Sự lựa chọn khó khăn

Điểm mấu chốt nhất trong thỏa thuận là Mỹ muốn Guatemala tự xếp loại “quốc gia thứ ba an toàn”, tức là không cho phép dòng người từ các nước khác đi qua lãnh thổ để tìm cách vào Mỹ. Điều này đồng nghĩa với Guatemala phải chấp nhận cho những người này ở lại trên lãnh thổ của mình và như vậy chuyện ứng phó người tị nạn và nhập cư trái phép trở thành vấn đề của Guatemala. Đây là cách xử lý được Tổng thống Trump áp dụng cho tất cả các nước khác, đặc biệt ở khu vực Trung Mỹ (gồm Mexico, Honduras, El Salvador và Guatemala), với biện pháp cụ thể là ngừng viện trợ tài chính và cảnh báo tăng thuế nhập khẩu để gây áp lực buộc các láng giềng phải lựa chọn.

Tổng thống Morales chấp nhận yêu cầu của Mỹ nhưng phe đối lập ở Guatemala phản đối quyết liệt đến mức tòa án tối cao phải ra phán quyết ngừng ký thỏa thuận để có thời gian xem xét. Tại các nước khác trong khu vực, lựa chọn do Mỹ đưa ra cũng không dễ dàng chút nào. Viện trợ và quan hệ thương mại với Washington rất quan trọng đối với họ nhưng nếu đáp ứng yêu cầu thì phải chấp nhận giải quyết thay Mỹ thách thức khó nhằn nói trên. Điều này có thể dẫn đến phân hóa nội bộ, thậm chí còn tổn hại về thể diện và chủ quyền quốc gia. Lựa chọn nào cũng đều phải trả giá đắt.