Độc đáo làng bích họa duy nhất ở xứ Việt

Bài và ảnh: L.M.Hạ

Cái làng ấy tên là làng Trung Thanh, thuộc xã Tam Thanh, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam, hơn một tháng qua đã khiến cư dân mạng hào hứng chia sẻ hình ảnh về làng và dân ưa xê dịch, du lịch bụi hào hứng thì tìm đến nơi cho bằng được. Tôi cũng vậy. Và quả thực, làng Trung Thanh, nay có cái tên mới toanh là “làng bích họa” đã để lại cho tôi rất nhiều cảm xúc khi đến thăm.

Một triển lãm sắp đặt sống động ven bờ biển

Trung Thanh, một ngôi làng chạy dài ven biển, nằm bên con đường nhựa mới được nâng cấp thời gian gần đây và bây giờ, cả làng được khoác lên những lớp áo mới với đủ thể loại tranh, màu sắc trên các cổng, bờ rào, cửa, tường nhà… Làng phần lớn là những ngôi nhà cấp bốn, có tường, rào, mái ngói cũ kỹ. Thế rồi chỉ sau hơn 3 tuần, chính xác là 22 ngày “may áo”, lớp áo mới này mới được khánh thành hồi cuối tháng sáu 2016, và lập tức gây sốt ngay trong giới trẻ gần xa. Cả một làng quê biển hiền hòa im lìm với một tông thâm trầm cũ kỹ thậm chí bạc phết vì thời gian, nắng gió bỗng sinh động, trẻ trung và đáng yêu hẳn ra nhờ “áo mới”. Nhà nào không đủ chỗ cho tranh thì được sơn lên những lớp màu bắt mắt tươi trẻ, làm “dàn bao” cùng tông cho những điểm nhấn là các bức tranh tường được vẽ khá đẹp và rất liên quan trong bối cảnh thực tế. Những bờ rào nhà sinh động với các màu sắc, họa tiết, hoa văn được tô vẽ đẹp đẽ và hợp lý. Những bức tranh được phân bổ với tỉ lệ hợp lý, hài hòa với cả ngôi làng và từng vách tường nhà. Những ngôi nhà nhỏ nhắn nằm liền kề nhau, những con đường bé dẫn ra biển với nhiều bức vách, bờ tường thấp cao bỗng trở nên quyến rũ lạ thường, khiến người ta đi ngang qua cứ phải chậm lại để nhìn ngắm. Và nhất định là trăm người như một đến đây phải lấy điện thoại hay máy ảnh ra chụp. Thậm chí không ít người còn ngay lập tức chia sẻ cho mọi người qua tính năng live tream trên facebook.

Mỗi góc làng là một chủ đề khác nhau cho những bức bích họa, khiến chúng trở nên sống động mà gần gũi với người dân nơi đây

Có những bức tranh như thể lưu lại kỷ niệm đáng nhớ cho chính chủ nhân khi là cả một gia đình thợ may, một người ngư dân trung niên đi biển hay thậm chí một anh chàng cắt tóc được tái hiện lại trên chính tường nhà, quán xá của họ. Có những bức tranh như tái hiện một phần khung cảnh, cuộc sống làng quê, mang nhiều tâm trạng, hoài niệm chen lẫn những bức vẽ sống động, nghộ nghĩnh… Cả làng như một buổi triển lãm sắp đặt cùng cuộc chơi ngẫu hứng với sắc màu. Ánh nắng chiều xiên nhấp nhô theo những khối nhà càng khiến ngôi làng thêm sinh động. Tự dưng xem rồi tôi nghẫm nghĩ một triết lý vụn: Đời có thể không đẹp như tranh nhưng trong tranh vẫn có đủ chất liệu đời đan cài trong những bức bích họa của làng.

