Sống xanh sống khỏe với công thức “4-5-1”

Công thức 4 - 5 - 1 được PGS-TS Lê Bạch Mai đưa ra tại chuỗi hội thảo “An toàn thực phẩm và dinh dưỡng đúng cách với sức khỏe cộng đồng” do Cục An toàn thực phẩm phối hợp Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam và Công ty cổ phần Acecook Việt Nam tổ chức trong tháng 8.2019, lập tức công thức này gây được sự chú ý của nhiều người nội trợ đến tham gia chương trình.

Theo PGS-TS Lê Bạch Mai, một chế độ ăn uống cân bằng phải đạt được “4” yếu tố: cân đối giữa 3 nhóm chất sinh năng lượng, cân đối giữa đạm động vật và thực vật; cân đối giữa chất béo động vật và thực vật; cân đối về vitamin và khoáng chất. Theo đó, để đạt được sự cân đối giữa 3 nhóm chất sinh năng lượng thì lượng chất đạm (protein) phải đạt từ 13 - 20%; chất béo (lipid) từ 20 - 25% và tinh bột (carbohydrate) từ 55 - 65% trong bữa ăn hằng ngày. “Mọi người không nên có tư tưởng hay hành động loại bỏ tinh bột, kiêng khem chất béo mà cần lên kế hoạch dinh dưỡng cho bản thân và gia đình một cách cân đối, hợp lý”, PGS-TS Lê Bạch Mai đưa ra lời khuyên.

Đặc biệt, công thức 4 - 5 - 1 cho thấy, nhóm thực phẩm cung cấp tinh bột chiếm tỷ lệ cao nhất, từ 55 - 65% trong bữa ăn hằng ngày, cho thấy vai trò quan trọng của tinh bột. Trong thực tế nhiều người ăn kiêng một cách… cực đoan, đến mức gần như “tuyệt thực” với các loại thực phẩm có tinh bột dẫn đến cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng để hoạt động, suy giảm sức đề kháng, gây uể oải, mệt mỏi, giảm hiệu quả trong học tập, làm việc.

Trong bóng đá, nếu muốn giành chiến thắng, huấn luyện viên cần có chiến thuật phù hợp cho đội bóng. Tương tự, nếu muốn các thành viên trong gia đình có sức khỏe tốt, người phụ nữ hiện đại cũng cần có thực đơn với công thức hợp lý.

Số “5” trong công thức 4 - 5 - 1 của PGS-TS Lê Bạch Mai có nghĩa là để đảm bảo tính đa dạng của bữa ăn cần phải có ít nhất 5/8 nhóm thực phẩm, trong đó nhóm thực phẩm cung cấp chất béo là bắt buộc. “Lương thực như gạo, mì ăn liền, ngô, khoai, sắn là thức ăn cơ bản và cũng là nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu cho cơ thể. Đây là nhóm 1 trong 8 nhóm thực phẩm hằng ngày của các gia đình”, PGS-TS Lê Bạch Mai cho hay.

Theo đó, nhóm 2 gồm các loại hạt, như đậu, đỗ, vừng, lạc,… là nguồn cung cấp chất đạm thực vật cho cơ thể. Nhóm 3 là sữa và các sản phẩm từ sữa, đây là nguồn cung cấp chất đạm động vật và canxi quan trọng cho cơ thể. Nhóm 4 là nhóm thịt các loại, cá, hải sản, nhóm này cung cấp chất đạm động vật, đặc biệt các a xít amin cần thiết mà cơ thể người không tự tổng hợp được. Nhóm 5 là trứng và các sản phẩm của trứng là nguồn cung cấp chất đạm động vật và nhiều chất dinh dưỡng quý cho cơ thể. Nhóm 6 là nhóm củ quả màu vàng, da cam, màu đỏ như cà rốt, bí ngô, gấc, cà chua hoặc rau tươi có màu xanh thẫm là nguồn cung cấp vitamin và chất khoáng chủ yếu cho cơ thể. Loại rau càng càng sẫm màu càng có giá trị dinh dưỡng với cơ thể. Nhóm 7 là rau củ quả khác như su hào, củ cải cung cấp vitamin, chất khoáng và chất xơ. Nhóm 8 là dầu ăn, mỡ các loại là nguồn cung cấp năng lượng và các a xít béo cần thiết cho cơ thể.

Và tổng kết lại là “1”. Ở đây theo PGS-TS Lê Bạch Mai có nghĩa là một bữa ăn hài hòa, cân đối hoặc dinh dưỡng trong một ngày phải có sự hài hòa, đảm bảo nguyên tắc kết hợp giữa 4 yếu tố và 5 nhóm thực phẩm nói trên. Cũng theo tinh thần của “Công thức ăn uống thông minh”, cần tôn trọng “cá tính” ăn uống của mỗi thành viên gia đình và tạo được niềm vui thích trong ăn uống. Ngoài ra, mỗi thành viên trong gia đình đều có nhu cầu riêng về các nhóm chất nên cần tìm hiểu để áp dụng phù hợp. Có như vậy bạn và gia đình mới tận hưởng được niềm vui trong ăn uống, có được thể trạng và sức khỏe tốt nhất, cũng như không cần lo lắng đến các vấn đề nóng trong người hay mất cân bằng dinh dưỡng...”, PGS-TS Lê Bạch Mai chia sẻ thêm.