'Thích ứng với biến đổi khí hậu là vấn đề sống còn'

"Cảnh báo sớm dành cho tất cả"

Ngày Khí tượng thế giới 23.3.2024 được Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) phát động với chủ đề "At the frontline of climate action" - "Khí tượng thủy văn tiên phong ứng phó biến đổi khí hậu".

TCKTTV

Nói về thông điệp này, GS Celeste Saulo, Tổng thư ký WMO, cho biết ứng phó biến đổi khí hậu có ý nghĩa khác nhau đối với từng cá nhân. Đây là nhiệm vụ cấp bách và cần thiết.

Cộng đồng khí tượng thủy văn có nhiệm vụ thu thập, chia sẻ, phân tích dữ liệu về thời tiết, nước, môi trường và giúp chúng ta hiểu được những gì đã và đang xảy ra với khí hậu hiện nay. Tuy nhiên, chỉ giảm nhẹ biến đổi khí hậu thôi là chưa đủ, thích ứng với biến đổi khí hậu là điều bắt buộc, là vấn đề sống còn với nhân loại.

"Ưu tiên hàng đầu của các cơ quan khí tượng thủy văn trên toàn thế giới là cải thiện hệ thống cảnh báo sớm. Đây là vấn đề then chốt trong công tác thích ứng, giảm nhẹ rủi ro thiên tai. Tuy nhiên, cho đến nay, nhiều quốc gia vẫn chưa có đủ khả năng để cung cấp những thông tin cảnh báo sớm nhằm bảo vệ người dân. Đây là lý do tại sao chúng tôi đang cùng cộng đồng thế giới triển khai sáng kiến "cảnh báo sớm dành cho tất cả" nhằm đạt mục tiêu đến cuối năm 2027, tất cả người dân trên trái đất đều có thể tiếp cận với thông tin dự báo, cảnh báo sớm một cách chính xác, kịp thời nhằm giảm thiểu thiệt hại về sinh mạng do thiên tai gây ra", GS Celeste Saulo nói.

Theo GS Celeste Saulo, khí hậu và thời tiết ảnh hưởng đến hầu hết các lĩnh vực, điển hình như hệ thống năng lượng tái tạo gió, mặt trời, thủy điện; sản xuất nông nghiệp; thủy sản; giao thông; y tế. Thông tin thời tiết và khí hậu hỗ trợ phát triển kinh tế.

"Cuộc sống của các thế hệ tương lai phụ thuộc vào hành động của chúng ta. Những nỗ lực của chúng ta ngày hôm nay sẽ đảm bảo cho một thế giới an toàn và lành mạnh hơn, nơi mà trẻ em sẽ được phát triển hài hòa hơn với thiên nhiên. Chúng ta cùng nhau tiên phong ứng phó biến đổi khí hậu, tận dụng các kiến thức nhằm kiến tạo tương lai và vì một thế giới tốt đẹp hơn", GS Celeste Saulo nói.

Biến đổi khí hậu là thách thức lớn đối với nhân loại

Liên quan đến vấn đề này, ông Hoàng Đức Cường, Phó tổng cục trưởng, Tổng cục Khí tượng thủy văn (Bộ TN-MT), nhận định biến đổi khí hậu là một trong những thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Nó đang ảnh hưởng trực tiếp đến hệ sinh thái, tài nguyên môi trường và cuộc sống của con người và thực sự là mối hiểm họa không thể phủ nhận đối với toàn bộ nền văn minh nhân loại.

CTV

Biểu hiện của biến đổi khí hậu chính là sự nóng lên toàn cầu và mực nước biển dâng, tạo nên rất nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan với cường độ lớn hơn và khó dự báo hơn trước. Những hậu quả do biến đổi khí hậu sẽ ngày càng thảm khốc hơn nếu chúng ta không hành động kịp thời ngay từ bây giờ và thực sự rất cần thiết phải có sự vào cuộc kịp thời của các cơ quan khí tượng thủy văn trên toàn thế giới.

