Ngày 2.11, nhiều nhà khoa học thuộc các liên minh: Năng lượng bền vững Việt Nam (VSEA); Công lý, Môi trường và Sức khỏe (JEH); Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN); Phòng chống các bệnh không lây nhiễm (NCDs-VN)… đã góp ý tại tọa đàm “Góc nhìn cộng đồng và chuyên gia đối với luật Bảo vệ môi trường sửa đổi”.
Đa phần các nhà khoa học đều cho rằng, dự thảo luật còn nhiều “hạt sạn” nếu được trình Quốc hội thông qua vào ngày 11.11 tới theo nghị trình.
Thiếu quy định vai trò giám sát bảo vệ môi trường của người dân
Ông Nguyễn Trọng An, Phó giám đốc Trung tâm nghiên cứu và phát triển môi trường sức khỏe (CHERAD), cho biết qua theo dõi, cập nhật thường xuyên về việc sửa đổi luật Bảo vệ môi trường cho thấy, dự thảo đăng trên cổng thông tin online của Quốc hội và dự thảo lần thứ 7 gửi cho các đại biểu Quốc hội có nhiều điểm khác nhau.
Điều đó thể hiện ở kết cấu, số lượng điều, khoản, một số quy định của dự luật. Cụ thể, dự thảo công bố trên cổng thông tin của Quốc hội là 152 điều, trong khi bản gửi cho các đại biểu Quốc hội là 175 điều.
Trong các bản dự thảo này đều không thấy quy định rõ nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) phải nêu những ảnh hưởng của dự án đến sức khỏe con người, sức khỏe động thực vật, trong khi đây là 2 đối tượng chính đối với bất kỳ bản ĐTM nào.
“Nhiều quy định trong dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi đang còn chung chung, thể hiện ẩn dấu ý đồ khá tinh vi của người soạn luật. Đơn cử, trong dự thảo luật này không thấy thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm bảo vệ môi trường của ngành y tế, nói cách khác là vô hiệu hóa vai trò của y tế dự phòng. Dự thảo luật Bảo vệ môi trường dự kiến trình Quốc hội thông qua đang hạn chế quyền giám sát chất lượng, thông tin bảo vệ môi trường của người dân, giới chuyên gia, nhà khoa học…”, ông An nhận xét.
Bỏ quan trắc môi trường định kỳ là quy định sai
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam (VCAP), nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường thuộc Bộ TN-MT, cũng cho hay ông từng góp ý nhiều ý kiến rất thiết thực cho việc sửa luật, nhưng không thấy thiện chí tiếp thu của cơ quan soạn thảo là Bộ TN-MT, nên đã gửi văn bản kiến nghị tới lãnh đạo Chính phủ, Quốc hội.
TS Hoàng Dương Tùng cho rằng, dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi có nhiều điểm không tiến bộ bằng luật Bảo vệ môi trường năm 2014 Ảnh Lê Quân |
“Tôi góp ý chi tiết về các quy định bảo vệ môi trường nước, môi trường không khí thì trong dự thảo được quy định rất ngắn gọn. Bảo vệ môi trường nước chỉ có 2 trang; bảo vệ môi trường không khí chỉ có 1 trang. Chưa từng thấy dự thảo luật Bảo vệ môi trường nào mà vấn đề rất quan trọng là nước và không khí mang tính sống còn lại sơ sài như vậy. Còn nhiều vấn đề khác phát sinh trong điều kiện mới về nước và không khí cần cập nhật mà luật buộc phải đi trước”, ông Tùng bày tỏ.
Về các quy định liên quan đến quan trắc môi trường, ông Tùng cho biết lần đầu tiên thấy trong dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi bỏ đi quy định quan trắc định kỳ của các doanh nghiệp, chỉ tập trung vào quan trắc tự động.