Đây là kết quả của dự án giao lưu mỹ thuật cộng đồng do Quỹ giao lưu văn hóa Hàn Quốc thực hiện liên tục trong vòng 22 ngày (từ 7/6 đến 28/6/2016) với 5 họa sĩ Hàn Quốc cùng các tình nguyện viên của hai nước và sự phụ giúp của người dân trong làng. Loại hình mỹ thuật này đã được áp dụng ở nhiều thành phố trên thế giới nhưng ở Việt Nam, Trung Thanh là làng bích họa đầu tiên.

Mừng và lo cho làng

Chỉ mới hơn một tháng rưỡi thôi mà ngôi làng bỗng đông khách hẳn ra, đột biến nhất là những ngày thứ 7, chủ nhật. Người dân ở đây kể rằng những ngày cuối tuần qua, chưa bao giờ dân làng lại đón tiếp khách đông nườm nượp đến thế, đi bộ chật hết cả con đường ngang qua làng cũng như các con hẻm nhỏ dẫn xuống biển. Hôm tôi đến là đầu tuần, mà vẫn khá đông khách tham quan như thế, cũng đủ hình dung rồi. Làng bây giờ đã có nhiều nơi lắp wifi, người dân làng đã quen với cảnh các bạn trẻ tụm năm tụm ba chụp ảnh selfi e trước nhà mình, đã quen dần với khái niệm mạng xã hội. Rất nhiều ngôi nhà trong làng trương bảng giữ xe, bày hàng bán quán nước giải khát và đồ ăn vặt các loại. Thậm chí những chiếc nón lá cũng đã kịp thời thêm lên những dòng chữ làng bích họa Trung Thanh để bày bán khắp nơi. Có gia đình còn trương bảng “bức bích họa gia đình” do chính họ được vẽ trên tường nhà để tăng thêm sự thuyết phục cho du khách ghé vào quán nước của mình. Người dân làng tỏ ra khá nhanh nhạy trong việc nắm bắt cơ hội để tập tành kinh doanh du lịch. Giá cả ở đây rất dễ chịu khi giữ xe chỉ 3000 đồng/chiếc, chai nước suối nhỏ 5000 đồng, nón lá chỉ 5000 đồng/cái. Một ly chè đậu ván xoa xoa (một dạng như sương sa sương sáo ở miền Nam - NV) chỉ có 6 ngàn đồng. Chị bán chè nói một ngày đông khách bán hết nồi chè lời cũng chừng một vài trăm ngàn đồng.

Thì một trong những mục đích của dự án vẽ tranh cho làng này, ngoài mục tiêu cải thiện môi trường sống cho người dân, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, góp phần giúp người dân ở đây có thêm điều kiện để phát triển du lịch đó thôi.Chỉ lo, là khi tiếp xúc với công việc làm ăn, sự cạnh tranh, quyền lợi và những hệ lụy phiền toái hiển nhiên thường có khi làm du lịch liệu có ảnh hưởng đến nếp, lối sống và bản tính người dân nơi đây? Chẳng hạn, nhiều khi đơn giản là bãi xe nhà hàng xóm khách vào gửi, gọi nước uống nhiều hơn nhà mình liệu có thách thức tình xóm giềng gần gũi và sự chân chất, thân thiện vốn có ở người dân xứ này? Đó là chưa kể nếp sống yên bình liệu có còn giữ được khi ngày nào cũng phải đón tiếp hàng ngàn khách thập phương đến nhìn ngắm nghía, thoải mái leo bờ rào, í ới vào ra nhà mình để tạo dáng chụp ảnh các loại?

Ra về, tôi cứ ngần ngại khi phải từ chối lời mời mua nước của một cậu bé con chừng 5,6 tuổi, sau khi đã từ chối lời mời của mẹ cậu, rồi nghe cậu nhỏ càm ràm là nhà mình chiều nay bán ế quá. Tôi không muốn nghĩ đó là hành động. Chắc chắn là 2 tháng trước đó, cậu bé này, lũ trẻ con trong làng này, và nhiều người làng này chưa biết, chưa quen với chuyện bán buôn và mời chào khách!