'Thầy bói mạng xã hội': gây ảnh hưởng tiêu cực

Phóng viên báo Thanh Niên đã có cuộc phỏng vấn tiến sĩ văn hóa học, Lê Thị Trúc Anh, Học viện Cán bộ TP.HCM xung quanh vấn đề trên.

CHỤP MÀN HÌNH

Bà phản ứng như thế nào về vấn đề bói toán hiện nay?

Với tôi, chính nhu cầu tò mò, ưa thích phỏng đoán tương lai đã trở thành một trong những động cơ thúc đẩy con người tìm đến bói toán. Nhất là vào dịp tết đến xuân về, mọi người càng thích được nghe những lời “tiên đoán” cho viễn cảnh một năm mới để gia tăng sự phấn khởi khi nhìn tương lai trước mắt, hoặc nếu có khó khăn thì cũng muốn biết đó là những khó khăn gì, đến từ đâu, cách hóa giải ra sao.

Khi việc xem bói đã bị biến tướng gắn với động cơ trục lợi và tận dụng sức lan tỏa của các mạng xã hội để thỏa mãn nhu cầu thương mại hóa, “buôn thần bán thánh” của một số cá nhân xuất hiện trên TikTok trong thời gian vừa qua thì có thể nói việc xem bói đã trở thành một vấn đề xã hội gây ảnh hưởng tiêu cực, cần được các cấp quản lý quan tâm kịp thời và có biện pháp xử lý rốt ráo, phù hợp.

CHỤP MÀN HÌNH

Việc con người tìm đến bói toán, mê tín dị đoan là do họ lúng túng trong việc xác định các giá trị cá nhân cốt lõi, mất đi mục tiêu, phương hướng trong đời sống.

Bên cạnh đó, áp lực cuộc sống mưu sinh đè nặng trên vai, cùng với những khó khăn mang tính toàn cầu xuất hiện trong giai đoạn “hậu Covid-19” (như thất nghiệp, sự nhạy cảm với các vấn đề rủi ro sinh mệnh, bệnh tật, chia ly, ly hôn gia tăng hơn)…

Tóm lại, việc bói toán này, xét cho cùng vẫn xuất phát từ việc một số người, vì những lý do khác nhau, đã chưa có được sự hiểu biết đầy đủ về khoa học tâm linh, về năng lực của bản thân, đồng thời thiếu niềm tin và ý chí vượt khó vươn lên trong cuộc sống. Sự thiếu vững vàng về lý trí, tâm lý hoang mang sẽ đưa đẩy họ tới gặp thầy bói để neo đỡ niềm tin vào bói toán.

Trước đó, Báo Thanh Niên cũng thông tin nhiều trường hợp bị ảnh hưởng đến đời sống cá nhân, thậm chí là mất tiền vì tin lời bói của “thầy” trên mạng. Theo bà bao giờ mới chấm dứt được việc bói toán?

Theo tôi, để chấm dứt hoàn toàn được việc bói toán là điều không dễ dàng thực hiện trong một thời gian ngắn, với những cách làm gấp gáp, nóng vội, duy ý chí. Tuy nhiên do sức ảnh hưởng tiêu cực từ trend “đúng nhận sai cãi” trên mạng xã hội đến môi trường xã hội và nhận thức của giới trẻ hiện nay, từ hai nguyên nhân chúng tôi lưu ý ở trên, thiết nghĩ cần tiến hành song song hai giải pháp sau:

Một là, tăng cường giáo dục nhận thức về các giá trị nhân văn tích cực và lối sống độc lập, tự chủ, tự trọng vươn lên trong cuộc sống cho con người, đặc biệt là giới trẻ. Tận dụng chính các mạng xã hội để tạo ra những diễn đàn hỏi – đáp, tọa đàm, tranh luận, phản biện với sự tham gia của các nhà khoa học, các nhà giáo và các nhà quản lý để chia sẻ tri thức khoa học, kỹ năng, kinh nghiệm ứng phó với những tình huống khó khăn, cách giải quyết các áp lực trong cuộc sống để giúp cộng đồng và giới trẻ có sự định hướng tư duy phù hợp, thực tế và hiệu quả hơn với nhịp sống hiện đại.

Hai là, thực hiện nghiêm các qui định đã có trong các bộ luật có liên quan như luật An ninh mạng, luật Hình sự năm 2015 hay các Nghị định số 158/2013/NĐ-CP, Nghị định số 38/2021/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính đối với hoạt động mê tín dị đoan của Chính phủ…

NVCC

Tất nhiên, mê tín, dị đoan, trong đó có hình thức bói toán, lên đồng vốn là một vấn đề nhạy cảm với nhiều biến tướng ngày càng phức tạp, đòi hỏi các nhà quản lý cần thường xuyên nắm bắt, tổng kết, nghiên cứu thực tiễn để bổ sung, hoàn thiện để hệ thống luật pháp liên quan đến vấn đề này ngày càng chặt chẽ, hiệu quả hơn.

Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả chế tài đối với các hành vi sai lệch biểu hiện qua "trend" “đúng nhận sai cãi” trên mạng xã hội gần đây thì chúng ta không thiếu cơ sở và hành lang pháp lý. Đã có luật thì phải thực thi nghiêm luật pháp, ai vi phạm sẽ bị chế tài cho dù đó là bất kỳ ai, nếu không sẽ thành “lãng phí luật” và môi trường nhân văn sẽ bị ô nhiễm nghiêm trọng từ những trò “giải trí tếu táo thôi mà”- như quan niệm của một số cư dân mạng.

Theo bà, người trẻ cần làm gì để phát triển bản thân thay vì tin vào bói toán?

Tôi nhận thấy cách tốt nhất là mỗi người hãy tự nhận thức và liệt kê những thói quen xấu của chính mình để lập kế hoạch tập rời bỏ thói quen xấu mỗi ngày, mỗi tuần. Con người với số mệnh được xem là tốt không phải vì có thói quen tốt, mà vì có vô số thói quen tốt tạo nên tính cách đáng tin cậy, khiến các mối quan hệ xung quanh họ trở nên ngày càng dễ chịu, thuận lợi, hữu ích hơn. Chắc chắn sự kiên trì và thành tâm trong hành trình gieo – gặt của mỗi người sẽ mang lại kết quả xứng đáng.

Mỗi người chỉ được sống một lần trong đời với quỹ thời gian ngắn ngủi. Trong thế giới chuyển động hằng hữu này, "trend" nào rồi cũng qua đi, còn lại là những giá trị văn hóa tốt đẹp. Chúng ta sinh ra là để tạo tác ý nghĩa cho quỹ thời gian vô giá và cùng nhau nuôi dưỡng môi trường nhân văn chung của cả cộng đồng, chứ không phải để trở thành công cụ cho bất kỳ “thầy bói nói dựa” nào đã và đang trục lợi niềm tin của chúng ta.

Nếu “thầy bói nói toàn đúng trở lên” thì thế giới này sẽ ngày càng tươi đẹp, trong khi con người không cần phải bỏ ra bất kỳ công sức nào để nỗ lực lao động, xây đắp hay tôn tạo, giữ gìn. Trên thực tế, câu chuyện cổ tích ấy không xảy ra. Không có bất kỳ điều tốt đẹp hay thành tựu nào tự dưng tìm đến con người, nếu mỗi cá nhân không ngừng tự rèn luyện, phấn đấu về thể lực – trí lực và tâm lực, trau dồi kiến thức, nâng cao năng lực cá nhân để theo đuổi và hiện thực hóa những giá trị, mục tiêu, mơ ước, đam mê trong cuộc sống của chính mình.