấy từ một vũng trâu đằm, hết sức bẩn thỉu. “Nói thật là chúng tôi cố gắng xoay xở để cho dân có nước sử dụng đã là quá sức rồi. Còn chất lượng nước như thế nào, hợp vệ sinh hay không thì chính quyền không đủ sức làm giữa lúc khát khô này”, ông Dược nói.
Hôm chúng tôi lên, UBND xã A Xing đang đi nghiệm thu 4 giếng khoan do UBND huyện đầu tư với trị giá 25 triệu đồng/giếng. Dòng nước mát được bơm lên trước sự mừng rỡ của đám trẻ sống sát đó, chúng lao vào tranh nhau tắm giữa trưa nắng. Dù nghèo nhưng vì... quá khát, nhiều người dân A Xing đã “liều mạng” chung tiền hoặc vay tiền để khoan giếng. Nhưng do địa hình, địa chất vùng núi phức tạp không phải mũi khoan nào cũng thành công. Ông Đặng Văn Mịn, người có kinh nghiệm khoan giếng ở vùng Lìa cả chục năm trời nay lắc đầu: “Có nơi khoan cả 100m xuống lòng đất vẫn chưa tìm ra mạch ngầm”.
|
Trớ trêu thay, cũng theo ông Hồ A Dược, trên địa bàn có đến 37 công trình cấp nước do Nhà nước và các tổ chức phi chính phủ đầu tư tiền tỉ đang bị hư hỏng, không sử dụng được. Nhiều hoài nghi về chất lượng của những công trình này cũng như ý thức sử dụng của người dân được đặt ra... |
Nguyễn Phúc
Bình luận (0)