Ông Cường cho hay, từ nhiều năm nay, cảnh báo sớm để hành động sớm đã trở thành phương châm hành động của ngành khí tượng thủy văn không chỉ trong các tình huống thiên tai cụ thể mà xuyên suốt tất cả các ngày trong năm. Điều này có ý nghĩa quan trọng để phòng ngừa, sẵn sàng và ứng phó với thời tiết, khí hậu, đồng thời góp phần bảo vệ cuộc sống, sinh kế bền vững cho người dân.

"Hiệu quả mang lại từ các bản tin dự báo, cảnh báo sớm, dài hạn là rất lớn. Ví dụ như đợt xâm nhập mặn kỷ lục vào mùa khô 2019 - 2020 được đánh giá là khốc liệt nhất từ trước đến nay. Nhờ thông tin cảnh báo sớm, dài hạn về hạn mặn, nhất là Chính phủ nước ta đã tổ chức các hội nghị và chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai cụ thể các phương án phòng chống, khắc phục nên thiệt hại của đợt xâm nhập mặn 2020 chỉ bằng 1/10 so với các năm hạn mặn lớn trước đây", ông Cường nói.

ĐỘC LẬP

Theo ông Cường, ngoài các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai, Tổng cục Khí tượng thủy văn đã thực hiện các bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn phục vụ nông nghiệp hỗ trợ cho các cơ quan quản lý, người dân trong chỉ đạo và sản xuất nông nghiệp nhằm giảm thiểu tối đa các tác động của thời tiết, tăng năng suất và hiệu quả.

"Mục tiêu phát triển của ngành khí tượng thủy văn đến năm 2030 hướng đến đạt trình độ khoa học công nghệ tiên tiến của khu vực châu Á; đủ năng lực cung cấp thông tin, dữ liệu khí tượng thủy văn đầy đủ, tin cậy, kịp thời đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, phòng chống thiên tai, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia; hình thành và phát triển được thị trường dịch vụ, công nghệ khí tượng thủy văn phục vụ đa mục tiêu, đa lĩnh vực", ông Cường nói thêm.

Phó tổng cục trưởng, Tổng cục Khí tượng thủy văn thông tin, đến năm 2030, ngành sẽ nâng tổng số trạm quan trắc tự động trên toàn mạng lưới đạt 95% đối với các trạm khí tượng, đo mực nước, đo mưa, đo gió trên cao và tối thiểu 40% đối với các trạm đo lưu lượng nước. Nghiên cứu áp dụng công nghệ quan trắc từ xa bằng vệ tinh, camera, viễn thám, vạn vật kết nối, trí tuệ nhân tạo trong hoạt động quan trắc phục vụ giám sát, dự báo trên diện rộng.

Dự báo khí tượng thủy văn hằng ngày trong điều kiện thời tiết bình thường có độ tin cậy đạt 80 - 85%. Dự báo đủ độ tin cậy quỹ đạo và cường độ áp thấp nhiệt đới trước 2 - 3 ngày, tăng thời hạn cảnh báo quỹ đạo và cường độ bão trước 3 - 5 ngày. Cảnh báo lũ đủ độ tin cậy đối với các hệ thống sông lớn ở Bắc bộ trước 2 - 3 ngày, ở Trung bộ trước 1 - 2 ngày, ở Nam Bộ trước 10 ngày. Tăng chất lượng dự báo định lượng mưa lớn trước 2 - 3 ngày lên thêm 5 - 10% so với năm 2020; cảnh báo đủ độ tin cậy lũ quét, sạt lở đất trước 6 giờ; tăng thời hạn dự báo thời tiết đến 10 ngày.

Ngoài ra, cảnh báo xu thế diễn biến một số hiện tượng khí tượng thủy văn nguy hiểm đến 1 tháng, cảnh báo hiện tượng ENSO (sự biến đổi có tính chu kỳ không đều của gió và nhiệt độ bề mặt biển trên đông Thái Bình Dương) tác động đến Việt Nam; hạn hán, xâm nhập mặn từ 3 tháng đến 1 năm; nâng chất lượng dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn dẫn đầu các nước trong khu vực ASEAN.