Tăng trưởng tín dụng cao, doanh nghiệp có dễ vay vốn?

Doanh nghiệp e dè, khó vay vốn

Để đạt mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên trong năm nay, ngành ngân hàng (NH) đã đưa ra chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cả năm khoảng 16%, tương đương số tiền bơm ra nền kinh tế khoảng 2,5 triệu tỉ đồng. Nhưng trên thực tế, nhiều doanh nghiệp (DN), nhất là DN nhỏ và vừa, vẫn khó tiếp cận được vốn vay từ NH.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Ông Nguyễn Ngọc Thanh, Giám đốc Công ty vận tải Kim Phát, chia sẻ trong hoạt động kinh doanh, hầu hết DN đều có nhu cầu vay vốn. Riêng công ty ông ước tính cần vay khoảng 10 - 20 tỉ đồng trong năm. Tuy nhiên, không phải lúc nào vay vốn cũng được. Điều kiện cho vay từ NH vẫn không thay đổi. Trước hết phải có tài sản thế chấp và sau đó là hồ sơ tín dụng của công ty như báo cáo doanh thu, lợi nhuận. Với tình hình kinh doanh chưa khởi sắc thì việc vay vốn càng khó.

"Công ty có lô đất dùng làm tài sản thế chấp vay vốn NH. Giai đoạn 2022 - 2023, lô đất được NH định giá 30 tỉ đồng và cho vay 60%, tương ứng 18 tỉ đồng. Nhưng cuối năm 2024, NH định giá lại tài sản bảo đảm này chỉ còn 20 tỉ đồng nên hạn mức cho vay giảm xuống còn 12 tỉ đồng. Song song, doanh thu của công ty các năm gần đây không tăng mà còn giảm vì kinh doanh ngày càng khó, cạnh tranh gia tăng nên khó thuyết phục NH tăng hạn mức cho vay. Trong khi đó, một số hợp đồng vay ngắn hạn dùng làm vốn lưu động của công ty vẫn đang trả lãi suất (LS) từ 7 - 7,2%/năm gần cả năm vừa qua", ông Thanh chia sẻ và nói thêm: "DN rất vui khi Chính phủ chỉ đạo giảm LS cho vay, tăng trưởng tín dụng cao để phát triển kinh tế, nhưng để DN vay được vốn luôn không dễ. Tôi kỳ vọng đợt vay mới thì LS sẽ thấp hơn".

Trong khi đó, ông T.B, giám đốc một công ty xuất khẩu nông sản có trụ sở tại TP.HCM, công ty thuộc đối tượng được vay ngoại tệ, chia sẻ rằng LS vay hiện từ 3 - 3,6%/năm là dễ thở. Ngoài tài sản thế chấp, DN phải chứng minh dòng tiền, tài chính. Trong khi đó, DN xuất khẩu những năm gần đây gặp khó khăn trong hoàn thuế. Những hồ sơ hoàn thuế với số tiền lên tới hàng chục tỉ đồng thường được NH "ghi chú" lại như một điểm trừ khi đánh giá tình hình tài chính. Chính vì vậy, NH cũng sẽ cân nhắc yếu tố này khi xét duyệt hồ sơ cho vay, nếu như không muốn nói có thể tác động đến hạn mức tín dụng được cấp. "Trong bối cảnh căng thẳng thuế quan giữa các nước đang ở mức cao, DN xuất khẩu cũng sẽ phải cân nhắc rất nhiều khi vay. Làm ăn có lời thì mới dám vay, còn thấy rủi ro lớn hơn thì dù lãi vay có xuống thấp cũng không dám", ông T.B cho hay.

Theo báo cáo của Hiệp hội DN TP.HCM (HUBA) gửi UBND TP.HCM về tình hình DN tháng 2, có tới 39% DN thiếu vốn kinh doanh và 59,8% số DN đề nghị được NH hỗ trợ vốn tín dụng, giảm LS. Báo cáo cho biết hiện nay khá nhiều DN thiếu tiền để trả các khoản nợ trước đây và bổ sung vốn lưu động cho hoạt động tiếp theo. Mặt khác, thực tiễn tìm hiểu tại DN gia đình cho thấy khá nhiều chủ DN sử dụng tài sản cá nhân để vay vốn tiêu dùng, vốn khác phục vụ hoạt động đầu tư của DN, từ đó dẫn đến thâm hụt vốn. HUBA kiến nghị NH có chính sách vay mở rộng, ưu đãi cho các chủ DN gia đình, hoặc đơn giản hóa điều kiện vay, thủ tục vay, mục đích vay vốn... giúp giải tỏa khó khăn cho chủ DN và cho bản thân DN.