“Điều này gây tốn kém cho xã hội, doanh nghiệp, vì rất tốn kém khi mua thiết bị quan trắc do giá thành cao và không thật hiệu quả. Nhiều nước trên thế giới đề cao quan trắc định kỳ vì nó có những phương pháp tiêu chuẩn, quy chuẩn; ngay cả nước văn minh, hiện đại, giàu có như Mỹ cũng chưa đề cao quan trắc tự động đến mức đại trà như quy định trong dự thảo luật Bảo vệ môi trường mà Bộ TN-MT đưa. Với bối cảnh hiện nay của nước ta, có thể nói đây là quy định sai”, ông Tùng nói thẳng.
Bước thụt lùi?
Tại tọa đàm, nhiều chuyên gia, nhà khoa học cho rằng, dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi lần này có nhiều điểm là bước lùi so với luật Bảo vệ môi trường năm 2014.
“Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 có điều 131 về công khai thông tin về môi trường là sự tiến bộ (công khai về đánh giá môi trường chiến lược; công khai ĐTM; kết quả thanh tra…) trong khi dự thảo luật lần này bỏ. Tôi cho rằng, cần quy định công khai và thời điểm công khai. Nếu không quy định rõ, doanh nghiệp có thể cãi cùn rằng là tôi chưa công khai, 10 năm nữa tôi mới công khai cũng không sai luật", TS Tùng nói.
Cũng theo TS Tùng, ông đã gửi góp ý, trong đó đề nghị các nội dung liên quan đến ĐTM và giấy phép môi trường đều phải được công khai.
Bên cạnh đó là công khai kết quả thanh tra, hiện nay thường là không hoặc chậm công khai. Kết quả quan trắc của các dự án đầu tư cũng cần phải công khai để người dân biết, dân bàn, dân kiểm tra. "Công khai để phòng ngừa, hạn chế đánh đổi môi trường lấy kinh tế, chạy dự án, cơ chế tiêu cực sinh ra từ việc thiếu công khai, tăng cường giám sát của cộng đồng, cớ sao lại không?”, ông Tùng nói.
Nhiều nhà khoa học tại tọa đàm cho biết sẽ gửi ý kiến góp ý thêm về dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi đến Bộ TN-MT, Chính phủ, Quốc hội để đề nghị sửa đổi, bổ sung tiếp Ảnh Lê Quân |
Đồng tình ý kiến trên, TS Nguyễn Văn Liêm, chuyên gia môi trường, nói thêm dự thảo luật Bảo vệ môi trường sửa đổi quy định việc công khai ĐTM như việc doanh nghiệp phải lấy ý kiến của cộng đồng, hình thức là họp, công khai trên cổng thông tin điện tử;... rồi tham vấn ý kiến chỉ là cộng đồng dân cư hoặc nhóm người chịu tác động trực tiếp (xã, thôn nơi có dự án) như vậy thì phạm vi cộng đồng trực tiếp được tham vấn rất nhỏ, khó khách quan, toàn diện, chất lượng ĐTM không cao.
"Nếu một dự án nhiệt điện có khả năng ảnh hưởng rất lớn, rộng nhưng chỉ lấy ý kiến người dân ở thôn, xã, bản làng được xây dựng thì liệu có khách quan? Chưa kể đến trình độ kiến thức của người dân, không phải ai cũng hiểu biết mà phản biện. Quy định như vậy nếu luật được thông qua sẽ thấy rằng, quy trình đúng, nhưng hiệu quả thấp, nguy cơ tàn phá môi trường cao", ông Liêm cảnh báo.
PGS - TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, môi trường và phát triển cộng đồng (IRECO), nguyên Đại biểu Quốc hội, cho biết sau buổi tọa đàm này, sẽ thống nhất hơn 10 ý kiến các chuyên gia tâm huyết góp ý sửa đổi luật Bảo vệ môi trường để gửi đến Bộ TN-MT, Chính phủ, Quốc hội và gần 500 đại biểu Quốc hội.
Bình luận (0)