Bài: Trần Lệ Thủy
Với sự tư vấn Trương Thế Hiệp – Phó Trưởng khoa Cấp cứu – BV Chợ Rẫy, TP.HCM
Trẻ em thiếu canxi thì ngoài việc bị còi xương, chậm tăng chiều cao còn bị còi cọc, khóc đêm, hay giật mình khóc thét, đổ mồi hôi trộm… Người lớn thiếu canxi thì bị loãng xương, còng lưng, gai cột sống, gai gót chân, hư răng... Hạ canxi máu chính là nói đến hạ ion canxi trong máu.
Người ăn kiêng lâu dài hay nghiện rượu, cơ thể thiếu vitaminD… khiến cơ thể dễ bị hạ canxi máu?
Đúng! Hạ canxi máu là khi nồng độ canxi huyết thanh toàn phần dưới 8,8 mg/dl (2,20 mmol/l) trong điều kiện protein huyết thanh bình thường hoặc canxi ion hóa dưới 4,7 mg/dl (1,17 mmol/l). Có nhiều nguyên nhân gây nên hạ canxi máu, trong đó chủ yếu là do suy tuyến cận giáp, albumin máu thấp, thiếu hụt magiê, vitamin D hoặc khẩu phần canxi… Hạ canxi máu cũng có thể do nghiện rượu và các biến chứng của nó như viêm tụy, suy thận, suy gan, suy dinh dưỡng
Đột ngột tê đầu lưỡi; thở nhanh, chuột rút các bắp chân có phải dấu hiệu hạ canxi máu?
Đúng. Các biểu hiện lâm sàng của hạ canxi máu là do rối loạn điện thế màng tế bào, gây kích thích hệ thần kinh - cơ. Dấu hiệu hay gặp là tình trạng co cứng cơ (chuột rút) ở vùng lưng và chân. Những trường hợp hạ canxi máu diễn biến từ từ, âm ỉ có thể gây các dấu hiệu thần kinh nhẹ như trầm cảm, lú lẫn hay kích thích tâm thần. Phù gai thị và đục thể thủy tinh có thể xuất hiện khi bị hạ canxi máu kéo dài.
Xét nghiệm máu là phương pháp chính xác nhất để biết mình thừa hay thiếu canxi trong máu?
Đúng. Bởi với những người bị hạ canxi trong máu, triệu chứng ban đầu thường không biểu hiện rõ rệt nên dễ nhầm lẫn sang bệnh khác. Để xác định có bị hạ canxi trong máu hay không, người bệnh cần đến bệnh viện để thử máu vì chỉ có phương pháp thử máu mới xác định chính xác tình trạng này.
Trẻ sơ sinh cũng bị hiện tượng hạ caxi máu?
Đúng! Hiện tượng hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh thường xảy ra trong hai tuần đầu sau sinh, do nhu cầu phát triển xương mạnh, đòi hỏi cung cấp một lượng canxi rất lớn, nhưng sau khi cắt rốn, lượng canxi từ mẹ cung cấp cho con bị cắt đột ngột và nguồn canxi cung cấp từ bên ngoài qua sữa thường thiếu. Một số nguyên nhân khác gây hạ canxi máu ở trẻ sơ sinh là do trong thời kỳ mang thai mẹ không được cung cấp đủ canxi, bị nhiễm độc thai nghén, nhau tiền đạo, đái tháo đường, đẻ khó; cường tuyến giáp, trẻ bị ngạt, sau đẻ trẻ bị thiếu ôxy máu…
Người bị hạ canxi máu thường không có triệu chứng dễ nhận biết?
Sai! Người bị hạ canxi máu thường không có biểu hiện triệu chứng, đặc biệt ở giai đoạn đầu, nhưng các triệu chứng cũng có thể xuất hiện ngay và ngày một nặng hơn. Các biểu hiện lâm sàng của hạ canxi máu là do rối loạn điện thế màng tế bào, gây kích thích hệ thần kinh – cơ. Những trường hợp hạ canxi máu diễn biến từ từ, âm ỉ có thể gây các dấu hiệu thần kinh nhẹ như trầm cảm, lú lẫn hay kích thích tâm thần.
Nếu không cấp cứu kịp, người bị hạ canxi dễ tử vong?
Đúng! Trong nhiều trường hợp, khi cơn hạ canxi máu xảy ra khiến cho bệnh nhân hoảng sợ, kích thích thở nhanh càng làm cho tình trạng nặng hơn. Các cơ trơn cũng có thể bị co thắt gây nên triệu chứng đau bụng, nôn mửa và nguy hiểm nhất là co thắt thanh môn khiến cho bệnh nhân bị suy hô hấp và loạn nhịp tim nếu lượng canxi máu xuống quá thấp, có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Trẻ em trong thời kỳ phát triển dễ bị hạ canxi?
Đúng! Có nhiều nguyên nhân gây hạ canxi máu như tăng tạo xương trong khi cung cấp canxi không đủ đối với trẻ em đang giai đoạn phát triển nhanh hoặc mắc hội chứng kém hấp thu do rối loạn tiêu hóa kéo dài; thiếu hụt vitamin D; các bệnh lý về thận…
Trẻ ngủ hay bị giật mình và thường không sâu giấc là dấu hiệu nhận biết rõ nhất?
Đúng! Tùy thuộc vào mức độ thiếu hụt canxi mà có thể gặp các dấu hiệu như: Khi ngủ trẻ hay bị giật mình và mỗi lần như vậy có những cơn khóc thét, co cứng toàn thân, đỏ và tím tái mặt, cơn khóc kéo dài có thể nhiều giờ hoặc suốt đêm. Càng dỗ dành nựng nịu, càng cho bú trẻ càng khóc, trẻ có thể ngưng thở trong cơn khóc.
Thiếu canxi nặng ở trẻ gây đến tử vong?
Đúng! Trẻ bị hạ canxi máu hay có những cơn co thắt thanh quản gây khó thở, nấc cục, ộc sữa… Nếu trẻ không được điều trị kịp thời, sau sẽ ảnh hưởng đến hệ xương và gây còi xương sớm, biến dạng xương, gù vẹo cột sống… Những trường hợp thiếu canxi nặng, trẻ có thể bị ngưng thở, có những cơn tăng nhịp tim và có thể gây suy tim, thậm chí tử vong.
Chế độ dinh dưỡng được xem là ưu tiên hàng đầu trong việc phòng ngừa trị hạ canxi máu?
Đúng! Cách phòng ngừa tốt nhất là ăn uống đủ chất, chú trọng bổ sung thực phẩm giàu canxi như: ăn cá nhỏ cả xương, ăn tôm tép cả vỏ, trứng, sữa,...
Tắm nắng cũng giúp cơ thể hấp thụ vitamin D?
Đúng! Mỗi ngày nên dành ít nhất 15 - 20 phút để tắm nắng vào buổi sáng sẽ giúp cơ thể hấp thu được vitamin D vì vitamin D rất cần thiết để hấp thu canxi ở dạ dày và cho các hoạt động chức năng của canxi trong cơ thể. Vitamin D một phần nhỏ là từ thức ăn đưa vào, còn phần lớn thì phải do da tổng hợp khi tiếp xúc ánh nắng mặt trời.
