'Tại sao khởi công, động thổ đi được mà đối thoại với dân lại không?'

Sáng 22.8, Ủy ban Tư pháp tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 10, cho ý kiến về dự thảo Báo cáo giám sát việc giải quyết các vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của chủ tịch ủy ban nhân dân, ủy ban nhân dân.

Theo dự thảo Báo cáo giám sát do bà Nguyễn Thị Thủy, Ủy viên thường trực Ủy ban Tư pháp, trình tại phiên họp, việc tỷ lệ chủ tịch ủy ban nhân dân và người đại diện ủy ban nhân dân các cấp không tham gia đối thoại, không tham gia phiên tòa có xu hướng ngày càng tăng qua các năm, năm sau cao hơn năm trước.

Năm 2017, tỷ lệ không tham gia đối thoại, không tham gia phiên tòa tăng gấp 3 lần so với trước khi thực hiện luật Tố tụng hành chính 2015 (năm 2015 là 10,71%; năm 2016 là 21,93%; năm 2017 là 31,69%).

Có những địa phương, sau khi luật Tố tụng hành chính 2015 có hiệu lực thi hành, chủ tịch ủy ban nhân dân làm văn bản ủy quyền thường xuyên cho phó chủ tịch tham gia tố tụng, sau đó, phó chủ tịch cũng chưa tham gia bất kỳ phiên đối thoại hoặc phiên tòa nào.

Theo báo cáo của đoàn giám sát tại thành phố Hà Nội, trong 3 năm (2015, 2016, 2017), Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội xét xử 189 vụ án, nhưng chưa có vụ án nào chủ tịch ủy ban nhân dân, phó chủ tịch ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tham gia tố tụng. Còn tại Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2017 có 260/260 vụ (100%) không tổ chức đối thoại được do chủ tịch ủy ban nhân dân và đại diện ủy ban nhân dân các cấp vắng mặt tại Tòa án nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo bà Thủy, lý do vắng mặt không tham gia tố tụng được ủy ban nhân dân các địa phương nêu đều do “bận công tác” và do luật Tố tụng hành chính 2015 thu hẹp phạm vi người được ủy quyền tham gia tố tụng (chỉ phó chủ tịch ủy ban nhân dân) so với luật Tố tụng hành chính 2010, dẫn đến khó khăn.

Phát biểu tại phiên họp, ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, cho rằng ông đánh giá cao sự thẳng thắn của đoàn giám sát, tuy nhiên, cũng rất chia sẻ với các chủ tịch, phó chủ tịch ủy ban nhân dân. Theo ông Bình, mỗi năm Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội có khoảng 2.000 vụ án hành chính, nếu như mỗi ngày xét xử 3 vụ, phải có 3 chủ tịch, phó chủ tịch ra dự tòa thì không đủ.

Ông Nguyễn Hòa Bình, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, phát biểu tại phiên họp sáng 22.8 Ảnh Lê Hiệp

“Thời gian vật chất chỉ 24 tiếng thì dù trách nhiệm bao nhiêu cũng không đủ”, ông Bình nói và cho rằng, trong vấn đề này, ngoài trách nhiệm, cũng cần tính tới tính hợp lý trong quy định của luật.

Ông Bình cũng cho biết, nhiều đoàn đại biểu Quốc hội từng chất vấn và đề nghị Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có nghị quyết riêng về việc ra tòa của lãnh đạo thành phố, vì quy định hiện tại gây khó khăn cho việc tham gia của lãnh đạo tỉnh tại các phiên tòa xét xử các vụ án hành chính.

Trao đổi thêm về vấn đề này, bà Lê Thị Nga cho biết, điều 60 luật Tố tụng hành chính 2015 quy định về vấn đề này đã được Quốc hội thông qua theo nguyên tắc đa số. Nhưng ngay từ khi mới bắt đầu thi hành, một số địa phương đã nêu khó khăn và yêu cầu phải sửa.

Tuy nhiên, bà Nga cho rằng, vấn đề không chỉ nằm ở khó khăn do quy định của luật thu hẹp đối tượng được ủy quyền. “Thành phố Hồ Chí Minh trong 3 năm có 260 vụ, nhưng lãnh đạo tỉnh không tham gia đối thoại bất cứ một vụ nào, không tham gia phiên tòa. Như vậy có phải do không đủ số phó?”, bà Nga nêu vấn đề và cho rằng, không thể trong 3 năm mà một thành phố lớn như thành phố Hồ Chí Minh lại không cử được một cấp phó nào tham gia đối thoại với người dân trong giải quyết các vụ việc liên quan trực tiếp tới các quyết định hành chính của mình.

“Chúng tôi xem ti vi thấy các đồng chí đi khởi công, đi động thổ, đi dự hội nghị ngành nọ, ngành kia thì được. Vậy tại sao không tham gia đối thoại được độ 10 vụ đi, cho gọi là có tham gia. Đây cũng là câu hỏi cử tri phản ánh với đại biểu quốc hội. Còn nói 260/260 vụ không thể nào cử được vì không đủ cấp phó thì có giải thích được không?”, bà Nga nói.