Đưa tiền vào sản xuất kinh doanh

Dòng tiền dự kiến đưa vào nền kinh tế năm nay sẽ nhiều hơn trước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Muốn đạt hiệu quả thì cần tập trung vào lĩnh vực ưu tiên, sản xuất kinh doanh…

Chuyên gia kinh tế, TS Đinh Thế Hiển cho rằng để dòng vốn chảy vào hoạt động sản xuất kinh doanh thì phải tuân thủ đúng cơ chế kinh doanh của thị trường vốn. Hơn nữa, với các quy định, chỉ tiêu mà NH Nhà nước (NHNN) ban hành đã đủ giám sát dòng vốn cho vay từ hệ thống NH. Đó là chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng, tỷ lệ cho vay giữa các ngành nghề hay hệ số rủi ro cho khoản vay của từng lĩnh vực. Ví dụ, tiền cho vay vào lĩnh vực bất động sản (BĐS) không phải là xấu. Nếu cho người dân vay mua nhà ở, sửa chữa nhà là bình thường và cần được khuyến khích. Nhưng cần hạn chế khi cho vay các công ty BĐS dưới chuẩn, vượt rào do quan hệ sân sau. Mới đây Chính phủ cũng yêu cầu NHNN đẩy mạnh hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, nhất là các NH thương mại cổ phần có "sân sau" là các DN, nhất là DN BĐS. Đây là điều đúng để hạn chế dòng tiền cho vay dưới chuẩn. 

Bên cạnh đó, trong giai đoạn hiện nay, vẫn có nhiều DN e dè, không dám kinh doanh đầu tư hoặc muốn thu hẹp. Trong khi NH chỉ muốn tìm DN có sức khỏe tài chính tốt mới cho vay. Vì vậy, ông Hiển kiến nghị Chính phủ cần tiếp tục đẩy mạnh thực hiện các chương trình đã có trước đây như Quỹ bảo lãnh tín dụng, các gói cho vay hỗ trợ LS đối với một số lĩnh vực. Việc đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ tiếp cận vốn đối với DN cần đi vào thực tế, hiệu quả. Từ đó NH cũng sẽ mạnh dạn cho vay nhiều hơn.

Còn theo PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP.HCM), diễn biến kinh tế trong và ngoài nước năm nay có những biến động khó lường. Năm 2024, lượng tiền từ hệ thống NH ra thị trường đạt khoảng 2 triệu tỉ đồng. Năm nay với lượng vốn khoảng 2,5 triệu tỉ đồng, nếu triển khai nhiều giải pháp thì vẫn có thể đẩy lượng vốn này ra nền kinh tế. 

"Các DN vay vốn hiện nay đều cầm tài sản thế chấp trong NH. Do đó nếu muốn tăng hạn mức cho vay đối với DN thì các nhà băng sẽ phải đánh giá về dòng tiền của DN. Riêng các DN nội địa đang đứng trước khó khăn khi sức mua giảm vì người lao động, người tiêu dùng tiết kiệm hơn trong chi tiêu. Thị trường hút vốn NH nhiều nhất là BĐS nên nếu cho vay lĩnh vực này tăng thì khả năng sẽ đạt được kế hoạch đề ra của NHNN. Tuy nhiên NH nên tập trung tín dụng vào mua nhà để ở, nếu không vốn chạy qua đầu cơ BĐS sẽ gây ra hệ lụy sau này", ông Huân phân tích và nhận xét: "Việc NH có nới lỏng chính sách tiền tệ hay không còn phụ thuộc vào hành động của NHNN. Thị trường có thanh khoản thì các NH mới có thể tăng cho vay. Trong bối cảnh LS huy động thấp hiện nay sẽ phụ thuộc vào sự hỗ trợ bơm vốn từ cơ quan điều hành để có nguồn vốn rẻ cho vay".